Ο άνθρωπος που έκανε τον Τραμπ πρόεδρο των ΗΠΑ είναι πλέον κάτοικος Ευρώπης σε νέα αποστολή. Ο Στιβ Μπάνον προσγειώθηκε στις Βρυξέλλες με ένα φιλόδοξο σχέδιο. Να βοηθήσει στην ανατροπή του ευρωπαϊκού πολιτικού σκηνικού και να συσπειρώσει ένα πανευρωπαϊκό ακροδεξιό λαϊκιστικό κίνημα.

Η έλευση Μπάνον έχει, εύλογα, θορυβήσει το ευρωπαϊκό ιερατείο και τις παραδοσιακές πολιτικές οικογένειες στην Ευρώπη. Ο Μπάνον θεωρείται ο ιεροκήρυκας του αμερικανικού λαϊκισμού, αυτός που έκανε το Breitbart τη ναυαρχίδα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης της Ακροδεξιάς. Διέσωσε τη φυλλορροούσα προεκλογική εκστρατεία του Τραμπ το 2016 και οδήγησε στη συνέχεια τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Εναν χρόνο μετά, βέβαια, είχε απολυθεί και από τον Τραμπ και από το Breitbart, ακολουθώντας τη μοίρα των στενών συνεργατών του προέδρου που καίγονται γρήγορα στην υψικάμινο του Λευκού Οίκου.

Ο Μπάνον εμφανίζεται ως προφήτης μιας ακροδεξιάς πλανητικής αποκάλυψης αλλά δεν είναι παρά ένας επιτήδειος επαγγελματίας που σερφάρει με επιτυχία στο μεγάλο κύμα της λαϊκής δυσανεξίας του καιρού μας.

Πέρα από τις επιμέρους πολιτιστικές και πολιτικές διαφορές ανάμεσα στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, το πρώτο εμπόδιο στις προσπάθειες του Μπάνον είναι ότι η ευρωπαϊκή Ακροδεξιά είναι κατ’ ουσίαν αντιαμερικανική. Και η πολιτική μανιέρα του Τραμπ έχει μάλλον αφυπνίσει τον αντιαμερικανισμό στην Ευρώπη μετά την οκταετία Ομπάμα.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι πρώτες προσπάθειές του να συντονίσει τα ακροδεξιά μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέσω της ίδρυσης θυγατρικών του Breitbart σε κάθε ευρωπαϊκή πρωτεύουσα απέτυχαν παταγωδώς, με την εξαίρεση του Breitbart του Λονδίνου, που λειτουργεί πια χωρίς τον Μπάνον.

Ο Μπάνον τοποθετεί την πρωτοβουλία του στον αντίποδα της ανοικτής κοινωνίας του Σόρος που εδώ και δύο δεκαετίες και πλέον προωθεί τις φιλελεύθερες ιδέες στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Η προσπάθεια όμως να δημιουργήσει τη διεθνιστική του εθνικισμού εμπεριέχει μια εγγενή αντίφαση, είναι μάλλον παράδοξη. Υπάρχει, σίγουρα, ένας κοινός παρονομαστής που συναντώνται τα ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης. Είναι η δυσπιστία τους απέναντι στο ευρωπαϊκό θεσμικό οικοδόμημα και το σφράγισμα των συνόρων. Αυτά όμως δεν αρκούν για τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού ακροδεξιού λαϊκιστικού κινήματος, όπως ονειρεύεται ο Μπάνον ή ίσως και ο Ορμπαν.

Για παράδειγμα, οι Ούγγροι και Πολωνοί εθνολαϊκιστές έχουν αγαστές σχέσεις κυρίως γιατί οι χώρες τους δεν συνορεύουν. Φανταστείτε, όμως, τους ούγγρους και τους ρουμάνους ακροδεξιούς εθνικιστές με τα μειονοτικά και συνοριακά ζητήματα ή τους γερμανούς και τους πολωνούς με το βεβαρημένο ιστορικό παρελθόν. Δεν θα άντεχαν για πολύ στην ίδια ευρωπαϊκή πολιτική στέγη. Δείτε το χάσμα μεταξύ των ακροδεξιών του Βορρά και των ακροδεξιών του Νότου όσον αφορά την ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική και την οικονομική αλληλεγγύη.

Η λαϊκιστική Ακροδεξιά υπάρχει και σήμερα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και απ’ ό,τι φαίνεται θα ενισχυθεί στις εκλογές του 2019. Θα παραμείνει όμως διαιρεμένη όπως και σήμερα. Οι ιδιαιτερότητες της Ευρώπης κάνουν τη συνολική ανατροπή που ονειρεύεται ο Μπάνον αδύνατη.

Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, πρώην υπουργός.