Πιερ Μοντέ: «Ζωντανές» ηχογραφήσεις με τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βοστώνης και την Ορχήστρα του BBC, ICA, 4 cd
Οφείλουμε πάρα πολλά στην κεφαλαιώδη ιστορική σχέση μουσικής και ραδιοφώνου. Οι ραδιοφωνικές ηχογραφήσεις και αναμεταδόσεις αποτελούσαν επί δεκαετίες τον κύριο κορμό της αναπαραγωγής μουσικής σε όλον τον κόσμο: Στην Ευρώπη, στην Αμερική, αλλά και στη Σοβιετική Ενωση, δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι περίμεναν τακτικά στα ραδιόφωνά τους να ακούσουν συναυλίες που μεταδίδονταν ζωντανά, όταν ακόμα οι δίσκοι δεν υπήρχαν ή και όταν, αργότερα, υπήρχαν, ήταν επί πολλά χρόνια πανάκριβοι. Σιγά-σιγά η ισορροπία ανάμεσα στο ραδιόφωνο και τον δίσκο αντιστράφηκε και η παραγωγή ηχογραφήσεων με σκοπό τη δισκογραφική τους έκδοση πήρε τα πρωτεία, ειδικά μετά την έλευση της στερεοφωνικής τεχνολογίας από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 και έπειτα, που συνοδεύτηκε από έναν οργασμό στουντιακών παραγωγών, ο οποίος δεν υποχώρησε παρά μόνον πολύ πρόσφατα στις μέρες μας όπου, στην ουσία, οι νέες δισκογραφικές εκδόσεις «πάντρεψαν» τις δύο τάσεις: για λόγους οικονομίας κλίμακας, σήμερα ηχογραφούνται κατά κύριο λόγο συναυλίες που αμέσως εκδίδονται ως δίσκοι. Η τάση αυτή είναι αποτέλεσμα σειράς παραγόντων: του μεγάλου κόστους της αυτοτελούς στουντιακής ηχογράφησης, της ανάπτυξης της τεχνολογίας που επιτρέπει τη μετατροπή κάθε αίθουσας συναυλιών σε υπερσύγχρονο στούντιο και, κυρίως, του εξαιρετικού επιπέδου πλήθους ορχηστρών και άλλων σχημάτων που είναι σε θέση να ερμηνεύσουν μουσική αλάνθαστα παίζοντας στον φυσικό τους χώρο. Ετσι, οι ηχογραφημένες συναυλίες επιστρέφουν τώρα κυρίαρχες και μάλιστα με δύο τρόπους: τόσο αυτές που γίνονται στις μέρες μας, όσο, κυρίως, εκείνες από ραδιοφωνικά αρχεία του παρελθόντος (που επωφελούνται και από τις τεχνολογίες καθαρισμού του ήχου), κάτι που πάντως συμβαίνει εδώ και χρόνια, καθώς ο πλούτος τους είναι τεράστιος: είναι μέγιστη πνευματική κιβωτός.
Παρά το γεγονός ότι ηχογραφήσεις του BBC βρίσκονται στην αιχμή αυτής της δραστηριότητας, καθώς το Λονδίνο υπήρξε μεταπολεμικά το μεγαλύτερο ίσως μουσικό κέντρο στον κόσμο, και αξιοποιούνται δισκογραφικά εδώ και πολλά χρόνια, διαρκώς ανακύπτουν και άλλες, άγνωστες και πολύ μεγάλης σημασίας. Τέτοιες ηχογραφήσεις είναι και του θρυλικού γάλλου μαέστρου Πιερ Μοντέ, ο οποίος σε ηλικία μεγαλύτερη των 80 ετών ανέλαβε στη δεκαετία του 1960 τη Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου με συμβόλαιο για 25 χρόνια. Ο Μοντέ, που έγινε θρύλος με τις παγκόσμιες πρώτες εκτελέσεις έργων τού Στραβίνσκι στο Παρίσι, τις πιο συγκρουσιακές πρεμιέρες στην ιστορία της μουσικής, επιστρέφει εντυπωσιακά μέσα από αυτούς τους δίσκους καθώς ένα βρετανικό ιδιωτικό αρχείο είχε ευτυχώς διασώσει αναμεταδόσεις που αλλιώς δεν θα υπήρχαν σήμερα και οι οποίες περιλαμβάνουν έργα που ο Μοντέ δεν ηχογράφησε ποτέ στο στούντιο, όπως την Τρίτη Συμφωνία και το Διπλό Κοντσέρτο του Μπραμς. Πρόκειται για ένα δισκογραφικό απόκτημα για τη σημασία του οποίου δεν χρειάζεται να πει κανείς τίποτα: αρκεί ίσως να σημειωθεί ότι ο Μοντέ είχε παίξει, ως μέλος του Κουαρτέτου Geloso, έργα του Μπραμς για τον ίδιο τον συνθέτη! Παρά τα εν συνεχεία τεράστια επιτεύγματά του, ιδίως με τον ίδιο τον Στραβίνσκι, μετέπειτα μεγάλος μαέστρος θυμόταν μέχρι το τέλος της ζωής του εκείνη την ημέρα ως την πιο σημαντική της πορείας του, ενώ θύμιζε πάντοτε πως ο Μπραμς είχε πει στα μέλη του Κουαρτέτου ότι οι Γάλλοι αντιλαμβάνονται και ερμηνεύουν τη μουσική του καλύτερα από τους Γερμανούς…
Ο Χανς Ροζμπάουντ διευθύνει Μότσαρτ: Οι ηχογραφήσεις στην SWR, SWR Classics, 9 cd. Ορχήστρα της Νοτιοδυτικής Ραδιοφωνίας του Μπάντεν Μπάντεν
Αντίστοιχα σημαντικός είναι ο θησαυρός και άλλων ραδιοφωνικών ιδρυμάτων, όπως, εν προκειμένω, αυτός της γερμανικής SWR. Μετά τις εκτενείς εκδόσεις με συμφωνίες του Μπρούκνερ και του Χάιντν, ο μεγάλος γερμανός μαέστρος Χανς Ροζμπάουντ επιστρέφει μέσα από αυτά τα αρχεία με μια έκδοση αφιερωμένη στον Μότσαρτ. Και εδώ ισχύουν στον υπερθετικό βαθμό τα παραπάνω για τη σημασία του ραδιοφώνου ως κιβωτού της μουσικής στον εξαιρετικά πλούσιο σε μεγάλους μουσικούς μεταπολεμικό κόσμο. Ο καινοτόμος και ιδιοφυής Ροζμπάουντ δεν άφησε, δυστυχώς, πολλές ηχογραφήσεις στο στούντιο. Ετσι, κάθε τέτοια έκδοση, ειδικά με τόσο θεμελιακό ρεπερτόριο αλλά και με τέτοιον ήχο αποτελεί ασφαλώς μεγάλο απόκτημα, το οποίο θα ανταμείψει πλουσιοπάροχα τον ακροατή του.