Η πλειονότητα των ασθενών με καρκίνο του παχέος εντέρου διαγιγνώσκονται με τοπική νόσο. Περίπου 25% των ασθενών όμως θα εμφανιστούν εξαρχής με μεταστατική νόσο που αφορά κυρίως το ήπαρ, ενώ επιπλέον 20% των ασθενών με τοπική νόσο θα υποτροπιάσουν κάποια στιγμή της ζωής τους. Η συνεχής αύξηση της επιβίωσης των ασθενών με καρκίνο του παχέος εντέρου, ωστόσο, αντικατοπτρίζει και τη διαρκή βελτίωση των θεραπευτικών μέσων που διαθέτουμε πλέον και για τους ασθενείς με μεταστατική νόσο.
Σημαντικές θεραπευτικές εξελίξεις έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια στον μεταστατικό καρκίνο του παχέος εντέρου. Η πρώτη αφορά την κατανόηση ότι ο πληθυσμός των ασθενών με μεταστατικό καρκίνο παχέος εντέρου είναι ετερογενής. Ετσι, κάποιοι ασθενείς εμφανίζουν μεμονωμένες μεταστάσεις (κυρίως στο ήπαρ) που μπορούν να αντιμετωπιστούν με ριζική θεραπεία είτε εξαρχής είτε ύστερα από βραχεία χορήγηση συστηματικής χημειοθεραπείας. Σε αυτούς τους ασθενείς η θεραπεία μπορεί να προσφέρει την ίαση ή τουλάχιστον μεγαλύτερη επιβίωση και πρέπει να αντιμετωπίζονται επιθετικά.
Σημαντικές εξελίξεις έχουμε στην κατανόηση της μοριακής βιολογίας της νόσου και στην ανάπτυξη στοχευμένων θεραπειών. Πλέον, όλοι οι ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο παχέος εντέρου θα πρέπει να ελέγχονται για την παρουσία μεταλλάξεων των γονιδίων RAS και BRAF καθώς και για την ύπαρξη μικροδορυφορικής αστάθειας. Για τους ασθενείς που δεν έχουν μεταλλάξεις στα γονίδια RAS και BRAF, η χρήση αντισωμάτων έναντι του EGFR σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία έχει αυξήσει τις ανταποκρίσεις στην αγωγή και την επιβίωση των ασθενών. Αντίστοιχα, οι ασθενείς που έχουν μετάλλαξη σε κάποια από αυτά τα γονίδια λαμβάνουν αντισώματα εναντίον του παράγοντα VEGF σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία με ανάλογα αποτελέσματα. Τέλος, για το περίπου 10% των ασθενών με μικροδορυφορική αστάθεια, η θεραπεία με τον ανοσοθεραπευτικό παράγοντα πεμπρολιζουμάμπη έχει δείξει θετικά αποτελέσματα στην επιβίωση και έχει λάβει έγκριση για χρήση στην Αμερική.
Βεβαίως, ιδιαίτερη σημασία έχει η προσυμπτωματική διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου με ευρύτερη χρήση της κολονοσκόπησης, η οποία ενδείκνυται σε όλα τα άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών.
Ο Θάνος Δημόπουλος είναι καθηγητής Θεραπευτικής Αιματολογίας – Ογκολογίας, πρύτανης του ΕΚΠΑ