Οι μαθηματικοί λένε πως ένα πρόβλημα αν τεθεί σωστά η λύση του είναι βεβαία. Η σωστή τοποθέτηση εμπεριέχει υποδείξεις για τη λύση του. Δυστυχώς, αυτό δεν ισχύει για τα κοινωνικά προβλήματα. Συνήθως, οι λύσεις είναι δύσκολες, μακροχρόνιες και σκληρές. Το Μεταναστευτικό είναι ένα τέτοιο πρόβλημα, και για τους μετανάστες και για τις χώρες στις οποίες εισρέουν. Στην Ελλάδα το πρόβλημα είναι, ίσως, εντονότερο απ’ ό,τι σε άλλες χώρες και η λύση του δεν είναι προφανής.
Μετά το 1990 εκατοντάδες χιλιάδες παράνομοι μετανάστες εισέρρευσαν στη χώρα μας και οι περισσότεροι παραμένουν ακόμη, άλλοι με άδεια παραμονής και άλλοι παράνομα. Από τις παράνομες εισροές μεταναστών και προσφύγουν των τελευταίων ετών βρίσκονται σήμερα στη χώρα μας, σε διάφορες περιοχές, περίπου 60 χιλιάδες άτομα κάθε ηλικίας. Εξ αυτών, το 43% είναι Σύροι, το 27% Ιρακινοί και το 7% Αφγανοί. Οι άνθρωποι αυτοί ζουν σε καταυλισμούς των οποίων η κατάσταση έχει χαρακτηριστεί ως ντροπή και όνειδος για τη χώρα μας. Οι πολιτικοί, των οποίων ευθύνη είναι η αντιμετώπιση της κατάστασης, έχουν επιλέξει την παλιά συμβουλή «μην κάνεις τίποτα, άσε για τον επόμενο». Η αλήθεια είναι ότι το πρόβλημα είναι εξαιρετικά δύσκολο και όποια λύση δοθεί θα βλάψει ή θα δυσαρεστήσει πολλούς, θα ωφελήσει λίγους και θα προκαλέσει αντιδράσεις σε πολλά επίπεδα.
Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να προτείνει μία λύση η οποία έχει δύο σκέλη. Το πρώτο αφορά τους μετανάστες και πρόσφυγες που τώρα βρίσκονται στους ανά τη χώρα καταυλισμούς και το δεύτερο αυτούς που είναι πιθανό να έλθουν τις επόμενες μέρες, μήνες ή χρόνια. Η πρόταση έχει ως εξής:
1 Οι καταυλισμοί της ντροπής πρέπει να διαλυθούν και στους ανθρώπους που ζουν τώρα εκεί να δοθεί άδεια προσωρινής διαμονής σε ορισμένο τόπο και άδεια εργασίας και να μεταφερθούν, κατά μικρές ομάδες, σε διάφορες πόλεις της χώρας πλην Αθήνας, Πειραιά και Θεσσαλονίκης. Η μεταφορά και εγκατάσταση, ενοίκια και έξοδα διαβίωσης πρέπει να καλυφθούν από τις χρηματοδοτήσεις της ΕΕ και με πρόσθετα κεφάλαια αν αυτό είναι αναγκαίο. Μακροχρόνια, οι άνθρωποι αυτοί είναι πολύ πιθανόν να επιστρέψουν στις πατρίδες τους ή να μετακινηθούν σε κάποια άλλη χώρα ή να ενσωματωθούν στις τοπικές κοινωνίες στις οποίες θα μεταφερθούν.
2 Το δεύτερο σκέλος της πρότασης είναι η Ελλάδα να αρνηθεί να δεχθεί επιπλέον μετανάστες και να καταστήσει γνωστό ότι έχει αποφασίσει να αποτρέψει την είσοδό τους με κάθε τρόπο, βίαιο ή μη. Αυτό ίσως ακούγεται υπερβολικό, αλλά η δύσκολη κατάσταση που θα δημιουργηθεί θα είναι προσωρινή. Σύντομα θα γίνει κατανοητό ότι δεν μπορούμε να δεχθούμε και άλλους παράνομους μετανάστες. Η είσοδος μεταναστών, αν κριθεί ότι είναι καλή πολιτική, πρέπει να γίνεται με κριτήρια και όχι με ηθικούς ή συναισθηματικούς εκβιασμούς. Τα μεταναστευτικά ρεύματα από την Αφρική και την Ασία δεν πρόκειται να σταματήσουν, αλλά η προσπάθεια αυτών των ανθρώπων να βελτιώσουν τις συνθήκες της ζωής τους μεταναστεύοντας στην Ευρώπη δεν είναι λόγος για τη δημιουργία πρόσθετων προβλημάτων για τη χώρα μας. Ηδη έχουμε πολλά και δυσεπίλυτα, των οποίων η αρχή ήταν η είσοδος εκατοντάδων χιλιάδων παρανόμων μεταναστών.
Το ζήτημα των προσφύγων είναι διαφορετικό, και πρέπει να αντιμετωπισθεί σε συνεννόηση και με συμμετοχή των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και εκείνων των οποίων οι ενέργειες προκαλούν τα κύματα προσφύγων.
Το μεταναστευτικό πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπισθεί με αποφασιστικότητα και να λυθεί οριστικά. Η ντροπή των καταυλισμών πρέπει να εξαφανισθεί μαζί με τους καταυλισμούς. Οι διάφοροι ακτιβιστές και οι ΜΚΟ να σταματήσουν να κάνουν επαγγελματική ή πολιτική καριέρα εις βάρος της χώρας και να πάνε στα σπίτια τους. Οι πολιτικοί μας, επιτέλους, να σοβαρευτούν και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και οι τοπικοί άρχοντες να αναλάβουν τις ευθύνες τους.
Για το θέμα των μεταναστών υπάρχουν πολλές και αντίθετες απόψεις. Ορισμένοι πιστεύουν ότι τα σύνορα της χώρας πρέπει να είναι ανοικτά σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να εισέλθει στη χώρα. Ορισμένοι πιστεύουν ότι τα σύνορα πρέπει να είναι κλειστά για όλους. Και οι δύο αυτές απόψεις είναι εσφαλμένες. Η απόφαση σχετικά με το αν θα δεχθούμε μετανάστες πρέπει να βασίζεται σε συγκεκριμένες αναλύσεις για το συμφέρον της χώρας και αν κρίνεται ότι αυτό είναι για το καλό, η επιλογή πρέπει να γίνεται με κριτήρια εκ των προτέρων γνωστά. Η χώρα δεν πρέπει να είναι ούτε φρούριο, ούτε ξέφραγο αμπέλι.
Ο Θεόδωρος Π. Λιανός είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, e-mail: tplianos@aueb.gr