Τα τελευταία χρόνια μιλάμε και ξαναμιλάμε για το brain drain, το κύμα μετανάστευσης νέων επιστημόνων στο εξωτερικό λόγω οικονομικής κρίσης και ανεργίας. Οσο κι αν αυτό το drain καλλιεργεί μια αρνητική προδιάθεση, όσο κι αν οι επιπτώσεις του πιθανόν να σκάσουν, κάποια χρόνια αργότερα, στο επίπεδο της ακαδημαϊκής παιδείας μας, η εθνική μας εσωστρέφεια δεν συνάδει πάντα με τον επιστημονικό κοσμοπολιτισμό. Φτάνει να σκεφτούμε τι θα ήταν ο 37χρονος σήμερα Κωνσταντίνος Δασκαλάκης αν παρέμενε στην Ελλάδα – αν και, όσο το σκέφτομαι, αποκλείεται ο Δασκαλάκης να έμενε στην Ελλάδα.

Ωστόσο, υπάρχει και ένα άλλου είδους drain που συντελείται εδώ και πολλά χρόνια, ανεξαρτήτως κρίσης. Είναι το talent drain, η διαρροή στο εξωτερικό καλλιτεχνών, κυρίως του κλασικού τραγουδιού και της συμφωνικής μουσικής. Αυτό κι αν είναι δικαιολογημένο και εντελώς αναπόφευκτο. Υπήρχε, δηλαδή, περίπτωση να έμενε ποτέ στην Ελλάδα η Κάλλας; Ή, για να προσγειωθούμε στην εποχή μας, ο Θεόδωρος Κουρεντζής, ένας από τους πιο σημαντικούς διευθυντές ορχήστρας διεθνώς; Ή η Κωνσταντία Γουρζή; Τι να έκαναν; Πάλι καλά που ακούγονται στο εξωτερικό ελληνικά ονόματα με τόσο θετικά και εντυπωσιακά απότοκα.

Οσον αφορά τώρα το συγκεκριμένο μουσικοσκηνικό δρώμενο που έστησε η ελληνίδα συνθέτρια και μαέστρος, οι συμβολισμοί της διάκρισης είναι περισσότεροι από ένας. Πολύ λίγες, ακόμη και σήμερα, οι γυναίκες που διακρίνονται ως διευθύντριες ορχήστρας. Και επειδή, καλώς ή κακώς, κάποια στεγανά ισχύουν ακόμη, υπέρβαση να σχολιάζει – έστω και μετουσιώνοντας το σχόλιο σε τέχνη – μια χριστιανή ορθόδοξη ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα της Καθολικής Εκκλησίας. Η αναγκαιότητα της τέχνης όμως έγκειται και σε αυτό. Το ότι μπορεί να ξεγλιστρά μέσα από τις χαραμάδες και να αναδύεται υπεράνω των «είθισται». Κυρίως όμως το ότι μπορεί να μετουσιώνει τον ψίθυρο των τραυματικών αναμνήσεων από την παιδική ηλικία μιας γυναίκας σε παγκόσμια κραυγή. Αλλά αυτό μπορούν να το κάνουν πολύ δυνατοί «μετασχηματιστές». Οπως η Κωνσταντία Γουρζή.