Σε λίγες ώρες ανοίγουν οι κάλπες στην ΠΓΔΜ. Το δημοψήφισμα και το ερώτημα όπως το έθεσε ο Ζόραν Ζάεφ έχει στον πυρήνα του το ονοματολογικό της γείτονος χώρας, αλλά και την ένταξή της σε ΝΑΤΟ και ΕΕ. Η μέρα αναμφισβήτητα αποτελεί τομή για τα Σκόπια, αλλά και για τη χώρα μας. Κι αυτό αφού παράλληλα με τον διεθνή διπλωματικό πυρετό, την εξελισσόμενη αντιπαράθεση ΗΠΑ και Ρωσίας με τερέν (και) τα Δυτικά Βαλκάνια, το αυριανό αποτέλεσμα θα πυροδοτήσει εκατέρωθεν μια σειρά πολιτικών εξελίξεων και επιδράσεων. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα, το Ναι θα επιταχύνει την υλοποίηση της συμφωνίας και άρα τη δοκιμασία της κυβερνητικής πλειοψηφίας κατά την ψήφισή της στο ελληνικό Κοινοβούλιο.
Το Σκοπιανό, μέσα από το πρίσμα του δημοψηφίσματος, αποκτά πλέον πολλές διαστάσεις και όψεις. Γιατί πέραν της συμφωνίας των Πρεσπών και του επίδικου που ο Ζάεφ αλλά και μέρος του διεθνούς παράγοντα έθεσε, υπάρχει και μια σειρά άλλων μεταβλητών που έχουν τη δική τους σημασία. Για παράδειγμα, θα έχει πολύ ενδιαφέρον το αυριανό αποτέλεσμα ως επιταχυντή πολιτικών εξελίξεων σε Ελλάδα και FYROM. Παραδόξως, σχεδόν επικαθορίζει ευθέως πια τον πολιτικό χρόνο της κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα. Εχει επίσης πολύ ενδιαφέρον η άγνωστη καθημερινότητα και ζωή της γειτονικής χώρας, που μέσα σε είκοσι χρόνια ενάλλαξε ως κυρίαρχη πολιτική εικόνα το νεομακεδονικό φολκλόρ του Γκρούεφσκι με τη νατοϊκή μετριοπάθεια του Ζάεφ. Το χρονικό των μεταβολών και των μετατοπίσεων έχει επίσης ξεχωριστή σημασία για να χαρτογραφήσει ή να προσεγγίσει κάποιος τη χώρα αυτή. Η κρίσιμη γεωπολιτική συγκυρία, πεδίο προσφιλές αλλά και προνομιακό για ανάλυση, προϋποθέτει τα νέα εργαλεία των διεθνών σχέσεων και πάντα υπό το πρίσμα της περίπλοκης κούρσας των μεγάλων δυνάμεων στην περιοχή. Αλλά και το ελληνικό πολιτικό σύστημα μοιάζει να αναμένει με ενδιαφέρον το όλο αποτέλεσμα. Το Μακεδονικό, για χρόνια εξάλλου, στοίχιζε τις πολιτικές δυνάμεις πίσω από το θυμικό, το ιδεολογικό ή και το ένστικτο επιβίωσης τα κόμματα στην Ελλάδα.
Η πρόσφατη συμφωνία των Πρεσπών ανασυνέθεσε τις διαιρετικές τομές και έφτιαξε παράδοξες συμπράξεις σε όλο το φάσμα του πολιτικού τόξου. Το βέβαιο είναι πως από αύριο το βράδυ ο χάρτης των εξελίξεων θα είναι εντελώς καινούργιος για την περιοχή, παρότι το δημοψήφισμα αποτελεί κρίκο μονάχα μιας μακράς διαδικασίας αναθεώρησης του ονοματολογικού για την ΠΓΔΜ, ας μην ξεχνάμε πως ακολουθεί, στην περίπτωση του Ναι, και η διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης στα Σκόπια. Προφανώς από αύριο ο πολιτικός χρόνος θα γίνει πολύ πυκνός και για τις δύο χώρες.
ΝΑΙ
Τριγμοί στη συγκυβέρνηση, πιο κοντά οι κάλπες
Ας πάμε στο σενάριο όπου το Ναι θα επικρατήσει στο αυριανό δημοψήφισμα στην ΠΓΔΜ. Τυπικά θα έχει απαντηθεί και το ερώτημα που περίτεχνα έθεσε ο Ζάεφ, πως η πλειοψηφία των πολιτών της χώρας του θέλει την ένταξη στους δυτικούς θεσμούς. Κι αν το σενάριο ακούγεται εύηχο για εκείνον, η επίδρασή του δεν θα είναι ακριβώς μονότροπη για τη χώρα μας και το εδώ πολιτικό σκηνικό. Δρομολογείται το επόμενο στάδιο της συμφωνίας των Πρεσπών, δηλαδή η Συνταγματική Αναθεώρηση της ΠΓΔΜ. Αυτό ακριβώς το στάδιο θα έχει όμως ως αντιπολιτευτική δύναμη πια και τους ΑΝΕΛ. Οι οποίοι – σύμφωνα με πληροφορίες – όταν έλθει η συμφωνία στη Βουλή θα την καταψηφίσουν και ο Πάνος Καμμένος θα έχει παραιτηθεί από τα υπουργεία της συγκυβέρνησης. Με τη λεπτή πληροφορία πως δεν θα αποσύρει την εμπιστοσύνη του στην κυβέρνηση – κλασική ανελίτικη στάση θα πείτε. Ο Αλέξης Τσίπρας θα κραδαίνει την ίδια στιγμή το Ναι ως επιδοκιμασία της συμφωνίας, αλλά και ως δεδομένο για τη γεωπολιτική σταθερότητα της περιοχής. Την ίδια στιγμή, οι δικοί του θα ψάχνουν ψήφους ανταρτών για τη συμφωνία από ΑΝΕΛ (π.χ. Κουντουρά ή Παπαχριστόπουλος) ή από Ποτάμι και ΔΗΜΑΡ. Η μείζονα αντιπολίτευση του Κυριάκου Μητσοτάκη – και δικαίως – θα θέτει ζήτημα νομιμοποίησης της συμφωνίας, αφού η συγκυβέρνηση θα έχει διαρραγεί. Ο χρόνος για τις κάλπες θα λιγοστεύει.
Στην ελληνική πλευρά το μπαλάκι για happy end
Ναι: μια τόσο μικρή λέξη για τον άνθρωπο, ένα τόσο μεγάλο βήμα για την ΠΓΔΜ. Επικυρώνοντας τη συμφωνία, ο Ζόραν Ζάεφ κουμπώνει το τελευταίο γρανάζι στη μηχανή που θα οδηγήσει τη χώρα του στην αγκαλιά της Δύσης. Ενα ισχυρό Ναι (που στην πράξη σημαίνει μεγάλο ποσοστό και συμμετοχή άνω του 50%) ανοίγει τον δρόμο για τη συνταγματική αναθεώρηση – καθώς εκτίμηση της σκοπιανής κυβέρνησης είναι ότι κανένα κόμμα της αντιπολίτευσης δεν θα τολμήσει να πάει αντίθετα στη λαϊκή βούληση. Από εκεί και πέρα, το μόνο που χρειάζεται είναι η ανταπόκριση της ελληνικής πλευράς και το μέλλον της «Βόρειας Μακεδονίας» προδιαγράφεται λαμπρό.

Η ένταξη στο ΝΑΤΟ θεωρείται δεδομένη, ενώ και οι ενταξιακές διαδικασίες για την Ευρωπαϊκή Ενωση δεν θα αργήσουν να ξεκινήσουν. Οι γείτονες μπορούν να γίνουν χώρα – υπόδειγμα για όσους μέσα στην ΕΕ προκρίνουν τη διεύρυνση προς τα Δυτικά Βαλκάνια – για να πείσουν τους υπόλοιπους, θα μπορούν πλέον να μιλούν για έναν λαό που όχι μόνο έκανε τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για να ανήκει στην Ενωση, αλλά ήταν διατεθειμένος να αλλάξει μέχρι και το όνομά του. Από την άλλη, το παράδειγμα της ΠΓΔΜ θα σπεύσουν να ακολουθήσουν κι άλλες χώρες της περιοχής, που επιθυμούν να προσδεθούν στο δυτικό άρμα, λύνοντας τις διμερείς τους διενέξεις. Η ιστορία έχει, λοιπόν, happy end, έχει όμως και έναν αστάθμητο παράγοντα, που ακούει στο όνομα Ρωσία.

ΟΧΙ
Ανακούφιση για Μαξίμου και αντιπολίτευση
Κάτι ακούγεται στον αέρα. Δεν είναι διαμαρτυρίες, δεν είναι άναρθρες κραυγές. Είναι αναστεναγμοί ανακούφισης. Κι αυτό γιατί η ελληνική κυβέρνηση, χωρίς να κουνήσει το μικρό της δαχτυλάκι, θα έχει καταφέρει να αποφύγει έναν πολύ μεγάλο προεκλογικό σκόπελο. Θα πιστωθεί την προσπάθεια που κατέβαλε για την επίλυση του Σκοπιανού και την αποφασιστικότητά της να φτάσει τη συμφωνία ώς το τέλος. Ομως το κείμενο, που συνεχίζει να προκαλεί αντιδράσεις, δεν θα φτάσει ποτέ στην ελληνική Βουλή, επιτρέποντας στον ΣΥΡΙΖΑ να παραμείνει στην εξουσία μέχρι να επιλέξει τον χρόνο των εκλογών – κι όλα αυτά, χωρίς δική του υπαναχώρηση. Οι ΑΝΕΛ δεν θα έχουν πια λόγο διαφοροποίησης, επομένως οι συζητήσεις για κεντροαριστερές διευρύνσεις και οι πονοκέφαλοι που δημιουργούν εσωκομματικά μετατίθενται για μετά τις εκλογές.

Και η αντιπολίτευση, όμως, θα ανακουφιστεί εξίσου. Ο,τι κι αν γίνει, ο Αλέξης Τσίπρας δεν θα μπορεί να ρίξει το μπαλάκι της επικύρωσης στον Κυριάκο Μητσοτάκη. Και με τη σειρά του, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν θα χρειάζεται να εξηγεί διαρκώς στους ευρωπαίους εταίρους του γιατί διαφωνεί με τη συμφωνία. Το ίδιο ισχύει και για τη Φώφη Γεννηματά, που «καθαρίζει» με το PES και τους έσω-διαφωνούντες με τη στάση της. Οσο για τον Σταύρο Θεοδωράκη; Ενα Οχι τον απαλλάσσει από τον κόπο να εξηγεί πως η θετική ψήφος στο Σκοπιανό δεν μεταφράζεται αυτόματα σε στήριξη στον ΣΥΡΙΖΑ.

Απομάκρυνση από ΕΕ – ΝΑΤΟ και πολιτική αστάθεια
Αν επικρατήσει το Οχι θα έχουμε το παράδοξο πως θα έχει επικρατήσει εκείνη η πλατφόρμα που δεν είχε αρχηγό, μετά και τη στροφή του VMRO. Το γράφουμε αυτό αφού περισσότερο οι αντιπολιτευόμενες – στον Ζάεφ – δυνάμεις έσπρωχναν τον κόσμο στην αποχή παρά στην καταψήφιση της συμφωνίας των Πρεσπών. Το Οχι πάντως – στο οποίο θα ανάβει λαμπάδα ο Πάνος Καμμένος – θα απομακρύνει τουλάχιστον για τώρα κάθε ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, στην ΕΕ και άρα στο δυτικό άρμα και θα εντείνει την αντιπαράθεση ΗΠΑ και Ρωσίας που διεξάγεται με συνέχειες στα Δυτικά Βαλκάνια. Αυτό θα σημαίνει πως δεν θα εγκαταλειφθεί μια νέα προσπάθεια για λύση, στη συγκυρία που οι ηγεσίες των δύο χωρών είναι φιλικοί -προς τον αμερικανικό παράγοντα – χρήστες.

Ομως ο Ζάεφ θα έχει χάσει ένα μεγάλο μέρος της πολιτικής του νομιμοποίησης, ενώ δεν θα είναι και απίθανη μια νέα εκλογική αναμέτρηση με τον ίδιο σε δυσμενή θέση. Δεν θα είναι καθόλου βέβαιη η συμμαχία – λυκοφιλία του με τις δύο κυριότερες παρατάξεις που εκπροσωπούν την αλβανική κοινότητα.

Ο πρόεδρος Ιβανόφ θα αποκτήσει ισχυρότερο ρόλο, ο Μίτσκοσκι θα ξαναμπεί στο παιχνίδι, οι Ρώσοι θα ζεστάνουν την παρέμβασή τους, ενώ μια μακρά περίοδος πολιτικής αστάθειας θα είναι δεδομένη για τη μικρή χώρα, αφού μια συμφωνία έχει το timing της και δεν χωρούν αναβολές.