Στη νέα ψηφιακή εποχή, το εργαλείο για την καταπολέμηση των ανισοτήτων μεταξύ των εχόντων (προσόντα ή πόρους) και των μη εχόντων είναι η εκπαίδευση.
Οι μεταρρυθμίσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα είναι επείγουσες, αλλά διαφορετικές από αυτές της προηγούμενης εικοσαετίας. Σε διεθνές επίπεδο, αναλύοντας τα θετικά και αρνητικά της ψηφιακής εποχής, το υπ’ αριθμόν ένα ζήτημα είναι ο κίνδυνος διεύρυνσης των ανισοτήτων μέσα στις κοινωνίες, αλλά και μεταξύ των κρατών. Η Ελλάδα στους ψηφιακούς δείκτες είναι 27η στα 28 κράτη – μέλη της ΕΕ (DESI).
Οι γνώσεις και οι δεξιότητες των παιδιών που θα ζήσουν στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης απαιτούν τον συνδυασμό συναισθηματικής νοημοσύνης, κλασικών σπουδών και τεχνικών γνώσεων. Τα προσόντα αυτά περιγράφονται από τον ΟΟΣΑ. Ενδεικτικό της ταχύτητας των αλλαγών είναι ότι η λίστα των βασικών προβλεπόμενων δεξιοτήτων άλλαξε για το διάστημα μεταξύ 2015 και 2020.
Οι αλλαγές στον πυρήνα των μεταρρυθμίσεων στο εκπαιδευτικό σύστημα συμπυκνώνονται στο σύνθημα «Αριστοτέλης και γλώσσα υπολογιστών από την Πρώτη Δημοτικού». Δηλαδή η νέα γενιά θα πρέπει να κατανοεί και να χειρίζεται τους υπολογιστές αναπτύσσοντας τα μοναδικά προσόντα της ανθρώπινης φύσης.
Οι αλλαγές αυτές αφορούν πρωτευόντως τα προγράμματα σπουδών και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.
Τα προγράμματα σπουδών είναι ένα συνολικό σχέδιο που αφορά τους βασικούς στόχους που θέτει το εκπαιδευτικό σύστημα και το πώς μια χώρα (όχι ένα κόμμα) θέλει αφενός να προετοιμάσει τους αυριανούς πολίτες και αφετέρου να επιμορφώνει συνεχώς τους ενηλίκους.
Το σύνολο των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών της Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης που παρουσιάστηκαν το 2011 υπήρξε αποτέλεσμα της συνεργασίας 150 εκπαιδευτικών (έπειτα από ανοιχτή πρόσκληση ενδιαφέροντος) καθώς και συμβούλων του ΟΟΣΑ και της Φινλανδίας. Χρηματοδοτήθηκαν από την ΕΕ, τέθηκαν σε δημόσια διαβούλευση και συζητήθηκαν στη Βουλή.
Η συνολική πρόταση αφορούσε την υλοποίηση των στόχων του Νέου Σχολείου μέσα από την ολιστική αλλαγή των προγραμμάτων σπουδών για όλες τις τάξεις και για όλα τα μαθήματα.
Ακολούθησε τα έτη 2012 – 2013 – 2014 πιλοτική εφαρμογή σε εκατοντάδες σχολεία ώστε να αξιολογηθούν και να διορθωθούν πριν από τη γενικευμένη εφαρμογή τους. Παράλληλα, ξεκίνησε ένα τεράστιο πρόγραμμα εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών.
Το 2015, ένα κύμα μηδενισμού απαξίωσε κάθε προηγούμενη προσπάθεια ή χρησιμοποίησε σιωπηρά, από τη δουλειά που είχε γίνει, ό,τι θεωρήθηκε ότι πολιτικά βόλευε (όπως έγινε με τα Θρησκευτικά).
Ομως, από το 2011 μέχρι το 2018 ο κόσμος άλλαξε! Τα προγράμματα σπουδών πρέπει να βλέπουν στο μέλλον, να έχουν συνεκτικό σχεδιασμό, να είναι αποτέλεσμα συναινέσεων και να έχουν μέσα τους το σπέρμα της αλλαγής.
Η σημειακή παρέμβαση σε μαθήματα τα οποία είναι ιδεολογικά και πολιτικά φορτισμένα, όπως τα Θρησκευτικά και η Ιστορία, έχει ως μόνο στόχο τη δημιουργία διαιρετικών γραμμών, την αναζωπύρωση του διχασμού και την επιδίωξη κομματικού οφέλους λόγω της συσπείρωσης των κομματικών φυλών.
Το αποτελέσματα αυτών των επιλογών είναι η εφήμερη δημοσιότητα του υπουργού και η υπονόμευση του μέλλοντος της νέας γενιάς και της χώρας.
Να στοχεύσουμε ψηλά και να προχωρήσουμε μπροστά. Ο 21ος αιώνας είναι εδώ.
Η Αννα Διαμαντοπούλου είναι πρόεδρος του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, πρώην επίτροπος ΕΕ, πρώην υπουργός