Μία νέα έκθεση της Καθολικής Εκκλησίας που είδε το φως της δημοσιότητας τον προηγούμενο μήνα έφερε στην επιφάνεια για μία ακόμα φορά το σκάνδαλο της σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων. Αυτή τη φορά στη Γερμανία. Η έκθεση που παρουσίασε στις 25 Σεπτεμβρίου ο καρδινάλιος Μονάχου και Φράιζινγκ Ράινχαρντ Μαρξ, επικεφαλής της Συνόδου Καθολικών Επισκόπων Γερμανίας, δείχνει ότι τουλάχιστον 1.670 καθολικοί κληρικοί ευθύνονται για κακοποιήσεις ανηλίκων από το 1946 μέχρι σήμερα. Θύματα, 3.677 ανήλικα αγόρια ηλικίας μέχρι 13 ετών.

Μπορεί ένα τέτοιο δράμα να μεταφερθεί σε νότες;

Το έκανε η Κωνσταντία Γουρζή, συνθέτρια και διευθύντρια ορχήστρας, καθηγήτρια στην Ανώτατη Σχολή Μουσικής του Πανεπιστημίου του Μονάχου (University of Music and Performing Arts). To έργο της «Μετάλλαξη, ένα μουσικο-σκηνικό μήνυμα κατά της κακοποίησης ανηλίκων» παρουσιάστηκε προχθές στον ναό του Αγίου Ιγνατίου στη Ρώμη, στο πλαίσιο των εγκαινίων του Κέντρου Προστασίας Παιδιών του Γρηγοριανού Πανεπιστημίου στο Βατικανό, παρουσία υψηλών προσκεκλημένων του Πάπα Φραγκίσκου.

Προσωποποίηση του θύματος

«Διάβαζα ως πολίτης για τις κακοποιήσεις και θύμωνα» λέει στα «ΝΕΑ» η Γουρζή. Αλλά από τον Ιούλιο που άρχισε να γράφει τη μουσική, η «μετάλλαξη» έγινε και στην ίδια. «Η κάθε πληροφορία με αφορούσε πλέον προσωπικά, αισθανόμουν ότι υπάρχει μια προσωποποίηση του θύματος μέσα στη μουσική και τα κείμενα θυμάτων που χρησιμοποίησα». Στο έργο παίρνει μέρος και μία 70χρονη σήμερα γυναίκα, που επανειλημμένα κακοποιήθηκε σε ηλικία 9 χρονών από τον εφημέριο της ενορίας, χωρίς να μπορεί να πει κάτι στην άκρως θρησκευόμενη μητέρα της. Το κείμενό της με συνοδεία μουσικής είναι και η αρχή της παράστασης. «Δεν είμαστε απλοί παρατηρητές» λέει η Γουρζή «για όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας, ευθυνόμαστε όλοι, από τους θεσμικούς παράγοντες της Εκκλησίας μέχρι τους γονείς που δεν δίνουν την πρέπουσα σημασία στα παιδιά, θαμπωμένοι από τον ρόλο του ιερωμένου».

Η βασική σύλληψη; «Ενας ύμνος που θα δίνει ενέργεια στα παιδιά όταν αισθάνονται έναν κίνδυνο και ταυτόχρονα θα καίει την κακή ενέργεια του δράστη» λέει η Γουρζή. Οι συντελεστές είναι περίπου 100 άτομα, μουσικοί, χορευτές, τραγουδίστριες, η ανδρική και η παιδική χορωδία της βαυαρικής κρατικής όπερας. Η παράσταση δόθηκε στον ναό του Αγίου Ιγνατίου στη Ρώμη. Ο υποβλητικός χώρος της αρχαιότερης εκκλησίας Ιησουιτών στον κόσμο ήταν και στοιχείο της έμπνευσης. «Οταν πρωτομπήκα στην εκκλησία, είδα όλο το έργο μπροστά μου» λέει η Γουρζή. Οι πρώτες σημειώσεις έγιναν στα διαφημιστικά φυλλάδια του ναού.

Μετά την ανάγνωση του κειμένου της 70χρονης μπροστά από το ιερό, ακολουθούν επτά πράξεις. Η δεύτερη, με τρεις κρουστούς που τρομάζουν το κοινό εκφράζοντας το κακό, το οποίο είναι περιρρέον στην κοινωνία αλλά και σύμφυτο του ατόμου. Στη συνέχεια είναι οι «πληγές», αναπαραστάσεις με οργανοπαίχτες και χορευτή, παιδί – θύμα και μία τραγουδίστρια που υποδύεται την ψυχή του παιδιού. Το παιδί ακολουθεί τον οργανοπαίχτη, αλλά το παρακολουθούν οι χορευτές – θύτες που χωρίζουν το παιδί από την ψυχή του, η οποία μένει κοκαλωμένη, ντυμένη στα μαύρα. Η σκηνή επαναλαμβάνεται τέσσερις φορές αφήνοντας ισάριθμα θύματα. Στην έβδομη πράξη, οι θύτες προς αναζήτηση νέου θύματος κατευθύνονται προς την παιδική χορωδία που διαισθανόμενη τον κίνδυνο στην πλάτη της γυρίζει στους θύτες και τους αφανίζει με τη δύναμη της παιδικής φωνής. Τα παιδιά απαιτούν προστασία από τον χορό που είναι στα πρότυπα του αρχαίου ελληνικού δράματος. Αποκορύφωμα είναι η μετάλλαξη με τον ύμνο των παιδιών, τον οποίο όμως τραγουδά και το κοινό. Βασικό μήνυμα: Ηρθε η ώρα να αλλάξουμε διά παντός τον εαυτό μας, να προστατεύσουμε τα παιδιά, και αυτό μπορεί να γίνει όταν θα δράσουμε όλοι μαζί και όχι ο καθένας μόνος του – ήρθε η ώρα τού «εμείς».

Η εμπειρία

της σύνθεσης

«Ηθελα κατ’ αρχήν να ξυπνήσω τον φόβο στο κοινό με τα κρουστά, να δείξω μπροστά τους τον πόνο και την απομόνωση οπτικά και ακουστικά με τα τραγούδια σε κείμενα κακοποιημένων παιδιών» λέει η Γουρζή. Στο τέλος έρχεται η μετάλλαξη, με τον Πάπα, τους καρδιναλίους και τους υψηλούς προσκεκλημένους στην εκδήλωση να τραγουδούν τον ύμνο των παιδιών. «Στόχος μου ήταν να τους σηκώσω όλους να τραγουδήσουν μαζί μας» λέει. Στη διάρκεια της σύνθεσης του έργου γνώρισε πολλές, άγνωστες περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης, ένα τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα που δεν περιορίζεται μόνο στην Καθολική Εκκλησία.

Την ορθόδοξη Κωσταντία Γουρζή επέλεξε η Καθολική Αρχιεπισκοπή Μονάχου και Φράιζινγκ για τη σύνθεση του 80λεπτου μουσικο-σκηνικού δρωμένου στη Ρώμη, εκτιμώντας το αποτέλεσμα και ανάλογων αναθέσεων στο παρελθόν, όπως το 2011 με ένα έργο για τα δέκα χρόνια της επίθεσης στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης. Την εκδήλωση μετέδωσε απευθείας η τηλεόραση του Βατικανού.