Πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας η πρόθεση σχετικής νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για την κατάργηση της ποινής της ισόβιας κάθειρξης για τους περιώνυμους «καταχραστές του Δημοσίου». Προφανώς εάν θέσουμε τη συγκεκριμένη είδηση στον πολιτικό καμβά της τρέχουσας πολιτικής επικαιρότητας πολλά θα ειπωθούν, αλλά ελάχιστα θα έχουν σχέση με μια νηφάλια επιστημονική συζήτηση. Για να γίνουμε πιο κατανοητοί, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τα ακόλουθα.

Πρώτα-πρώτα, ποιο είναι το νόημα της ποινής; Να τιμωρεί κάποιον για πάντα; Να οδηγεί στη φυσική εξόντωση ή σε έναν οικονομικό εξοστρακισμό; Κρατούσα στην επιστήμη είναι η άποψη ότι η ποινή αποτελεί την απόληξη μιας συγκεκριμένης διαλεκτικής ακολουθίας: έννομο αγαθό – έγκλημα – ποινή. Η τελευταία αποτελεί τη ρυθμισμένη αντίδραση της οργανωμένης κοινωνίας, όπως σήμερα εκφράζεται από τις κρατικές οντότητες. Στο πλαίσιο αυτό η ποινή οφείλει να έχει ανταποδοτικό, προληπτικό αλλά και «παιδαγωγικό» χαρακτήρα. Μια ποινή μπορεί να στοχεύει σε συγκεκριμένα έννομα αγαθά ενός προσώπου. Στην ίδια του τη ζωή (ποινή θανάτου), στην ελευθερία του (στερητικές τής ελευθερίας ποινές), στην περιουσία (χρηματική ποινή κ.λπ.), στην τιμή του (αποστέρηση πολιτικών δικαιωμάτων, δημοσίευση καταδικαστικής απόφασης κ.λπ.).

Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, το ερώτημα είναι εύλογο. Τι εξυπηρετεί μια ποινή ισόβιας στέρησης της ελευθερίας; Είναι μέτρο ανάλογο του εγκλήματος; Λειτουργεί προληπτικά ή μόνον εκδικητικά;  Δυστυχώς, στη χώρα μας πολλάκις, πολίτες και πολιτικοί με περισσή ευκολία υπερακοντίζουν στην αυστηρότητα στο στάδιο επιβολής της ποινής, ενώ εμφανίζονται πιο «χαλαροί» στο στάδιο έκτισής της (με αποκορύφωμα τις πρόσφατες αποφυλακίσεις στρατών… αναπήρων).

Πάμε, όμως, πάλι στο στάδιο επιβολής της ποινής. Πώς δικαιολογείται στην Ελλάδα να έχουμε σήμερα 1.000 ισοβίτες μεταξύ 9.000 κρατουμένων, ενώ την ίδια ώρα χώρες όπως η Σουηδία, η Πορτογαλία,  η Τσεχία και η Αυστρία έχουν μόλις 40 και η εξαπλάσια σε πληθυσμό Γερμανία μόλις 140; Είμαστε χώρα που ρέπει στη σκληρή εγκληματικότητα ή επιβάλλουμε με ευκολία την εσχάτη των… ποινών; Το να ρίχνεις χρόνια κάθειρξης με «το τσουβάλι» αποστερεί από την ίδια την ποινή κάθε προληπτική λειτουργία.

Ειδικά στο οικονομικό έγκλημα, ο ανταποδοτικός χαρακτήρας υπηρετείται καλύτερα με άλλους τρόπους, όπως επαυξημένες ποινές που στοχεύουν στην περιουσία και στην τιμή του εγκληματία. Ορθώς, λοιπόν, άνοιξε η συζήτηση, αρκεί γρήγορα να οδηγήσει σε εξορθολογισμό τόσο των επιβαλλόμενων ποινών όσο και των πραγματικά εκτιόμενων…

Ο Αργύρης Αργυριάδης είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω.