Ακριβώς έναν χρόνο μετά τις πρώτες αποκαλύψεις γύρω από τον Χάρβεϊ Γουάινστιν κι ενώ το κίνημα @metoo που πυροδότησε το σκάνδαλο εξακολουθεί να μεγαλώνει και να διχάζει, η νορβηγική Επιτροπή των Νομπέλ θέλησε χθες, θα έλεγε κανείς, να μας υπενθυμίσει πως ακόμα δεν έχουμε λύσει τα στοιχειώδη. Το φετινό Νομπέλ Ειρήνης απονεμήθηκε στον κονγκολέζο γυναικολόγο Ντένις Μουκουέγκε και τη γεζίντι ακτιβίστρια Νάντια Μουράντ, πρώην σκλάβα του ISIS, «για τις προσπάθειές τους να βάλουν τέλος στη χρήση της σεξουαλικής βίας ως όπλο πολέμου». «Το φετινό Νομπέλ Ειρήνης», επισήμανε στην ανακοίνωσή της η Επιτροπή, η οποία έχει δεχθεί στο παρελθόν και κριτική για τις επιλογές της, «ανταποκρίνεται πλήρως στα κριτήρια που έθεσε ο Αλφρεντ Νομπέλ στη διαθήκη του. Τόσο ο Ντένις Μουκουέγκε όσο και η Νάντια Μουράντ έχουν θέσει την προσωπική τους ασφάλεια σε κίνδυνο δίνοντας μάχη εναντίον των εγκλημάτων πολέμου και διεκδικώντας δικαιοσύνη για τα θύματα».
Και ο 63χρονος Μουκουέγκε, «ο άνθρωπος που επανορθώνει τις γυναίκες» θύματα βιασμού, όπως τον είχε αποκαλέσει ένα ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στον αγώνα του, και η 25χρονη σήμερα Μουράντ είναι ήδη πολλάκις βραβευμένοι – μεταξύ άλλων, και με το βραβείο Ζαχάροφ του Ευρωκοινοβουλίου, το 2014 ο πρώτος, δύο χρόνια αργότερα η δεύτερη, από κοινού με μία ακόμα ομοεθνή της, επίσης πρώην σκλάβα των τζιχαντιστών στο Ιράκ, επίσης δυναμική ακτιβίστρια έκτοτε, τη Λάμια Χατζί Μπασάρ. Η Νάντια Μουράντ όμως είναι σαφώς πιο οικεία στην Ελλάδα, αφού την έχει ήδη επισκεφθεί δύο φορές: τον Δεκέμβριο του 2015 είχε γίνει δεκτή από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, ενώ τον Απρίλιο του 2016 είχε επισκεφθεί την Ειδομένη με τους χιλιάδες εγκλωβισμένους τότε, σε άθλιες συνθήκες, πρόσφυγες.   Ηταν μόλις 21 χρόνων όταν βρέθηκε στο στόχαστρο της εκστρατείας γενοκτονίας που είχε εξαπολύσει το ISIS στο Ιράκ εναντίον της εθνοθρησκευτικής μειονότητας των Γεζίντι. Στις 3 Αυγούστου του 2014, οι τζιχαντιστές επιτέθηκαν στο χωριό της, το Κότσο, στην επαρχία Σιντζάρ του Βόρειου Ιράκ. Σκότωσαν όσους αρνήθηκαν να προσηλυτιστούν στο Ισλάμ, συμπεριλαμβανομένων έξι αδελφών της και της μητέρας της, μετέτρεψαν τους νεότερους σε παιδιά – στρατιώτες και καταδίκασαν χιλιάδες γυναίκες στη σεξουαλική δουλεία και την καταναγκαστική εργασία. Τη Μουράντ την πήγαν στη Μοσούλη, ιρακινή «πρωτεύουσα», τότε, του «χαλιφάτου», την πάντρεψαν με τη βία, τη χτύπησαν, τη βασάνισαν, τη βίασαν, την πούλησαν και ξαναπούλησαν ως σκλάβα του σεξ. Κατάφερε να διαφύγει τρεις μήνες αργότερα, με τη βοήθεια μιας οικογένειας σουνιτών στη Μοσούλη, πέρασε στο Κουρδιστάν, βρήκε καταφύγιο στη Γερμανία και έκτοτε δεν έχει πάψει να υψώνει τη φωνή της για τις 3.000 Γεζίντι που παραμένουν έως και σήμερα αγνοούμενες, και για τα ανθρώπινα δικαιώματα γυναικών και προσφύγων εν γένει.
«Ο βιασμός στον πόλεμο είναι», όπως λέει ο Νταν Σμιθ, διευθυντής του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), «ένα έγκλημα αιώνων. Ηταν όμως ένα έγκλημα στις σκιές. Και οι δύο βραβευθέντες το έφεραν στο προσκήνιο». Περισσότερες από 50.000 γυναίκες θύματα βιασμού, οι περισσότερες στο πλαίσιο ενός μακροχρόνιου εμφύλιου πολέμου, έχουν νοσηλευτεί στο νοσοκομείο Παντζί που ίδρυσε ο Ντένις Μουκουέγκε το 1999 στο Μπουκαβού, στα ανατολικά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό. Ο χειρουργός γυναικολόγος μετατράπηκε σύντομα σε ακτιβιστή. «Αδύνατο να σιωπήσω και να αρκεστώ στο να περιθάλψω αυτές τις γυναίκες όσο μπορώ καλύτερα» δήλωνε προ διετίας στη γαλλική «Le Monde». «Αδύνατο να μη βγω από το νοσοκομείο μου προκειμένου να φωνάξω στον κόσμο, να καταλάβω όλα τα δυνατά βήματα ώστε να καταγγείλω αυτό που είναι ένα έγκλημα πολέμου το ίδιο σοβαρό με τα άλλα. Να κάνω τα πάντα για να πείσω τους ηγέτες να εξαλείψουν τον βιασμό με την ίδια αποφασιστικότητα που επέδειξαν για τα βιολογικά, χημικά και πυρηνικά όπλα. Γιατί ο βιασμός καταστρέφει εξίσου, κι ας αφήνει τα θύματά του εν ζωή».
Ο κοινός πόνος των γυναικών
«Το #metoo και τα εγκλήματα πολέμου δεν είναι βέβαια το ίδιο» δήλωσε η εκπρόσωπος της νορβηγικής Επιτροπής Μπέριτ Ράις – Αντερσεν. «Εχουν όμως κοινό το ότι προϋποθέτουν τον πόνο γυναικών, την κακοποίηση γυναικών και τη σημασία να αφήσουν οι γυναίκες την έννοια της ντροπής πίσω τους και να μιλήσουν». Το Νομπέλ Ειρήνης θα απονεμηθεί στη Νάντια Μουράντ και στον Ντένις Μουκουέγκε στις 10 Δεκεμβρίου, επέτειο θανάτου του Αλφρεντ Νομπέλ.