Η Ευρωπαϊκή Ενωση από την ίδρυσή της είχε ως βασική της αρχή την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τόσο στο προοίμιο της Συνθήκης όσο και στο άρθρο 2 τονίζεται η προσήλωση «στις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών και του κράτους δικαίου».
Δυστυχώς όμως, τον τελευταίο καιρό η αξιοπιστία της έχει πληγεί σοβαρά. Υπάρχουν περιπτώσεις που η καταπάτηση των θεμελιωδών ελευθεριών από κράτη – μέλη, δεν συνοδεύεται από κυρώσεις. Αυτό καθιστά την Ευρώπη αφερέγγυα, αφού ζητά από τους άλλους να κάνουν αυτό που δεν εφαρμόζει η ίδια. Παράλληλα στις σχέσεις μας με τις τρίτες χώρες πολλά κράτη – μέλη, τοποθετούνται à la carte, ανάλογα με τα πολιτικά και οικονομικά τους συμφέροντα ή με τις ιδεοληψίες των κυβερνήσεών τους. Κάποιοι δεν βλέπουν την ανθρωπιστική κρίση στη Βενεζουέλα, ενώ κάποιοι άλλοι αρνούνται να τοποθετηθούν για τον εμφύλιο πόλεμο δι’ αντιπροσώπων που μαίνεται στην Υεμένη. Ομως ο ανθρώπινος πόνος, ακόμα και σε διαφορετική κλίμακα, είναι παντού και πάντα ο ίδιος.
Στην τελευταία ολομέλεια στο Στρασβούργο έτυχε να τεθούν και τα δύο αυτά θέματα.
Η αρχή έγινε με το εσωτερικό μέτωπο και την κατάσταση των θεμελιωδών ελευθεριών στην Ουγγαρία. Υστερα από αρκετά χρόνια συζητήσεων και πολλές καταγγελίες για φίμωση εφημερίδων, επεμβάσεις στη Δικαιοσύνη, διαφθορά και κατασπατάληση ευρωπαϊκών χρημάτων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε με πλειοψηφία 2/3 την ενεργοποίηση του άρθρου 7 που προβλέπει την επιβολή κυρώσεων στα κράτη – μέλη που δεν σέβονται τις αρχές που εμπεριέχονται στο άρθρο 2 και αναφέραμε προηγουμένως. Η καθυστερημένη αυτή αντίδραση οφείλεται κυρίως στην αμφισημία του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, μέλος του οποίου είναι και ο κ. Oρμπαν. Παρ’ όλα αυτά ακόμα και τώρα, αρκετοί ευρωβουλευτές του ΕΛΚ απέφυγαν να υπερψηφίσουν την πρόταση. Ιδιαίτερα χαρακτηριστική ήταν η στάση του αντιπροέδρου του ΕΚΛ κ. Esteban Pons. O κ. Pons, ενώ είχε κάνει μία πολύ καλή ομιλία για το πώς ιδρύθηκε και σε ποιες αξίες βασίζεται η Ευρώπη, την οποία εκατομμύρια άνθρωποι παρακολούθησαν στο YouΤube, προτίμησε να μη στηρίξει την υπεράσπιση των αξιών αυτών στην Ουγγαρία. Τίποτα βέβαια δεν έχει κριθεί ακόμα καθώς τώρα είναι η σειρά του Συμβουλίου, όπου χρειάζεται ομοφωνία για να ενεργοποιηθούν οι κυρώσεις, γεγονός που παραμένει αβέβαιο λόγω της στάσης της Πολωνίας.
Το ζήτημα της ομοφωνίας όμως σχετίζεται και με την εξωτερική δράση της Ευρώπης. Σε αυτό το πλαίσιο, κατά τη διάρκεια της ετήσιας ομιλίας του για την κατάσταση της Ενωσης, ο πρόεδρος Γιούνκερ σημείωσε την ανάγκη, στις αποφάσεις σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις κυρώσεις, να περάσουμε από τον κανόνα της ομοφωνίας στην πλειοψηφία. Ανέφερε μάλιστα δύο παραδείγματα όπου η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν μπορούσε να πάρει απόφαση λόγω ενός και μόνο κράτους – μέλους. Το πρώτο αφορούσε το μπλοκάρισμα της δήλωσης της Ενωσης στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στην περίπτωση της Κίνας και το δεύτερο ήταν η καθυστερημένη επιβολή κυρώσεων στη Βενεζουέλα. Δυστυχώς και τα δύο αυτά παραδείγματα αναφέρονται σε ένα κράτος – μέλος, που μπλόκαρε κάθε απόφαση. Οχι, δεν ήταν η Ουγγαρία ή η Πολωνία. Ηταν η χώρα μας και η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Αυτό έγινε χωρίς η κυβέρνηση να έχει «αυταπάτες».  Αλλωστε, ακόμα και σήμερα διαπιστώνουμε ότι η ανθρωπιστική της ρητορική διαψεύδεται από την τραγική κατάσταση που επικρατεί στη Μόρια και τις απάνθρωπες συνθήκες φιλοξενίας των αιτούντων άσυλο.
Οπως φαίνεται από τα παραπάνω, έχουμε διολισθήσει σε συμβιβασμούς που δεν τιμούν το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης. Οι συμβιβασμοί αυτοί μάς οδηγούν σε μια παρατεταμένη παρακμή και, όπως αποδεικνύει ο νέος πολιτικός χάρτης στην Ευρώπη, ίσως τελικά αυτό να είναι το πιο ουσιώδες διακύβευμα των επόμενων ευρωεκλογών.
Ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι ευρωβουλευτής, μέλος της Προοδευτικής Συμμαχίας Σοσιαλιστών και Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο