Η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, προφανώς, ζει τις συνθήκες της δικής της εθνογένεσης, ή μάλλον της απόπειρας ολοκλήρωσης ενός εθνικού κράτους και, ταυτόχρονα, της ένταξής τους σε ένα ευρύτερο σύστημα προόδου και ασφάλειας, στη Δύση. Το γεγονός ότι όλο αυτό συμβαίνει στην καρδιά της παγκοσμιοποίησης, με τουλάχιστον μια σοβαρή εθνική μειονότητα στο εσωτερικό του κράτους – τους Αλβανούς, οι οποίοι δεν μπορούν να ενσωματωθούν στον εθνικό κορμό με τους βίαιους εν πολλοίς όρους που θα ενσωματώνονταν τον 19ο ή και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα -, είναι ωραία πρόκληση…

Πλην όμως το χθεσινό δημοψήφισμα για το όνομα της γειτονικής χώρας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η εθνική ταυτότητα είναι υπαρξιακός όρος για την πλειονότητα των πολιτών που αυτοπροσδιορίζονται ως Μακεδόνες. Τα λογικά κίνητρα που προσφέρει η Δύση, η ένταξη στο ΝΑΤΟ και η δρομολόγηση της εισδοχής στη λέσχη της Ενωμένης Ευρώπης, η υπόσχεση πόρων που θα διευκολύνουν τη ζωή και η ασφάλεια θεωρήθηκαν υποδεέστερες αξίες από μια ονομασία που θα εμπεριέχει έναν συμβιβασμό: την εκχώρηση, γεωγραφικά, και σε άλλους λαούς τμημάτων της Μακεδονίας. Ενα ακόμα δημοψήφισμα αποδεικνύεται για ακόμα μια φορά καθρέφτης του θυμικού των ψηφοφόρων – και μολονότι συμβουλευτικό πυροδοτεί εξελίξεις.

Η τόσο μεγάλη αποχή ευνοεί τους ακραίους. Αυτοί ακόμα και τους μετριοπαθείς θα γίνει προσπάθεια να τους προσγράψουν στην ατζέντα των εκπροσώπων του σκληρού, του επιθετικού εθνικισμού – με τον Γκρούεφσκι, με τα τραγούδια του αλυτρωτισμού και με την κουλτούρα της σάρισας και της περικεφαλαίας. Αυτό πρωτίστως δεν συμφέρει τον γειτονικό λαό (δεν συμφέρει ούτε κι εμάς, τους εσωστρεφείς Ελληνες, που έστω και πολύ ωφελιμιστικά κοιτάζοντάς το, χάνουμε ακόμα μια ευκαιρία να απαλλαγούμε από μια δυσάρεστη εκκρεμότητα της εξωτερικής μας πολιτικής). Αντε όμως να τα πεις αυτά.

Η εξέλιξη στην ΠΓΔΜ, η εμμονή στη μακεδονική σαλάτα, ακολουθεί μια ισχυρή παγκόσμια τάση εθελοντικής απόσυρσης κοινωνιών από τα μεγάλα στοιχήματα, εγκλεισμού τους στα στενά όρια που τους ορίζει η γεωγραφία, πάνω από την πρόοδο, πριν από τα δικαιώματα και την ελευθερία. Γι’ αυτά πασχίζει και ο Πούτιν.

Το ζήτημα της ταυτότητας υπονομεύει, και σήμερα, το δημοκρατικό αίτημα των κοινωνιών για ανοιχτούς ορίζοντες και πλουραλιστικές μεταεθνικές/πολυεθνοτικές συγκροτήσεις. Κι η υποκατάσταση του στόχου για ανοιχτές κοινωνίες από περίκλειστες χώρες είναι ο τροφοδότης λογαριασμός των εθνικισμών. Οπως έλεγε και ο ποιητής Βύρων Λεοντάρης, είμαστε αθεράπευτα Μεσοπόλεμος.