H σοσιαλδημοκρατία ως πολιτικό και ιδεολογικό ρεύμα διαμορφώθηκε στην Ευρώπη του 20ού αιώνα κι απέδωσε επιβλητικούς πολιτικούς και κοινωνικούς καρπούς μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του ρεύματος αυτού ήταν: α) η εγκαθίδρυση και η συνεχής διεύρυνση του κράτους δικαίου (ατομικά και πολιτικά δικαιώματα και ελευθερίες), β) οι πολιτικές αναδιανομής του πλούτου και κοινωνικής αλληλεγγύης, καθώς και γ) η εμπιστοσύνη στην ιδιωτική οικονομία, με όρια όμως που έθετε η ερμηνεία των Συνταγμάτων και οι νόμοι.

Τα πολιτικά κόμματα που διαμόρφωσαν ή υιοθέτησαν και εξέφρασαν το ιδεολογικοπολιτικό κίνημα της σοσιαλδημοκρατίας στις σημαντικότερες ευρωπαϊκές χώρες σήκωσαν με επιτυχία διπλά βάρη σε σχέση με τα αντίπαλα κόμματα του συντηρητισμού: τόσο την ευθύνη της δημοκρατικότητας και της αποτελεσματικότητας του κράτους, όσο και την αντίστοιχη ευθύνη των εφαρμοσμένων πολιτικών του κοινωνικού κράτους.

Στην Ελλάδα, πέραν των ανωτέρω θεμελιωδών αρχών της σοσιαλδημοκρατίας, ο συγκεκριμένος πολιτικός χώρος εδράζεται και σε τρεις ακόμη αρχές. Σπεύδω να διευκρινίσω πως οι αρχές αυτές δεν ανακαλύφθηκαν υπό την πίεση μιας φλύαρης και πληθωρικής αυτοεκτίμησης των Ελλήνων και των Ελληνίδων της Κεντροαριστεράς, αλλά προέκυψαν μέσα στην ιστορική διαδρομή της Ελληνικής Δημοκρατίας, και αποτελούν την εγχώρια εξειδίκευση του ευρύτερου σοσιαλδημοκρατικού ρεύματος. Σε όλες της ευρωπαϊκές χώρες άλλωστε έγιναν προσθήκες στο ρεύμα αυτό, με βάση τις εκάστοτε εθνικο-κρατικές ιδιαιτερότητες. Και συγκεκριμένα, εμείς στηριζόμαστε και α) στις ευθύγραμμες σχέσεις μας με τη Δημοκρατική Παράταξη του Χαριλάου Τρικούπη και του Ελευθερίου Βενιζέλου, β) στον σεβασμό στην ιστορία και τις παραδόσεις μας και γ) στη διαρκή μάχη της κυβερνώσας σοσιαλδημοκρατίας κατά της γραφειοκρατίας, που τις περισσότερες φορές δεν ήταν νικηφόρα.

Ημουν στέλεχος, βουλευτής και υπουργός του ΠΑΣΟΚ, συνιδρυτής της επιτυχημένης ΕΛΙΑΣ, συμμετείχα στην ίδρυση της Δημοκρατικής Παράταξης, που διέκοψαν οι εκλογές του Ιανουαρίου 2015, και σήμερα είμαι Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, που λειτουργεί πια στο πλαίσιο του Κινήματος Αλλαγής. Βιώνω, λοιπόν, στην πρώτη γραμμή τα ιδεολογικοπολιτικά προβλήματα του σοσιαλδημοκρατικού χώρου, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη γενικότερα. Και υπογραμμίζω αμέσως, πως οι έξι αρχές της σοσιαλδημοκρατίας που ήδη κατέγραψα, δεν επαρκούν για να συγκροτήσουν σήμερα την υπαρξιακή μας βάση. Συρρικνωνόμαστε, ενώ στόχος μας παραμένει η διακυβέρνηση του τόπου, γιατί αρνηθήκαμε να προσαρμοστούμε στις ανάγκες των προβλημάτων του 21ου αιώνα, που στις γενικές τους γραμμές είναι τα ίδια, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη: ασφάλεια του πολίτη, μετανάστευση και ανάπτυξη. Συν για την Ελλάδα της παρακμής, η αναβάθμιση της εκπαίδευσης, που όσο πιο πολύ στηρίζεται στην ελάσσονα προσπάθεια, τόσο πιο ταξική καθίσταται.

Οι προσεγγίσεις μας περί κράτους δικαιωμάτων πρέπει να προσαρμοστούν στα νέα όρια που θέτει η μετανάστευση. Την αύξηση της οποίας υφίσταται η Ευρώπη ως αποτέλεσμα των οικονομικών ανισοτήτων στον πλανήτη και όχι ακόμη ως συνέπεια της υπερθέρμανσής του, η οποία σύμφωνα με έγκυρες μελέτες θα παροξύνει τη μετανάστευση στο δεύτερο μισό του 21ου αιώνα. Επιπλέον, η ασφάλεια του πολίτη υποτιμάται από τις δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας, αλλά αποτελεί, μαζί με τη μετανάστευση, νούμερο ένα θέμα στην ημερήσια διάταξη των πολιτών. Και, τέλος, η οικονομική ανάπτυξη είναι η βασική προϋπόθεση των πολιτικών αναδιανομής και αλληλεγγύης, και στην Ελλάδα συνδέεται απόλυτα με την καταστροφική για την οικονομία επιρροή της γραφειοκρατίας. Ή με αυτά στην ατζέντα μας και διεκδίκηση του μέλλοντος του χώρου, ή δίχως αυτά, οπότε απλώς θα καταλήξουμε νοσταλγοί του ένδοξου παρελθόντος μας.

Ο Ανδρέας Λοβέρδος είναι πρώην υπουργός