Στο ελληνικό δημοψήφισμα του 2015 επί 9,85 εκατ. εγγεγραμμένων ψήφισαν 6,16 εκατ., ήτοι 62,5%. Το Οχι έλαβε 3,56 εκατ., το Ναι 2,45 εκατ. και υπήρξαν 0,35 εκατ. λευκά-άκυρα. Με μερικές προσφαφαιρέσεις και διαιρέσεις προκύπτει ότι αν είχαν κάνει αποχή τα κόμματα της αντιπολίτευσης που υποστήριζαν το Ναι (αλλά συμμετείχαν όσοι ψήφισαν άκυρο-λευκό), τότε η συμμετοχή θα ήταν μόλις 38% – όση και προχθές στη Βόρεια Μακεδονία. Σε αυτή την περίπτωση το ποσοστό της πρότασης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ θα ήταν μόλις 70% – έναντι 90% που συγκέντρωσε η πρόταση υπέρ της συμφωνίας των Πρεσπών. Μάλλον γελοιοποιείται για μια ακόμη φορά ο Πάνος Καμμένος που περηφανεύεται για το 2015 αλλά κηρύσσει άκυρο το δημοψήφισμα των γειτόνων.
Η κεφαλαιώδης διαφορά είναι ότι τα ελληνικά κόμματα δεν έκαναν αποχή. Αποχή των πολιτών από τις πολιτικές διαδικασίες είναι συνηθισμένο φαινόμενο από τις απαρχές κιόλας της δημοκρατίας: το αθηναϊκό κράτος έστελνε μαστιγοφόρους αστυνόμους να συμμαζέψουν με «μεμιλτωμένον σχοινίον» αυτούς που προτιμούσαν να συζητούν στην Αγορά αντί να ψηφίζουν στην Πνύκα. Είδαν και απόειδαν οι πολιτικοί, έδωσαν μεροκάματο για να φέρνουν τους ψηφοφόρους στην Εκκλησία του Δήμου. Αλλά ποτέ δεν ξεπέρασε η συμμετοχή το 15%-35%: απαρτία (6.000 παρόντες) υπήρχε μόνο για συγκεκριμένες κρίσιμες συνεδριάσεις, ενώ δικαίωμα ψήφου είχαν κάπου 43.000 επί Περικλή και μόλις 21.000 εκατό χρόνια αργότερα.
Ομως η αποχή κομμάτων είναι στάσις, εξωθεσμική σύγκρουση, αμφισβήτηση του θεμελιώδους κανόνα της πλειοψηφίας. Μόνος άλλος τρόπος κατάληψης της εξουσίας είναι η βία. Η ελληνική Ιστορία είναι απολύτως διδακτική: οι αντιβενιζελικοί εγκαινιάζουν τις αποχές το 1910, ακολουθούν οι βενιζελικοί το 1915 – έκτοτε, κάθε δεύτερη ή τρίτη εκλογή ή δημοψήφισμα, μία από τις δύο παρατάξεις απείχε: οι εκλογές ήταν τυπική διαδικασία, οι λόγχες και όχι οι ψήφοι έδιναν την εξουσία. Ακολούθησαν ακόμη χειρότερα: αποχή του ΚΚΕ από τις εκλογές του 1946 και ανοιχτός εμφύλιος πόλεμος.
Είχε συζητηθεί το 2015 και στη χώρα μας το ενδεχόμενο της αποχής – δεν υιοθετήθηκε, καίτοι ήταν το προσφορότερο μέσο ακύρωσης των σχεδίων Τσίπρα – Καμμένου. Η αντιπολίτευση στην ΠΓΔΜ δεν είχε την ίδια δημοκρατική ωριμότητα. Σοφή ήταν και η ομόφωνη, σχεδόν, στήριξη της συριζανελεϊκής kolotouba στη συνέχεια προκειμένου να σωθεί η χώρα.
Ας ευχόμαστε να κάνει τώρα το VMRO kolotouba και να κυρωθεί τελικά η συμφωνία των Πρεσπών και από τους Μακεντόντσι και από εμάς. Αλλιώς θα εκκρεμούν μπροστά μας κίνδυνοι μεγαλύτεροι από αυτούς που αποφύγαμε το 2015.