Μπραμς: οι Τέσσερις Συμφωνίες, Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ, Staatskapelle Berlin, Deutsche Grammophon, 4 CD.

Εχει περάσει πάνω από μισός αιώνας από την ημέρα που ο νεαρός αργεντινός πιανίστας Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ εισέβαλε στη διεθνή μουσική σκηνή προκαλώντας αίσθηση από την πρώτη κιόλας ημέρα. Αν και το ξεκίνημά του έγινε ακόμα πιο νωρίς, η παρουσία του έγινε πλήρως αισθητή γύρω στα μέσα της δεκαετίας του 1960, όταν άρχισε να ηχογραφεί μαζικά για την τότε ΕΜΙ στο Λονδίνο, τόσο ως πιανίστας όσο και, σύντομα, ως μαέστρος. Ταυτόχρονα, ο γάμος του με τη θρυλική τσελίστρια Ζακλίν ντι Πρε γέννησε ένα ντουέτο που υπήρξε τόσο μουσικό όσο και μιντιακό θαύμα της εποχής του. Το αποκορύφωμα εκείνης της εποχής, η ηχογράφηση των πέντε Κοντσέρτων για Πιάνο του Μπετόβεν με την Ορχήστρα Φιλαρμόνια του Λονδίνου υπό τον μέγα Οτο Κλέμπερερ, που την εποχή της ηχογράφησης είχε περισσότερα από τα τριπλάσια χρόνια από τον νεαρό πιανίστα. Σε όλα αυτά τα χρόνια, ο Μπάρενμποϊμ, είτε ως πιανίστας είτε ως μαέστρος, ουδέποτε έλειψε από τη διεθνή σκηνή, στην οποία τα τελευταία χρόνια έχει προσθέσει και μια έντονη πολιτική διάσταση με την ορχήστρα του, που αποτελείται από λαμπρούς νέους άραβες και ισραηλινούς μουσικούς. Επίσης, σε όλα αυτά τα χρόνια, ο Μπραμς υπήρξε πάντοτε πυλώνας του ρεπερτορίου του. Σε αυτόν επανέρχεται σήμερα με μία πολυαναμενόμενη νέα ηχογράφηση των Τεσσάρων Συμφωνιών του μεγαλύτερου συνθέτη στον κόσμο στο γύρισμα του 19ου προς τον 20ό αιώνα. Δεν είναι η πρώτη φορά που τις ηχογραφεί, έχει προηγηθεί ο κύκλος του Σικάγου. Τώρα επανέρχεται με μια από τις παγκοσμίως πιο σημαντικές ορχήστρες, της οποίας είναι και ο διευθυντής: τη Στατσκαπέλε Μπερλίν. Και μόνο για να ακούσει κανείς τον ήχο του μοναδικού αυτού συνόλου, που τα τελευταία χρόνια «απειλεί» διαρκώς και επάξια τη μονοκρατορία της Φιλαρμονικής του Βερολίνου, θα άξιζε να ακούσει αυτόν τον Μπραμς. Ο Μπάρενμποϊμ συνέβαλε τα μέγιστα στην ανανέωση της ιστορικής αυτής ορχήστρας (που στην ουσία είναι η Ορχήστρα της Οπερας Unter den Linden του Βερολίνου) και τη μετάβασή της στον 21ο αιώνα. Ο,τι κάνουν μαζί είναι αυτομάτως άξιο ενδιαφέροντος. Αυτό συμβαίνει και με τον γρανιτώδη Μπραμς τους – κι ας μη βιαστούν κάποιοι να τον βαφτίσουν «συντηρητικό»: εντρυφώντας λίγο περισσότερο σε αυτές τις ηχογραφήσεις, θα αντιληφθούν ότι τέτοιου είδους «ταμπέλες» είναι, το λιγότερο, ανεπαρκείς όταν βρίσκεται κανείς μπροστά σε τέτοια έργα, τέτοιους μουσικούς και τέτοιες ερμηνείες.

Ενας άλλος Μπραμς έρχεται από ακόμα πιο βόρεια, από τη Φινλανδία: η Τρίτη Συμφωνία υπό τον Λάιφ Σέγκερσταμ, που σε αυτόν τον δίσκο διατηρεί και τις δύο ιδιότητές του: του αρχιμουσικού και του συνθέτη. Το δίπολο θα είχε θράσος, αν δεν είχε αξία – όμως η Συμφωνία ν. 294 του Σέγκερσταμ είναι έργο ενός ιδιοφυούς μουσικού του 21ου αιώνα και δεν προσβάλλει την Τρίτη Συμφωνία του Μπραμς με την οποία εδώ συνυπάρχει. Φυσικά, ο πολυγραφότατος ιδιοφυής συνθέτης Σέγκερσταμ απαιτεί ανοιχτό μυαλό για να τον πλησιάσει κανείς, αν και κάθε άλλο παρά πρόκειται για δύσβατη, ερμητικού χαρακτήρα, σύγχρονη μουσική: αν το ακούσει κάποιος χωρίς την προκατάληψη που συχνά γεννά ο φόβος για το άγνωστο της σημερινής μουσικής, πρόκειται για ένα σύγχρονο αριστούργημα. Ομως, κι αν ακόμα αυτό δεν μπορέσει να το διακρίνει με την πρώτη, μπορεί να αισθάνεται ασφαλής ότι θα ανταμειφθεί με μια Τρίτη Συμφωνία του Μπραμς από τις πιο ενδιαφέρουσες των τελευταίων ετών. Η ανάγνωση κινείται σε εντελώς άλλη κατεύθυνση και σε τελείως διαφορετικούς άξονες από εκείνες που προαναφέρθηκαν από τον Μπάρενμποϊμ, όμως ακριβώς αυτό είναι και το αληθινό μεγαλείο της μουσικής: ότι στα χέρια άξιων ανθρώπων τα όρια της ερμηνευτικής της είναι απεριόριστα.