Η συγκρότηση του αγγλικού έθνους – κράτους προηγείται χρονικά των άλλων απόλυτων μοναρχιών της Ευρώπης. Ως νησί η χώρα απέκτησε τον 16ο αιώνα μια νέα ιθύνουσα τάξη που σχετιζόταν με το εμπόριο και τη θάλασσα και η οποία έφερε στη δυναστεία των Tudor όλα τα στοιχεία του εκσυγχρονισμού.

Εφερε ακόμα ο 16ος αιώνας μια εθνική εκδοχή του προτεσταντισμού με επικεφαλής τον Ερρίκο Η’ – αρχηγό κράτους και όχι θεολόγο μοναχό.

Η μετριοπαθής μετάλλαξη του καθολικισμού σε αγγλικανισμό προκάλεσε οξεία σύγκρουση ανάμεσα στο παπικό και το κοσμικό κράτος όταν η Αγγλία βρέθηκε σε αντίπαλο στρατόπεδο με τις μεγάλες καθολικές δυνάμεις. Ετσι η θρησκευτική ιδιαιτερότητα των Αγγλων μετασχηματίζεται σε εθνική κοσμική ταυτότητα. Την αλλαγή επισπεύδει η βραχεία μισητή βασιλεία της καθολικής Μαρίας και, ακόμα περισσότερο, η δημοφιλής μακρά παραμονή στην εξουσία της Ελισάβετ της μεγάλης.

Η δυναστεία των Stuart διακόπηκε δύο φορές. Τη μία από την επανάσταση του Κρόμγουελ και οριστικά από την «ένδοξη» επανάσταση του 1688 που άλλαξε τη δυναστεία της Βρετανίας.

Με τα χρόνια οι Βρετανοί καθολικοί έγιναν, από παλιό καθεστώς, ένα είδος διωκόμενου αναχρονισμού και μάλιστα ύποπτοι για τη συνεργασία τους με τους εχθρούς του αγγλικού στέμματος. Οσο η Εκκλησία έχανε την επιρροή της πάνω στους πιστούς τόσο το έθνος την αντικαθιστούσε σαν το βασικό στοιχείο ταυτότητας. Ο Σαίξπηρ είναι ο πρώτος μεγάλος που υμνεί το έθνος του με υπέροχα λόγια.

Ο Θάνος Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ