Εχουν περάσει χρόνια από τότε που ο Πολ Τόμσεν, κάπου στους διαδρόμους του Χίλτον, φέρεται ότι έλεγε σε συνομιλητή του «δεν θα πάρω σύνταξη πριν μπει η Ιταλία σε πρόγραμμα και φτιάξει το Συνταξιοδοτικό της». Τότε, όλοι ασχολούμασταν με τα ελληνικά Μνημόνια.
Σήμερα, σε περιβάλλον «καθαρής εξόδου», ο κίνδυνος μετάστασης της ιταλικής κρίσης όχι μόνο στην ελληνική αλλά συνολικά στην οικονομία της ευρωζώνης προβάλλει ως ορατή απειλή, αν και σε πολιτικό επίπεδο επιχειρείται να κρατηθεί το θέμα όσο το δυνατό πιο χαμηλά. Με εξαίρεση βέβαια (ορισμένους από) τους ίδιους τους Ιταλούς.
Ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Ματέο Σαλβίνι επιτέθηκε χθες για μία ακόμα φορά στις Βρυξέλλες. «Ανθρωποι σαν τον Γιούνκερ και τον Μοσκοβισί έχουν καταστρέψει την Ευρώπη και τη χώρα μας» δήλωσε ο αρχηγός της Λέγκας, λίγες μέρες μετά την πρωτοφανή δήλωση με την οποία διεμήνυε πως θα μιλήσει με τον Γιούνκερ μόνο όταν είναι ξεμέθυστος…
Η Ιταλία έχει προειδοποιηθεί. Στο Eurogroup την περασμένη Δευτέρα, ο μετριοπαθής υπουργός Οικονομικών Τζιοβάνι Τρία πέρασε μια δύσκολη μέρα. Την κατάσταση περιέγραψε δημοσίευμα του Reuters, σύμφωνα με το οποίο όταν ανακοινώθηκε ότι ο στόχος για το έλλειμμα του 2019 είναι 2,4% του ΑΕΠ «έπεσαν τα σαγόνια» των ομολόγων του. Στο ίδιο δημοσίευμα, ευρωπαίοι αξιωματούχοι προειδοποιούσαν ακόμα και με κούρεμα καταθέσεων στην Ιταλία.
Πιο «προωθημένες» αναλύσεις οικονομικών παραγόντων, αναλόγως της τροπής που θα λάβουν τα πράγματα τους επόμενους μήνες, δεν αποκλείουν ακόμα και το ενδεχόμενο η Ιταλία να βρεθεί ενώπιον της ανάγκης να υπογράψει Μνημόνιο. Η «δικαίωση» του Τόμσεν. Ολα, όπως πάντα, θα εξαρτηθούν από τις αγορές.
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι συναντήθηκε την Τετάρτη με τον ιταλό πρόεδρο Σέρτζιο Ματαρέλα και, σύμφωνα με τον ιταλικό Τύπο, επισήμανε τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την αντίδραση των αγορών στον νέο προϋπολογισμό. Για τον κίνδυνο υποβάθμισης έχουν προειδοποιήσει οι οίκοι αξιολόγησης.
Με το χρέος της χώρας να φτάνει τα 2,3 τρισ. ευρώ, πιθανή υποβάθμιση της ιταλικής οικονομίας σε μη επενδυτική βαθμίδα δεν θα άφηνε πολλά περιθώρια παρεμβάσεων. Μόνο η ΕΚΤ και ο ESM θα μπορούσαν να επιχειρήσουν να σβήσουν τη φωτιά, αλλά ακόμα και πιθανός «πυροσβεστήρας» τύπου ΟΜΤ (αγορές ιταλικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά) δεν υπάρχει αμφιβολία πως θα σήμαινε Μνημόνιο με πιθανή δικαίωση του Τόμσεν.
Ολο αυτό το σκηνικό πλανάται σαν εφιάλτης στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, με την εκτίμηση πως τυχόν επιβεβαίωσή του συγκεντρώνει προς το παρόν περιορισμένες πιθανότητες.
Η επενδυτική κοινότητα, πάντως, προειδοποιείται από αναλυτές και διεθνείς οίκους για τον κίνδυνο έντονων αναταράξεων. «Προσδεθείτε» έγραφαν χθες οι «Financial Times», την ώρα που οι αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων κατέρριπταν νέα υψηλά.
Η απόδοση στους τίτλους εννιάμηνης διάρκειας ανέβαιναν 20% χθες το απόγευμα, ξεπερνώντας το 0,6%, όταν πριν από λίγους μήνες ήταν αρνητική. Στα δεκαετή ομόλογα η απόδοση ξεπέρασε το 3,4%, όσο ήταν η απόδοση του ελληνικού πενταετούς στις αρχές της εβδομάδας. Χθες το ελληνικό πενταετές ξεπέρασε το 3,6%. Οι αγορές για την Ελλάδα είναι κλειστές, στην Ιταλία ανοίγουν και κλείνουν παράθυρα ευκαιρίας.
Οι Βρυξέλλες δεν τοποθετούνται έναντι των ιταλικών προκλήσεων. Περιμένουν. Οπως περιμένουν και την Ελλάδα, με εντελώς διαφορετική διάθεση. Στις 15 Οκτωβρίου, Ιταλία, Ελλάδα και οι υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης θα πρέπει να υποβάλουν για έγκριση στην Κομισιόν τους προϋπολογισμούς του επομένου έτους στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Αν η Ιταλία δεν υπαναχωρήσει στα σχέδια παροχών και ελλείμματος 2,4% του ΑΕΠ το επόμενο έτος η σύγκρουση με τις αγορές και τις Βρυξέλλες θα είναι καταλυτική. Για την περίπτωση της Ελλάδας, τυχόν σύγκρουση – η οποία προς το παρόν συγκεντρώνει περιορισμένες πιθανότητες – για τις συντάξεις θα επιβαρύνει περαιτέρω μια ούτως ή άλλως δύσκολη κατάσταση στο αδιέξοδο της καθαρής εξόδου.