Την ώρα που η ενότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας κινδυνεύει, πρέπει να κατανοήσουμε το εύρος ορισμένων προφητικών κινήσεων. Απαντώντας θετικά στις προσδοκίες του ουκρανικού λαού υπέρ μιας αυτοκέφαλης Εκκλησίας, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει ταυτόχρονα επίγνωση της ιστορικής του ευθύνης στην περιοχή, αλλά και του καθήκοντός του ως εγγυητού της ενότητας του Ορθοδόξου εκκλησιαστικού σώματος, καθώς και της πνευματικής της διακονίας, η οποία βρίσκεται υπεράνω όλων των πολιτικών ζητημάτων.
Επιπλέον, με λύπη είδαμε το Πατριαρχείο της Μόσχας να αντιτάσσεται σθεναρώς στη διαδικασία χορήγησης του αυτοκέφαλου στην Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία, αποδυναμώνοντας, στο πλαίσιο απειλών και προσβολών, οι οποίες θα κριθούν μια μέρα από την Ιστορία, τον δεσμό της κοινωνίας που ενώνει όλες τις Αυτοκέφαλες Ορθόδοξες Εκκλησίες μεταξύ τους.
Το Πατριαρχείο της Μόσχας, δυστυχώς, φαίνεται να είναι όμηρος των συμφερόντων του ρωσικού κράτους στην περιοχή, ακόμη και αν ισχυρίζεται το αντίθετο. Επιπλέον, το εκκλησιαστικό δίκαιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας δικαιώνει το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεδομένης της ιστορικής και δικαιοδοτικής νομιμότητάς του στην επικράτεια της Μητρόπολης του Κιέβου. Επίσης, με την ανάκληση της Συνοδικής Πράξεως Εκδόσεως του 1686, η οποία επέτρεπε στον Πατριάρχη της Μόσχας να χειροτονεί τους εκλεγμένους από τον κλήρο και τους μητροπολίτες του Κιέβου, ανακτά πλήρως τα δικαιοδοτικά δικαιώματά του. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν σταμάτησε να αναζητά μια λύση, στο πλαίσιο του διαλόγου και της συνεργασίας, δίχως απειλές ή τιμωρίες. Μέχρι την τελευταία στιγμή, πιστέψαμε ότι ήταν δυνατή η έξοδος από την κρίση, ειδικά κατά τη συνάντηση των δύο Πατριαρχών στις 31 Αυγούστου 2018 στο Φανάρι.
Εφεξής, το Πατριαρχείο της Μόσχας αποφάσισε να τερματίσει την κοινωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Μπορούμε όμως να κάνουμε λόγο για σχίσμα; Τολμώ να πιστεύω πως όχι, αν και με τέτοιες ενέργειες, η Ρωσική Εκκλησία αποκόπτεται από το σώμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας αρνούμενη τους όρους του ίδιου του Τόμου της Αυτοκεφαλίας, όπου αναφέρεται ότι το Πατριαρχείο της Μόσχας πρέπει να έχει ως «κεφαλή» τον Οικουμενικό Πατριαρχείο. Πιστεύω ότι είναι τουλάχιστον ευθύνη του Πατριαρχείου της Μόσχας να θέσει τέρμα στη λεκτική και εκκλησιαστική κλιμάκωση που τείνει να θέσει σε κίνδυνο την ενότητα της Ορθοδοξίας, παρόλο που φαίνεται ότι η Ρωσική Εκκλησία χρησιμοποιεί την επιρροή της προκειμένου να ασκήσει πίεση στις άλλες αυτοκέφαλες Ορθόδοξες Εκκλησίες καλώντας σε μια πανορθόδοξη συνάντηση. Ας θυμηθούμε, όμως, ότι η Ρωσική Εκκλησία αρνήθηκε να συμμετάσχει στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθοδόξου Εκκλησίας τον Ιούνιο του 2016 στην Κρήτη.
Επρόκειτο για ένα από τα σημαντικότερα πανορθόδοξα γεγονότα στη σύγχρονη Ιστορία. Λυπάμαι για τον οπορτουνισμό του Πατριαρχείου της Μόσχας, το οποίο επιθυμεί να εκμεταλλευτεί τις πανορθόδοξες συναντήσεις υπέρ της δικής του ατζέντας. Επιπλέον, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η χορήγηση του αυτοκέφαλου δεν είναι κυριολεκτικά πανορθόδοξο ζήτημα, εναπόκειται στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, σαν Μητέρα Εκκλησία, να εκχωρήσει ανεξαρτησία στο εκκλησιαστικό ορθόδοξο σώμα της Ουκρανίας. Αυτό είναι το μάθημα της Ιστορίας. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι η πηγή της αυτοκεφαλίας όλων των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, με εξαίρεση τα αρχαία Πατριαρχεία, που ιδρύθηκαν την πρώτη χιλιετία, και την Εκκλησία της Κύπρου.
Το αυτοκέφαλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας θα χορηγηθεί σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, ασφαλώς τις προσεχείς εβδομάδες. Η υπέρτατη πρόκληση που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν όλοι οι ορθόδοξοι όσον αφορά αυτό το θέμα δεν είναι πολιτική, ούτε γεωπολιτική, είναι πάνω από όλα πνευματική. Η αυτοκεφαλία έχει ως στόχο να βάλει ένα τέρμα στη διαίρεση των Ορθοδόξων στην Ουκρανία και όχι να δημιουργήσει νέα σχίσματα. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει πλήρη επίγνωση αυτού του θέματος και κάνει την κοινωνία θεολογική αρχή στην υπηρεσία όλων. Αυτή η κίνηση είναι προφητική, αφού πρόκειται για μια στιγμή αλήθειας που αφορά ολόκληρη την Ορθοδοξία. Στον πειρασμό του κλεισίματος πρέπει να απαντήσει του πειράματος και των απειλών του Ευαγγελίου.