Ενα δημοψήφισμα αντανακλά πρωτογενώς, με αυθεντικό τρόπο, τη λαϊκή βούληση. Θέτει προ των ευθυνών του το εκλογικό σώμα, το οποίο όμως επωμίζεται και τις συνέπειες.

Στην περίπτωση που ο λαός της ΠΓΔΜ επιλέξει το Οχι στο δημοψήφισμα της Κυριακής, η διαδικασία διεθνούς αναγνώρισης και ένταξης των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ διακόπτεται ή έστω αναστέλλεται. Διότι σημαίνει την άρνηση των Σκοπίων να παραιτηθούν από το όνομα «Μακεδονία» έναντι ισχυρών γεωπολιτικών ωφελημάτων, παρά τις προσπάθειες του Ζάεφ να απογυμνώσει τη συμφωνηθείσα ονομασία από τα κοσμητικά επίθετα. Η Ελλάδα, σε μία τέτοια περίπτωση, θα απαλλαγεί από την ευθύνη, και θα υπάρξει κύμα ανακούφισης στην κυβέρνηση, στην αντιπολίτευση και στην κοινή γνώμη, για μία συμφωνία που στην πραγματικότητα δεν ήθελε κανείς πλην του υπουργού Εξωτερικών.

   Αντιθέτως, ένα πιθανό Ναι θα προκαλέσει κύμα παγκόσμιου ενθουσιασμού υπέρ των Σκοπίων, αλλά θα οδηγήσει σε σοβαρές περιπλοκές στην ελληνική πολιτική σκηνή. Θα τεθούν τα εξής ζητήματα:

α. Θα είναι δύσκολο να επικυρωθεί η συμφωνία από την Ελλάδα χωρίς να προηγηθεί δημοψήφισμα, μετά το προηγούμενο των Σκοπίων. Αν η κυβέρνηση επιχειρήσει να το αποφύγει, αυτό θα εκληφθεί όχι μόνον ως δημοκρατικό έλλειμμα αλλά και ως έμμεση απόδειξη ότι η συμφωνία δεν έχει λαϊκή στήριξη.

β. Εάν η συμφωνία έρθει, όπως αναμένεται, στη Βουλή, η προαναγγελθείσα καταψήφισή της από τους ΑΝΕΛ θα ισοδυναμεί με απώλεια της δεδηλωμένης. Πιθανή ακροβασία των ΑΝΕΛ ότι «ψηφίζουμε τη συμφωνία αλλά δεν ρίχνουμε την κυβέρνηση» δεν μπορεί να σταθεί πολιτικά.

γ. Εάν οι ΑΝΕΛ όχι μόνον καταψηφίσουν αλλά και αποχωρήσουν από την κυβέρνηση, δύσκολα θα μπορέσει η κυβέρνηση να περάσει τη συμφωνία και να επιβιώσει με οριακή πλειοψηφία από ανεξάρτητους, αποσχισθέντες κ.λπ. βουλευτές.

δ. Αλλά και διαδικαστικά, αν η κυβέρνηση απολέσει πριν από την ψηφοφορία τη δεδηλωμένη, δεν θα έχει τα χρονικά περιθώρια να βρει άλλη πλειοψηφία. Το Σύνταγμα είναι σαφές. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα ενεργοποιήσει τη διαδικασία των εντολών και τελικά θα διορίσει υπηρεσιακή κυβέρνηση και θα προκηρύξει εκλογές. Σε αυτήν την περίπτωση η συμφωνία θα μείνει μετέωρη.

ε. Σε περίπτωση που η συμφωνία οδηγήσει σε πολιτική κρίση και πρόωρη διάλυση της Βουλής, στην επόμενη Βουλή δύσκολα θα βρεθεί πλειοψηφία υπέρ της συμφωνίας, παρά τις ασφυκτικές πιέσεις που θα ασκηθούν.

ζ. Εάν παρά ταύτα η σημερινή κυβέρνηση κατορθώσει να περάσει οριακά τη συμφωνία των Πρεσπών από τη Βουλή, ελλοχεύει ο κίνδυνος της δυσαρμονίας μεταξύ της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας και του λαϊκού αισθήματος. Κάτι εξαιρετικά δυσάρεστο στις αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες δυτικού τύπου.

Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης