Κόκκινο χτυπούν οι συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων σε κομμωτήρια εξαιτίας συστηματικής χρήσης σπρέι – κι άλλων προϊόντων ομορφιάς – ενώ σε χώρους περιποίησης άκρων παρατηρήθηκαν οι υψηλότερες συγκεντρώσεις πτητικών οργανικών ενώσεων που εκλύονται από διαλυτικά, κόλλες, ρητίνες, πλαστικοποιητές, προωθητικά σπρέι, αρώματα, μαλακτικά, κρέμες, σαμπουάν, βαφές, βερνίκια, καθαριστικά κ.ά.
Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν (στο πλαίσιο ειδικής μελέτης – έρευνας) σε 30 χώρους στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής το διάστημα μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου 2017. Από τους ερευνώμενους χώρους, εννέα παρείχαν υπηρεσίες κομμωτικής, εννέα υπηρεσίες περιποίησης άκρων και 12 και τις δυο προαναφερόμενες υπηρεσίες δηλαδή κομμωτικής και περιποίησης άκρων.
Η συγκεκριμένη εργασία – έρευνα είχε ως αντικείμενο την ποιότητα του εσωτερικού αέρα των κτιρίων που στεγάζουν χώρους αισθητικής με σκοπό να εκτιμηθεί η ανθρώπινη έκθεση σε επιβλαβείς χημικούς ρύπους που συναντώνται και να διερευνήσει τους παράγοντες που διαμορφώνουν τα επίπεδα της έκθεσης.
Η ΕΡΕΥΝΑ. Ειδικότερα, σε καθένα από τους προαναφερόμενους χώρους πραγματοποιήθηκε καταγραφή της συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων (PM1, PM 2,5 και PM 10), των ολικών πτητικών οργανικών ενώσεων (TVOCs), του διοξειδίου του άνθρακα (CO2), του μονοξείδιου του άνθρακα (CO) και της φορμαλδεΰδης (CH2O), με τη χρήση αυτόματων καταγραφικών οργάνων. Επιπλέον, πάρθηκαν δείγματα για την ανίχνευση επιμέρους πτητικών οργανικών ενώσεων όπως είναι το τολουόλιο, το ξυλόλιο, η ακετόνη κ.α.
ΟΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ. Ολικές πτητικές οργανικές ενώσεις (TVOC): οι τιμές τους βρέθηκαν αρκετά υψηλότερες, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και της τάξης των δεκάδων χιλιάδων ppm (μέρη ανά εκατομμύριο) από τα όρια επαγγελματικής έκθεσης για οκτάωρη έκθεση που έχουν οριστεί από διεθνείς οργανισμούς (NIOSH, OSHA, ACGIH, WHO) και Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς για μεμονωμένες πτητικές οργανώσεις (για παράδειγμα όριο οκτάωρης έκθεσης σε ξυλόλιο: 100 ppm, όριο οκτάωρης έκθεσης σε 1,2,4 τριμεθυλοβενζόλιο: 25 ppm.
Από μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στο Τμήμα Περιβαλλοντικής και Επαγγελματικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Ορχους της Δανίας (L.Molhave, 2003) προέκυψαν κατευθυντήριες οδηγίες, σύμφωνα με τις οποίες οι συγκεντρώσεις των TVOC πρέπει να είναι έως 0,05 ppm, ώστε να βρίσκεται η έκθεση στην κλίμακα άνεσης και να μην ξεπερνάει τα 6,64 ppm, που είναι η κλίμακα τοξικής έκθεσης.
Σε όλους τους υπό μελέτη χώρους σημειώθηκαν υπερβάσεις της παραπάνω τιμής με τις υψηλότερες συγκεντρώσεις να καταγράφονται στα ινστιτούτα περιποίησης άκρων. Αυτό είναι αποτέλεσμα των προϊόντων που χρησιμοποιούν και της μεγάλης πτητικότητας των συστατικών τους (βερνίκια, διαλύτες, σκληρυντικά, ακρυλικά, ρητίνες κλπ).
n Φορμαλδεΰδη: οι μέσες συγκεντρώσεις που καταγράφηκαν για όλους τους χώρους  είναι της τάξης των 1.000 ppm ξεπερνώντας κατά πολύ την οριακή τιμή κατωφλίου για 8ωρη έκθεση που είναι τα 0,75 ppm, σύμφωνα με τον Οργανισμό Ασφάλειας στην Εργασία.
Οι υψηλότερες τιμές μέσης συγκέντρωσης σημειώθηκαν στους χώρους ινστιτούτων περιποίησης ακρών, καθώς η φολμαλδεϋδη είναι το βασικό συστατικό της πλειοψηφίας των προϊόντων που χρησιμοποιούνται στους χώρους αυτούς (βερνίκια, ακρυλικά και σκληρυντικά νυχιών).
n Ακετόνη: αποτελεί μια από τις συχνότερα χρησιμοποιούμενες χημικές ενώσεις με τις οποίες έρχονται σε καθημερινή επαφή οι επαγγελματίες των κομμωτηρίων και ινστιτούτων περιποίησης νυχιών καθώς χρησιμοποιείται ως συστατικό προϊόντων περιποίησης μαλλιών και νυχιών, σπρέι κ.λπ. Χρησιμοποιείται επίσης για την αραίωση των βερνικιών που έχουν πήξει ή αποξεραθεί αλλά και σε προϊόντα αφαίρεσης χρωστικών (ασετόν). Οι υψηλότερες συγκεντρώσεις ανιχνεύτηκαν στους χώρους περιποίησης άκρων.
Αιωρούμενα σωματίδια: στους χώρους που μελετήθηκαν, οι κύριες πηγές των αιωρούμενων σωματιδίων υπήρξαν τα σπρέι (καθαριστικά, λακ, αρωματικά χώρου), αλλά και πηγές καύσης (π.χ. τσιγάρο, θεραπείες κερατίνης). Η πλειοψηφία των χώρων ξεπέρασε την οριακή τιμή μέσης συγκέντρωσης (PM 10) για εξωτερικό χώρο τα 50 μg/m3, ενώ οι υψηλότερες συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων (PM1, PM2,5 και PM 10) σημειώθηκαν στους χώρους κομμωτηρίων.
Δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία δείχνει η έρευνα
«Η συστηματική έκθεση στις προαναφερόμενες χημικές ενώσεις και η συνδυαστική δράση με άλλες χημικές ουσίες μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα και επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία» επισημαίνει, μεταξύ άλλων, η αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Φυσικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Μαργαρίτα Ν. Ασημακοπούλου. Σύμφωνα με την έρευνα, η έκθεση σε τολουόλιο μπορεί να οδηγήσει σε ερεθισμό της αναπνευστικής οδού, ενώ η χαμηλή έως μέτρια ημερησία έκθεση σε χώρους εργασίας μπορεί να προκαλέσει προσωρινή κόπωση, σύγχυση, αδυναμία, ναυτία και απώλεια μνήμης. Για το ξυλόλιο, έχουν παρατηρηθεί αυξήσεις σε αναφορές για ερεθισμό των ματιών, πονόλαιμο και νευρολογικές επιδράσεις (άγχος, αδυναμία συγκέντρωσης και αίσθηση δηλητηρίασης) έπειτα από έκθεση χρόνιας διάρκειας σε επαγγελματικούς χώρους στα 14 ppm.
Η αέρια φορμαλδεΰδη προκαλεί ενόχληση και ευαισθησία του αναπνευστικού συστήματος. Τα συμπτώματα έκθεσης περιλαμβάνουν ξηρό και ερεθισμένο λαιμό, αιμορραγία της μύτης, πονοκεφάλους, προβλήματα με τη μνήμη και τη συγκέντρωση, ναυτία, ζαλάδα, κάψιμο, φαγούρα και πόνο στα μάτια. Και ορισμένα συμπτώματα παρουσιάζονται όταν η συγκέντρωση φορμαλδεΰδης είναι μόλις 0,01 ppm. Οι βραχυχρόνιες επιδράσεις στο αναπνευστικό σύστημα που παρατηρούνται στους ανθρώπους που εκτίθενται σε ακετόνη είναι ο ερεθισμός στη μύτη, του λαιμού, της τραχείας και των πνευμόνων προκαλώντας βήχα και συριγμό. Επιπλέον, μπορεί να προκληθεί ερεθισμός στα μάτια. Η αυξημένη συγκέντρωση αιωρούμενων σωματιδίων στο εσωτερικό περιβάλλον μπορεί να προκαλέσει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, όπως η εμφάνιση άσθματος, επιδείνωση συμπτωμάτων (π.χ. βήχας), δυσκολία στην αναπνοή.
INFO
Η μελέτη αποτελεί μέρος της διπλωματικής εργασίας της Δήμητρας Π. Παρδάλη στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος ειδίκευσης «Φυσική Περιβάλλοντος» του Εθνικού Καποδιστριακου Πανεπιστημίου Αθηνών με επιβλέπουσα την αναπληρώτρια καθηγήτρια Μαργαρίτα Ν. Ασημακοπούλου. Υλοποιήθηκε στο Εργαστήριο Περιβαλλοντικών Ερευνών του « Δημόκριτου» υπό την επίβλεψη του δρος Θωμά Μάγγου και των συνεργαζόμενων ερευνητών δρος Δικαία Σαραγά και δρος Κυριακή Μπαϊραχτάρη.