Ενα ερώτημα που τίθεται μετά τη χθεσινή πτώση του δείκτη στο Χρηματιστήριο Αθηνών είναι αν η πτώση αυτή θα αποδειχθεί προσωρινή, ακολουθούμενη από μια φυσιολογική διόρθωση προς τα πάνω, ή μέρος μιας μόνιμης καθοδικής τάσης που παραπέμπει σε διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας και πολιτικές αβεβαιότητες.
Γεγονός είναι ότι το ελληνικό Χρηματιστήριο εμφανίζει από την αρχή του 2018 από τις μεγαλύτερες απώλειες μεταξύ των διεθνών αγορών. Γεγονός είναι επίσης ότι ο τζίρος είναι ελάχιστος. Τι είδους χρηματιστήριο είναι αυτό που εμφανίζει τόσο μικρό τζίρο; Τι σημασία έχουν τότε οι κινήσεις του δείκτη του; Ποια σχέση μπορεί να έχουν οι κινήσεις του με την πραγματική οικονομία; Ή απλώς αντί για αυθεντικούς επενδυτές έχουμε μικροτζογαδόρους πάσης φύσεως;
Μετά τη δήθεν «καθαρή» έξοδο από το τρίτο κατά σειρά Μνημόνιο θα ανέμενε κανείς το αντίθετο – μια σταθερή βελτίωση. Πώς εξηγείται ότι συμβαίνει το αντίθετο;
Κατά τη γνώμη μου, στην εξέλιξη του Χρηματιστηρίου Αθηνών αντανακλάται σειρά ολόκληρη προβλημάτων της χώρας: Οι λαθροχειρίες στους ισολογισμούς εμβληματικών επιχειρήσεων όπως είναι η ΔΕΗ και η Folli Follie, οι αβεβαιότητες για τον κρατικό προϋπολογισμό που πρωτοτυπεί με… σενάρια, αφού η κυβέρνηση επιχειρεί να ανακαλέσει μέτρα που η ίδια ψήφισε, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν μεγάλες επενδύσεις, η αδυναμία των τραπεζών να χρηματοδοτήσουν την οικονομία κ.ά.
Ειδικά το τραπεζικό ζήτημα βαραίνει ιδιαίτερα στη σημερινή συγκυρία τόσο στο Χρηματιστήριο όσο και στην πραγματική οικονομία. Οι μετοχές των τραπεζών επλήγησαν περισσότερο από άλλες. Οι τράπεζες δεν έχουν καταφέρει να λύσουν τα προβλήματά τους με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, παρά τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει. Οι ισολογισμοί (και το μέλλον) τους είναι στον αέρα.
Ας προσθέσουμε ότι η χώρα εισέρχεται σε μια μακρά προεκλογική περίοδο, στην οποία ήδη λειτουργεί ο λεγόμενος πολιτικός-οικονομικός κύκλος. Οι κυβερνήσεις κάνουν ό,τι μπορούν για να επιβιώσουν και απειλούν, αν δεν υπάρχουν γερά θεσμικά αντίβαρα, να ανατρέψουν ό,τι έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα.
Ολα αυτά πριονίζουν ό,τι υπόλοιπο εμπιστοσύνης υπάρχει στην κυβέρνηση και στο μέλλον των επιχειρήσεων και όποια αισιοδοξία για τις προοπτικές της χώρας.
Υπό τις συνθήκες αυτές δεν λειτούργησε φυσικά και το περιβόητο «ελατήριο της ανάπτυξης» που ανέμενε η κυβέρνηση. Ναι μεν η οικονομία ανέκαμψε από το 2017, αλλά η ανάπτυξη είναι ασθενική, οι μακροχρόνιες προοπτικές της μάλλον σκοτεινές και εκτεθειμένες σε εξωτερικές αναταραχές.
Η χθεσινή πτώση στο Χρηματιστήριο Αθηνών μας προειδοποίησε ότι δεν είναι ο γιαλός στραβός, αλλά ότι στραβά αρμενίζουμε. Μπορούμε (αλλιώς);
Ο Πάνος Καζάκος είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην μέλος του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους