Σάββατο πρωί, στο οδόφραγμα της οδού Λήδρας. Στην ουρά για να περάσω στα Κατεχόμενα. Τέσσερα γκισέ κάνουν έλεγχο, και τα τέσσερα έχουν ουρά. Η κατεχόμενη Λευκωσία κοντά στο οδόφραγμα είναι γεμάτη κοσμηματοπωλεία, καφέ, ζαχαροπλαστεία και εστιατόρια. Λίγο πιο πέρα, το πρώτο καζίνο. Ολα μελετημένα. Αλλωστε και πριν από την εισβολή η Λήδρας, ή αλλιώς ο μακρύδρομος, ήταν ο πιο ακριβός δρόμος της πόλης. Στο Μεγάλο Χάνι λειτουργεί και μια εκπληκτική έκθεση ζωγραφικής, με τιμές μάλλον ευρωπαϊκές…

Τον πρώτο καφέ τον πίνω κοντά στο οδόφραγμα. Από εκεί μπορώ να παρατηρώ τα μαγαζιά και τους πελάτες που μπαινοβγαίνουν συνεχώς. Ομολογώ ότι μου κάνει εντύπωση η κίνηση. Τα Κατεχόμενα περνάνε μια οικονομική κρίση αντίστοιχη με αυτή της Τουρκίας, αφού χρησιμοποιούν τουρκική λίρα, η οποία χάνει την αξία της και βυθίζεται στον πληθωρισμό κάθε μέρα όλο και περισσότερο. Σήμερα η τιμή ανταλλαγής είναι επτά λίρες για ένα ευρώ.

Κοσμήματα. Στήνω αφτί προσπαθώντας να καταλάβω τι εθνικότητας είναι οι πελάτες. Στην πλειονότητά τους μιλάνε ελληνικά. Αποφασίζω να κάνω μια διερευνητική σε ένα κοσμηματοπωλείο που έχει τον περισσότερο κόσμο. Οι πελάτες είναι Ελληνοκύπριοι. Ο υπάλληλος δείχνει ρολόγια – φίρμες, μόνο 1.000 λίρες (δηλαδή περίπου 180 ευρώ), κοσμήματα που η τιμή βγαίνει αφού ζυγιστούν και υπολογιστεί η τιμή του χρυσού και που πάλι είναι στο ένα τρίτο της τιμής σε σύγκριση με τις ελεύθερες περιοχές.

Ο μισθός στα Κατεχόμενα κυμαίνεται από 2.400 λίρες μέχρι περίπου 5.500, σε μέσο όρο. Δηλαδή από 342 έως περίπου 720 ευρώ. Οπως μου λέει ο Νιεζί, πρώην συνδικαλιστής, οι μισθοί στα Κατεχόμενα είναι καλύτεροι από την Τουρκία, ωστόσο η κρίση της λίρας έχει εξαφανίσει την αγοραστική τους δύναμη, αλλάζοντας τη ζωή τους. «Οι τιμές των προϊόντων είναι εξαιρετικά υψηλές για την αγοραστική μας δύναμη», μου εξηγεί, «και σίγουρα η κατάσταση έχει δυσκολέψει πάρα πολύ, έστω και αν σε εσάς τα προϊόντα φαίνονται φτηνά. Για εμάς οι ανατιμήσεις είναι εξαιρετικά αισθητές».

Το εμπόριο στα Κατεχόμενα και ιδιαίτερα στις τουριστικές περιοχές και τη Λευκωσία στηρίζεται πλέον και στους Ελληνοκύπριους και στους τουρίστες. «Ακόμα και οι Ελληνοκύπριοι που, επικαλούμενοι τόσο καιρό ιδεολογικούς λόγους, δεν περνούσαν ούτε για να δουν το σπίτι τους, τώρα τα έχουν βάλει όλα στην άκρη και έρχονται εδώ να ψωνίσουν ρούχα, παπούτσια, ακόμα και τρόφιμα, να βάλουν βενζίνη, να πάρουν τσιγάρα. Η φτήνια τρώει τις αντιστάσεις. Ακόμα και για να βγουν να διασκεδάσουν ή να φάνε σε εστιατόρια έρχονται κάποιοι, αφού οι τιμές σε ευρώ είναι εξαιρετικά χαμηλές» μου εξηγεί η Εμινέ, νομική σύμβουλος σε ΜΚΟ.

Βενζίνη. Στα οδοφράγματα τις ώρες αιχμής μπορεί να περιμένει κανείς και μία ώρα να περάσει και τα βενζινάδικα που βρίσκονται κοντά έχουν ιδιαίτερη κίνηση, αφού η βενζίνη εδώ έχει 5 λίρες, δηλαδή 0,70 ευρώ, αντί 1,3 ευρώ στις ελεύθερες περιοχές, ενώ τα τσιγάρα είναι κάτω από 2 ευρώ.

«Ισως τελικά η κρίση να κάνει καλό στο Κυπριακό» σχολιάζει ο Κεμάλ χαμογελώντας. Ο Κεμάλ είναι δημοσιογράφος, Τουρκοκύπριος και πιστεύει ότι ίσως τελικά «η οικονομία να μπορέσει να λύσει το Κυπριακό», με την κρίση να πετυχαίνει εκεί όπου απέτυχε η πολιτική. «Στην Κύπρο γίνεται ένα βήμα τη φορά. Γι’ αυτό και είμαι υπέρ μιας λύσης, έστω και ημιτελούς, γιατί θα τη φτιάξουμε στην πορεία» μου λέει. «Ανοιξαν τα οδοφράγματα και μάθαμε ξανά να ζούμε μαζί. Οι Τουρκοκύπριοι δούλευαν και δουλεύουν στον Νότο, τώρα οι Ελληνοκύπριοι ψωνίζουν εδώ. Σήμερα Αναστασιάδης – Ακιντζί συμφωνούν στο 90%. Διαφωνούν στις εγγυήσεις και στον στρατό. Αν τα τινάξουν όλα στον αέρα, θα ξεκινήσουμε πάλι από το μηδέν. Αν όμως προχωρήσουν και πουν “θα βρούμε και τα υπόλοιπα κομμάτια του παζλ που μας λείπουν”, θα έχουμε λύση» υποστηρίζει.

Ωστόσο, στα Κατεχόμενα η κατάσταση μόνο ήρεμη δεν είναι. Οι Τουρκοκύπριοι ασφυκτιούν με την προσπάθεια επιβολής της μουσουλμανικής θρησκείας ως μέσου ελέγχου και του «εξοθωμανισμού» – όπως λένε – της κοινωνίας. Το τζαμί Χαλά Σουλτάν, το φαραωνικό έργο του Ερντογάν στα περίχωρα της Λευκωσίας, μοιάζει να στέκεται σε στάση αναμονής, όπως και η ζωή στην Κύπρο. Ναι μεν το έργο ολοκληρώθηκε, το τζαμί χτίστηκε, στην τεράστια έκταση χιλιάδων στρεμμάτων έχουν φτιαχτεί σχολεία, τα σχέδια όμως για τη λειτουργία της θρησκευτικής «πολιτείας» του Ερντογάν στα Κατεχόμενα δείχνουν να έχουν παγώσει. Οι αντιδράσεις; Η κρίση; Μάλλον και τα δύο μαζί εμπόδισαν τα σχέδια του Σουλτάνου, δείχνοντας ότι δεν είναι όλα τόσο εύκολα, ακόμα και αν υπάρχουν δυνάμεις κατοχής.

Ο Ερντογάν. Για τους Τουρκοκύπριους η επιλογή πρόωρων εκλογών έγινε για να προληφθεί το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, το οποίο το επιτελείο του Ερντογάν και ο ίδιος ο τούρκος πρόεδρος γνώριζαν, όπως λένε, πάρα πολύ καλά. Σύμφωνα με τουρκοκύπριους πολιτικούς που αντιτίθενται στην πολιτική της Αγκυρας, ο Ερντογάν έχει δύο επιλογές: ή θα αναδιπλωθεί και θα επιχειρήσει να επιστρέψει κάτω από τη φτερούγα των ΗΠΑ ή σε μια στιγμή κρίσης θα τραβήξει το σκοινί και με αφορμή τους υδρογονάνθρακες ίσως δημιουργήσει και ένα θερμό επεισόδιο στη Μεσόγειο.

Ασφυκτιούν από την πολιτική κατάσταση και δηλώνουν έτοιμοι για μετανάστευση, σε τυχόν αποτυχία εξεύρεσης λύσης του Κυπριακού, καθώς θεωρούν ότι εάν διακοπούν οι συνομιλίες και υπάρξει εξέλιξη προς το χειρότερο, θα αφανιστούν από την Κύπρο. Σημειώνουν δε τη χρονική συγκυρία ως την καλύτερη δυνατή λόγω της εξαιρετικά δεινής θέσης στην οποία βρίσκεται η Τουρκία και των πιέσεων που δέχεται.

Την ώρα που επιστρέφω έχει ξεκινήσει η βραδινή προσευχή. Στην παρέα των Τουρκοκυπρίων που με φιλοξενούν, είμαι η μόνη που συγκινούμαι. Αυτοί γελάνε, εγώ θυμάμαι.