«Να αλλάξουμε στάση επειδή το Πατριαρχείο Μόσχας διέκοψε τη μνημόνευση του Πατριάρχη Βαρθολομαίου; Δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση. Οχι μόνο προχωράμε κανονικά στην υλοποίηση της απόφασής μας για την παροχή αυτοκεφαλίας στην Ουκρανία, αλλά επιταχύνουμε τη διαδικασία».

Υψηλόβαθμη εκκλησιαστική πηγή του Φαναρίου ξεκαθάριζε με αυτόν τον τρόπο στα «ΝΕΑ», μετά τις σφοδρές αντιδράσεις της Εκκλησίας της Ρωσίας, πως το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν υπάρχει περίπτωση να κάνει πίσω στο θέμα της απονομής αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας. Ταυτόχρονα διεμήνυε ότι το Πατριαρχείο περνάει στην αντεπίθεση αλλά με τον δικό του φαναριώτικο τρόπο. Η Κωνσταντινούπολη – τουλάχιστον στην παρούσα φάση – κρίνει ότι δεν έχει κανέναν λόγο να μπει σε ακραία σύγκρουση με το Πατριαρχείο Μόσχας με ανταλλαγή «πολεμικών» ανακοινωθέντων αλλά θα διατυπώνει τις θέσεις της με πράξεις. Υπενθυμίζεται ότι προ ημερών – μετά την κίνηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου να διορίσει δύο μητροπολίτες του ως εξάρχους στο Κίεβο για να προετοιμάσουν τη διαδικασία απονομής αυτοκεφαλίας, δείχνοντας έτσι ξεκάθαρα ότι εφαρμόζει την απόφασή του – το Πατριαρχείο Μόσχας ξεκίνησε ένα μπαράζ σκληρών ανακοινώσεων και δηλώσεων κατά του Φαναρίου και του κ. Βαρθολομαίου.

Υψηλοί τόνοι. Αρχικά, η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου Μόσχας ανακοίνωσε ότι θα υπάρξουν αντίποινα στην ενέργεια του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ισχυρίστηκε πως η Ουκρανική Εκκλησία δεν έχει ζητήσει αυτοκεφαλία και χρησιμοποιώντας βαριές εκφράσεις κατηγόρησε τον κ. Βαρθολομαίο ότι προκαλεί Σχίσμα στην Ορθοδοξία. Ακολούθησε νέο ανακοινωθέν της Συνόδου της Μόσχας, σε πολύ υψηλούς τόνους και αυτό, που γνωστοποιούσε ότι πλέον η Ρωσική Εκκλησία διακόπτει τη μνημόνευση του Οικουμενικού Πατριάρχη, τα συλλείτουργα με ιεράρχες της Κωνσταντινούπολης και την κοινή παρουσία σε θεολογικά συνέδρια.

Πώς αντέδρασε το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε όλα τα παραπάνω; Δεν εξέδωσε καμία ανακοίνωση. Το Φανάρι επέλεξε να απαντήσει στη Μόσχα με ντοκουμέντα. Ανέβασε στην ιστοσελίδα του δύο έγγραφα του 1991 και του 1992 με εκκλήσεις ουκρανών ιεραρχών – όταν δηλαδή είχε μόλις γίνει ανεξάρτητο κράτος η Ουκρανία – που ζητούσαν από τον τότε Πατριάρχη Μόσχας Αλέξιο να τους χορηγηθεί αυτοκεφαλία. Μάλιστα, σε αυτή την ανάρτηση το Πατριαρχείο καυτηριάζει ως υποκριτική την τωρινή στάση της Μόσχας επισημαίνοντας πως «αξιοσημείωτο τυγχάνει ότι μεταξύ εκείνων που υπογράφουν υπέρ του αυτοκεφάλου είναι και ο σημερινός Μητροπολίτης Κιέβου Ονούφριος» και συμπληρώνει πως αν τότε η Μόσχα διεβίβαζε το αίτημα των Ουκρανών στο Φανάρι, «ούτε σχίσμα θα ακολουθούσε ούτε σήμερα θα υπήρχαν προβλήματα και στενοχώριες».

Κυρίαρχη πεποίθηση στο Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι πως η διαδικασία πρέπει να προχωρήσει. «Θα κάνουμε αυτό που είναι δίκαιο και σωστό. Υπάρχει ένα καινούργιο κράτος (η Ουκρανία), που είναι διαφορετικό από τη Ρωσία, που η Εκκλησία του μας έχει ζητήσει να της χορηγηθεί αυτοκεφαλία. Και το Πατριαρχείο, ως μόνο αρμόδιο για τη χορήγησή της, θα προχωρήσει τη διαδικασία» επισημαίνουν στα «ΝΕΑ» κύκλοι του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

 

Επιτάχυνση. Η εξήγηση που δίνουν από το Φανάρι για την άκρως επιθετική συμπεριφορά της Μόσχας είναι πως «ποτέ μια αυτοκεφαλία δεν ήταν μια ομαλή διαδικασία». Για παράδειγμα, οι προσπάθειες της Εκκλησίας της Βουλγαρίας να γίνει αυτοκέφαλη ξεκίνησαν το 1878 και ήταν σε Σχίσμα μέχρι το 1948. Ομως για το Οικουμενικό Πατριαρχείο υπάρχει και άλλος λόγος για τα «ιερά» πυρά που εκτοξεύει η Μόσχα, έστω και αν αυτό δεν διατυπώνεται επισήμως. Οπως τονίζεται, η Εκκλησία της Ρωσίας ήταν ανέκαθεν πολύ εξαρτημένη από το ρωσικό κράτος και πολύ περισσότερο τώρα, υπό την ηγεσία του Πούτιν. «Συνεπώς αντιμετωπίζουν το θέμα της αυτοκεφαλίας σε πολύ μεγάλο βαθμό πολιτικά καθώς η Ρωσία δεν επιθυμεί να χάσει από την επιρροή της την Ουκρανία». Σύμφωνα με πληροφορίες από την Κωνσταντινούπολη, οι ακραίες αντιδράσεις της Μόσχας όχι μόνο δεν θα ωφελήσουν τη ρωσική Εκκλησία αλλά θα λειτουργήσουν ως μπούμερανγκ. Ηδη το Φανάρι προσανατολίζεται να εφαρμόσει ταχύτατα τις διαδικασίες χορήγησης της αυτοκεφαλίας προκειμένου να αποκλιμακώσει την ένταση που επιχειρούν να δημιουργήσουν ο Πατριάρχης Κύριλλος και το Πατριαρχείο Μόσχας παρασύροντας το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Αντιδράσεις. Οι ρωσικές αντιδράσεις, στο μεταξύ, για την παραχώρηση της αυτοκεφαλίας, συνεχίζονται. Χθες, η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (Πατριαρχείο Μόσχας), δηλαδή η μητρόπολη Κιέβου με επικεφαλής τον μητροπολιτη Ονούφριο που έχει τους στενούς δεσμούς με το Πατριαρχείο Μόσχας, κάλεσε τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο να σταματήσει να «επεμβαίνει στις εσωτερικές της υποθέσεις και να μην παραβιάζει την εδαφική κυριαρχία της». Συγκεκριμένα, η Ιερά Σύνοδος της Ουκρανικής Εκκλησίας μετά από συνεδρίασή της, ζητάει από τους Έξαρχους, τους οποίους διόρισε στο Κίεβο το Οικουμενικό Πατριαρχείο, να εγκαταλείψουν άμεσα «το έδαφος της κανονικής ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας». Παράλληλα, προχώρησε σε αναστολή των συλλείτουργων με ιεράρχες της Κωνσταντινούπολης.