«Πώς μπορούν οι Ολλανδοί, οι Βέλγοι, οι Γάλλοι ή οι Δυτικογερμανοί να καταλάβουν τι ήταν ο κομμουνισμός από τη στιγμή που δεν τον έζησαν;» αναρωτήθηκε τις προάλλες ο πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι στην προσπάθειά του να υπερασπιστεί τους νόμους με τους οποίους η κυβέρνησή του καταργεί την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Να τι δεν καταλαβαίνουν αυτοί οι τύποι: ότι με την ίδια θέρμη που τους υπερασπίστηκαν τότε οι φιλελεύθεροι της Δύσης, σήμερα τους καταδικάζουν.

Κατά σύμπτωση, προβλήθηκε προχθές σε έναν κινηματογράφο των Βρυξελλών η ταινία «Στάχτες στο χιόνι», βασισμένη σε ένα βιβλίο της αμερικανολιθουανής συγγραφέως Ρούτα Σεπέτις. Το θέμα είναι η μαζική απέλαση Λιθουανών στη Σιβηρία το 1941, στη διάρκεια του σταλινικού τρόμου, μέσα από την ιστορία ενός 16χρονου κοριτσιού παθιασμένου με την τέχνη. Το τραγούδι που ακούγεται στους τίτλους του τέλους το έγραψε ο Μπομπ Ντίλαν.

Τα περισσότερα κομμουνιστικά κόμματα της Ευρώπης έχουν αναγνωρίσει εδώ και δεκαετίες αυτά τα εγκλήματα και έχουν απαρνηθεί την αρχική τους ιδεολογία. Υπάρχουν όμως δύο εξαιρέσεις. Δύο κόμματα που παραμένουν μαρξιστικά-λενινιστικά, διατηρώντας παρά ταύτα ένα σημαντικό ακροατήριο. Το ένα συμμετέχει στην κυβέρνηση, το άλλο δεν θέλει να έχει καμιά σχέση μ’ αυτήν.

«Ξέρουμε από πού απορρέουν οι οικονομικές κρίσεις, οι συγκρούσεις, οι πόλεμοι και οι ωμότητες που μαστίζουν τον κόσμο: από τον καπιταλισμό» είπε ο γενικός γραμματέας του ΚΚ Πορτογαλίας Ζερόνιμο ντε Σόουζα, μιλώντας πριν από δύο Κυριακές σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους που ανέμιζαν κόκκινες σημαίες την τελευταία ημέρα της γιορτής του κόμματος. Το PCP κλείνει σε λίγο τα 98 του χρόνια και το ποσοστό του κυμαίνεται λίγο πάνω από το 8%, μόλις τέσσερις μονάδες μικρότερο από την καλύτερη στιγμή του, το 1975. Κι ας συμμετέχει σε μια κυβέρνηση «που ακολουθεί δεξιά πολιτική».

Πολύ κόσμο, όλων των ηλικιών μάλιστα, είχε και το φεστιβάλ της ΚΝΕ που ολοκληρώθηκε το περασμένο Σάββατο με την ομιλία του γενικού γραμματέα του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα. Η παρέλαση δημοφιλών τραγουδιστών δεν είναι αρκετή για να εξηγήσει το πλήθος και το πάθος. Υπάρχει και κάτι άλλο. Υπάρχει μια ανάγκη για απλές, ηχηρές και κατανοητές απαντήσεις στις σύνθετες προκλήσεις της εποχής. «Πάλη για αυξήσεις σε μισθούς – συντάξεις – κοινωνικές παροχές» όπως έγραφε ο χθεσινός «Ριζοσπάστης». Μόνο οι ανακοινώσεις της ΕΣΗΕΑ όταν προκηρύσσει καμιά απεργία είναι πιο μαχητικές.

Εχει μια γραφικότητα όλο αυτό. Εχει έναν ρομαντισμό να ακούς ότι η διαφορά μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ είναι από ποια τσέπη θα τα αρπάξουν από τον ελληνικό λαό. Και είναι σχεδόν ανακουφιστικό να διαβάζεις ότι, αντίθετα από τους πορτογάλους συντρόφους τους, οι ευρωβουλευτές του ΚΚΕ ψήφισαν πριν από δύο εβδομάδες το ψήφισμα κατά της Ουγγαρίας, καταγγέλλοντας φυσικά ταυτόχρονα την «αντιμεταναστευτική» και «αντικομμουνιστική» στάση της ΕΕ.

Σε άλλα 100 χρόνια μπορεί και να αποκηρύξουν τον σταλινισμό.