Πολλοί στον καθημερινό πολιτικό λόγο αναστηλώνουν ως πρότυπο τις βαλτικές χώρες. Η ραγδαία ηλεκτρονικοποίηση των συναλλαγών εμφανίζεται ως πρότυπο οικονομικής διεξόδου ή, στην ακόμα πιο ακραία εκδοχή, εμφανίζεται ως πρότυπο συμπεριφοράς. Το θαύμα τού να σου κόβει κλήσεις με SMS ο μπάτσος και να πληρώνεις με αντίστοιχο τρόπο αναδεικνύεται ως πρότυπο μιας διοικητικής καθαρότητας, αλλά και μιας ανήλιαγης καθαρολογίας. Ο «ακάθαρτος Αλέκος» σε αντιδιαστολή με τον «καθαρό Γιαννιό» στο αναγνωστικό της Β’ Δημοτικού, του 1963. Μια έκρηξη των διαμεσολαβήσεων φέρνει ανάπτυξη. Πασαλείβουν και μερικούς χρηματο-ορμονικούς δείκτες χαρούμενης αύξησης συν το αναγκαίο απειλητικό στοιχείο για την 4η βιομηχανική επανάσταση, της καταβύθισης των αναπτυσσόμενων χωρών, του προσφυγικού οικονομικού ρεύματος και της έκρηξης των επιδομάτων λόγω υπερανεργίας. Ο παραδειγματισμός είναι ζεύγος με το δέος.
Παλαιότερα στην τρέχουσα πολιτική αργκό χρησιμοποίησαν τη Δανία και τις σκανδιναβικές χώρες ως το προωθημένο παράδειγμα. Μερικοί χωρίζουν τα παραδείγματα σε γένη, σε είδη κ.λπ. Αλλοι φέρνουν ως παράδειγμα τη Βρετανία (π.χ. για τον τρόπο που ήλεγξε τον γηπεδικό χουλιγκανισμό), την Ιρλανδία για την έλξη πολυεθνικών τεχνολογικών «κολοσσών», λιγότεροι παραπέμπουν στη Γαλλία. Η τελευταία έχει ισχυρά δικαιωματικά υπολείμματα και δεν συμφέρει ως παράδειγμα.
Καμιά φορά στον παραδειγματικό οίστρο ανασύρεται η Βουλγαρία, ως φορολογικά θελκτικός παράδεισος, μέχρι πρότινος και η Τουρκία, ως καθαρός και πειθαρχημένος δημόσιος χώρος, συχνότατα η Κύπρος για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια και το εξόδιο της κρίσης κόστος δανεισμού – παραλείποντας βέβαια απ’ την ανάλυση το κούρεμα καταθέσεων. Διάφορες χώρες μπλέκονται στον τρέχοντα πολιτικό λόγο ως παραδείγματα, που στοιχειοθετούν όμως με απόλυτη συνέπεια και εξ αντιδιαστολής, μια δική μας ολική υστέρηση. Είναι τα μέσα για να δειχθεί εύγλωττα η δική μας «μειονεξία».
Η χρήση παραδειγμάτων, η κατασκευή υποδειγμάτων είναι ο χοντροκομμένος τρόπος να οριστεί, να στηθεί το ικρίωμα της αυτονόητης ενοχής. Οι αναφορές, τα παραδείγματα είναι ο απλοϊκός τρόπος να υπεκφεύγεις, η μείωση και υπαξιολόγηση ο ηλίθιος τρόπος να συσκοτίζεις τις αιτίες. Με τις αναφορές και τα παραδείγματα γλιτώνεις τη συγκρότηση και επεξεργασία λύσης. Με την αυτομείωση και τον αυτοοικτιρμό, γλιτώνεις την ανάγκη ορθολογικής ανάλυσης και αποκάλυψης της ουσιώδους αιτίας.
Την περίοδο του μετεμφυλίου και της χούντας, τα παραδείγματα ανασύρονταν απ’ το εσωτερικό της χώρας. Το ηρωικό παράδειγμα ήμασταν εμείς, με τις εξαιρέσεις του εθνικού ελαττώματος, της διχόνοιας. Η παραδειγματική κατασκευή απείχε απ’ την αντιφατική αλήθεια της ζώσας πραγματικότητας. Η αναφορά βρισκόταν βιδωμένη σε ένα περίεργο και εύπλαστο υπερπέραν, μια μακέτα. Ενα δώθε υπερπέραν, ένα εκείθεν «υπερδώθε». Πάντα ένα αλλού και άλλο όριζε τον τόπο, κατένεμε χαρακτήρες, όριζε ταυτότητες. Γιατί όλα τα παραδείγματα «εξημερώνονται» με μια ιδιότυπη αλλοίωση. Τα παραδείγματα για τη Δανία, για τις βαλτικές χώρες, για τις ΗΠΑ, είναι στην πραγματικότητα κατασκευασμένα σε μια ασφυκτική «ενθαδικότητα».
Μια Σκανδιναβία απ’ το Μπουρνάζι, μια ελβετική Μηχανιώνα. Χάνεις τις πραγματικές αρετές, κρύβεις τις αιτίες και δεν ανακαλύπτεις το παράδειγμα, αλλά το φαντασιακό «ισοδύναμό» του.
Ο Δημήτρης Σεβαστάκης είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Σάμου