Σοστακόβιτς: Τα πλήρη κουαρτέτα εγχόρδων, το Κουιντέτο για πιάνο και έγχορδα, Κουαρτέτο Μποροντίν, Αλεξέι Λουμπίμοφ πιάνο, Decca, 7 CD

Εχοντας πίσω του ήδη περισσότερο από επτά δεκαετίες Ιστορίας, το Κουαρτέτο Μποροντίν διεκδικεί τον τίτλο του παλαιότερου ίσως εν ενεργεία σχήματος του είδους του στον κόσμο. Ασφαλώς όχι με την αρχική του σύνθεση, όταν γεννήθηκε στη Σοβιετική Ενωση, αλλά έπειτα από αρκετές αλλαγές μουσικών, όπως είναι φυσικό, σε όλα αυτά τα χρόνια, το όνομά του παραμένει, σε αντίθεση με πολλά άλλα και εξίσου σημαντικά σχήματα που δεν ανανεώνονται μετά την πρώτη ή, το πολύ, τη δεύτερη γενιά τους. Το Μποροντίν κατάφερε όχι απλώς να επιβιώσει στον χρόνο, αλλά, πολύ περισσότερο, να διατηρήσει ζωντανή την αίσθηση μιας συνέχειας ανάμεσα στις γενιές των μουσικών που όλα αυτά τα χρόνια απάρτισαν τις τάξεις του. Επιβίωσε επίσης μεγάλων πολιτικών μεταβολών, κάτι όχι αυτονόητο για πολλά σχήματα που βγήκαν από τις χώρες τού πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού. Το Μποροντίν, που ξεκίνησε στη Μόσχα από παλιούς σπουδαστές του θρυλικού Ωδείου της σοβιετικής πρωτεύουσας αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, συνέχισε, μετά τα χρόνια της πολιτικής μεταβολής, στην Αγγλία όπου γράφτηκε η δεύτερη περίοδος της Ιστορίας του. Το Μποροντίν συνδέθηκε από τη γέννησή του με τη μουσική του Σοστακόβιτς – και τα πρώτα μέλη του με τον ίδιο προσωπικά. Συνεργάστηκαν πολλές φορές στην ΕΣΣΔ και μελέτησαν τα έργα του Σοστακόβιτς μαζί του, τα οποία και αποτελούν αναμφίβολα τη μεγαλύτερη συνεισφορά σε αυτό το πεδίο από την εποχή εκείνων του Μπετόβεν.

Σε αυτή την έκδοση οι Μποροντίν ερμηνεύουν εκ νέου το σύνολο του έργου του Σοστακόβιτς για κουαρτέτο εγχόρδων προσθέτοντας μία ακόμα τέτοια σειρά στο «βιογραφικό» τους, κάτι επίσης ιδιαίτερα σπάνιο. Το να συγκρίνει κανείς αναλυτικά τις ηχογραφήσεις αυτές με εκείνες του παρελθόντος που έχει δώσει το ίδιο κουαρτέτο, στην πραγματικότητα στερείται νοήματος, καθώς πρόκειται για αναγνώσεις από διαφορετικές συνθέσεις μουσικών σε πολύ διαφορετικές συνθήκες σε όλα τα επίπεδα και με δεκαετίες μεταξύ τους απόσταση. Το μόνο που αξίζει συνεπώς να σημειωθεί είναι ότι, όπως και τότε έτσι και τώρα, οι ερμηνείες τους παραμένουν σε δυσθεώρητο τεχνικό επίπεδο και με μέγα βάθος. Δύο χαρακτηριστικά εντελώς απαραίτητα για την προσέγγιση αυτών των έργων με την πρωτοφανή, ενίοτε, γραφή και τις αντίστοιχες απαιτήσεις. Η «αυθεντικότητα», η ορμή και η πνευματικότητα είναι εξίσου δεδομένες, έχοντας πια και το προνόμιο της αποτύπωσης του ήχου με ιδιαίτερα σύγχρονα μέσα. Οπως κάθε φορά που μουσικοί πρώτης γραμμής αναλαμβάνουν να ηχογραφήσουν έργα επίσης πρώτης γραμμής, έτσι και εδώ, οι συγκρίσεις έχουν περιορισμένη, σχηματική κυρίως, αξία και, εν προκειμένω, αυτό αφορά τόσο το ίδιο το δικό τους παρελθόν όσο και άλλα σχήματα μουσικής δωματίου που έχουν καταπιαστεί με αυτή τη ραχοκοκαλιά του ρεπερτορίου για κουαρτέτο εγχόρδων του 20ού αιώνα. Οπως έλεγε ο Σνάμπελ, η μουσική είναι πάντοτε καλύτερη από όσο μπορεί να ερμηνευθεί. Και ακριβώς αυτό κάνουν εδώ οι Μποροντίν: έρχονται από παλιά, εισφέρουν κάτι δυναμικά νέο με τις αναγνώσεις τους και πετυχαίνουν να αποδείξουν την απόλυτη ορθότητα εκείνης της ρήσης.

Μπάρτοκ: Τα έξι κουαρτέτα εγχόρδων, Κουαρτέτο Arcadia, Chandos, 2 CD

Αν τα κουαρτέτα του Σοστακόβιτς συγκροτούν την «καρδιά» της μουσικής του είδους τους στον 20ό αιώνα, εκείνα του Μπάρτοκ είναι κάτι σαν τους «πνεύμονές» της. Τα έξι κουαρτέτα του μεγάλου ούγγρου συνθέτη έφεραν επίσης τον δικό τους εντελώς νέο αέρα στη γραφή και άνοιξαν εξίσου σημαντικούς δρόμους σε αυτό το εξαιρετικά δυσχερές πεδίο της μουσικής, επηρεάζοντας επίσης και αυτά όσο και τα έργα του Σοστακόβιτς ήδη γενιές συνθετών και ερμηνευτών. Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με μια έκδοση που κουβαλά τέτοια ιστορία πίσω της, αλλά με το ακριβώς αντίθετο: με ένα νέο ουσιαστικά σχήμα που έβαλε το δύσκολο και επικίνδυνο στοίχημα να αποδείξει την αξία του μέσα από αυτά τα δαιμονικά δύσκολα έργα. Και που το κατάφερε πλήρως, ερμηνεύοντας με επάρκεια που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τον κατάλογο του «ανταγωνισμού» της. Αντίθετα, το ρουμανικό αυτό σύνολο – τα μέλη του οποίου επίσης συναντήθηκαν για πρώτη φορά ως σπουδαστές και που επέλεξαν τον Μπάρτοκ για μία από τις πρώτες ηχογραφήσεις τους – φέρνει μια πνοή εξαιρετικής ορμής, αυτή που το οδήγησε άλλωστε να κερδίσει σε διαγωνισμούς όπως του Βίγκμορ Χολ στο Λονδίνο, ή της Οσάκα στην Ιαπωνία. Και που, και πάλι, κυρίως αποδεικνύει τη διαχρονικότητα και την ατέλειωτη αλληλουχία δυνατοτήτων που προσφέρει η μεγάλη μουσική.