Πριν από δέκα χρόνια θα ήταν χωρίς αμφιβολία «το τρίο που έσωσε τον κόσμο». Τώρα θα μπορούσε να πει κάποιος ότι είναι το τρίο που άνοιξε τον δρόμο στον Τραμπ. Ποιος; Οι Τζορτζ Σόρος και Ρομπ Τζόνσον, για παράδειγμα, που υποστηρίζουν ότι κακώς ο Μπαράκ Ομπάμα προόρισε τα πακέτα διάσωσης για τις τράπεζες και όχι για τα νοικοκυριά όταν ξέσπασε η κρίση το 2008. Οι τρεις, πάλι, έκαναν πριν από μερικές ημέρες την αυτοκριτική τους. Ο ένας είναι ο Μπεν Μπερνάνκι, τότε διοικητής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ. Ο άλλος, ο Τιμ Γκάιτνερ, τότε νούμερο 2 της Fed και μέλλων υπουργός Οικονομικών του νεοεκλεγέντος προέδρου Μπαράκ Ομπάμα. Και ο τρίτος ο Χανκ Πόλσον, τελευταίος υπουργός Οικονομικών του απερχόμενου προέδρου Τζορτζ Μπους. «Θα έπρεπε να κάνουμε περισσότερα για να βοηθήσουμε εκατομμύρια οικογένειες που είχαν χάσει τα σπίτια τους. Και θα έπρεπε να είχαμε περιορίσει τους τεράστιους μισθούς των τραπεζιτών» θα έλεγε ο Τιμ Γκάιτνερ στο «reunion» που διοργάνωσε προ ημερών το ινστιτούτο Council on Foreign Relations. «Οι επιπτώσεις της κρίσης στην κοινωνία θα μπορούσαν να είναι μικρότερες εάν είχαμε το θάρρος και τη δύναμη να διατηρήσουμε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα τις δημόσιες επενδύσεις προκειμένου να στηρίξουμε τη ζήτηση».

Ο Μπερνάνκι έκανε ένα βήμα ακόμη. «Υποτιμήσαμε την ανάπτυξη ενός παράλληλου χρηματοπιστωτικού συστήματος, ξένου προς τις επίσημες τράπεζες και μη ρυθμισμένου» ανέφερε. Αλλά το πιο πικρό μάθημα εκείνης της ιστορίας ήταν άλλο, σύμφωνα με τον Πόλσον: «Σε μια παρόμοια κρίση στο μέλλον θα είναι πολύ πιο δύσκολο να επιστρατεύσουμε όλα τα εργαλεία δεδομένου του πολιτικού τιμήματος που καταβάλαμε». Ο ίδιος αναγνώρισε ότι για πολλούς φορολογουμένους τα χρήματα που δαπανήθηκαν για να μην καταρρεύσει το τραπεζικό σύστημα «ήταν σαν να βοηθούσες έναν πυρομανή που είχε μόλις βάλει φωτιά». Από πού όμως θα μπορούσε να έλθει το επόμενο συστημικό σοκ; Η Κασσάνδρα εδώ είναι η οικονομολόγος Κάρμεν Ράινχαρτ: «Προσοχή στην Κίνα. Οχι μόνο στο δικό της χρέος, αλλά και στα χρέη που σπέρνει στις αναδυόμενες χώρες σε συνθήκες απόλυτης αδιαφάνειας. Από το Πακιστάν ώς την Τουρκία, η Κίνα έχει γίνει ένας από τους μεγαλύτερους δανειστές στον κόσμο, αλλά αγνοούμε σχεδόν τα πάντα: τον πραγματικό όγκο του χρέους αυτών των χωρών, τις συνθήκες, την κατάρρευση που ήδη γίνεται πραγματικότητα».