Η ησυχία στο ηφαίστειο της Σαντορίνης τα τελευταία χρόνια (ιδίως μετά την κινητικότητα που παρατηρήθηκε τη διετία 2011-2012) δεν ανακουφίζει τους επιστήμονες, οι οποίοι άλλωστε καταγράφουν μόνιμη σεισμική δραστηριότητα στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο και εκφράζουν έντονη ανησυχία για την απουσία ακόμα και του παραμικρού κρατικού σχεδίου αντιμετώπισης ηφαιστειακού κινδύνου.
Μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής του ΑΠΘ και γενικός γραμματέας του Ινστιτούτου Μελέτης και Παρακολούθησης Ηφαιστείου Σαντορίνης (ΙΜΠΗΣ) Κώστας Παπαζάχος, επισημαίνει ότι «δυστυχώς όσα σενάρια κινδύνου από έκρηξη του ηφαιστείου έχουν κοινοποιηθεί στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας παραμένουν στο συρτάρι. Εξακολουθούμε να μην έχουμε σχέδιο αντιμετώπισης». Το Σαββατοκύριακο ο Δήμος Θήρας σε συνεργασία με το ΙΜΠΗΣ διοργάνωσαν την ετήσια ενημερωτική εκδήλωση για το ηφαίστειο με ομιλίες επιστημόνων, περιήγηση περίπου 300 ανθρώπων με σκάφος στην Καλντέρα της Σαντορίνης και ξενάγηση στο ηφαίστειο. Προηγήθηκε ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού για σημαντικό εύρημα (ένα ξύλο ελιάς!) που μεταφέρει χρονικά την έκρηξη του ηφαιστείου.
«Σήμερα μετά την κρίση του 2011-2012 επικρατεί ηρεμία στην Καλντέρα. Αντιθέτως, έχουμε μόνιμη σεισμική δραστηριότητα στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο και προς την περιοχή της Αμοργού, όπου βρίσκεται το μεγάλο ρήγμα. Αυτή η περιοχή που έδωσε τον μεγαλύτερο σεισμό του 20ού αιώνα στην Ευρώπη, 7,5 ρίχτερ, στις 9 Ιουλίου 1956, παραμένει ενεργή» εξηγεί ο καθηγητής και τονίζει: «Δεν υπάρχει άμεση ανησυχία, αλλά πρέπει να κατανοήσουμε ότι η Σαντορίνη δεν είναι το νησί του 1956 πια.
Συρρέουν τουρίστες σχεδόν όλο τον χρόνο και υπάρχουν περίοδοι που το νησί έχει δεκαπλάσιο ή και μεγαλύτερο πληθυσμό από τον μόνιμο. Θα πρέπει να πάψουμε να διαχωρίζουμε τον ηφαιστειακό κίνδυνο γιατί όταν αυτός έρθει (αν και θα προειδοποιήσει έγκαιρα), θα είναι αργά και εξαιρετικά δύσκολο να γίνουν σωστές παρεμβάσεις».
ΚΑΝΕΝΑΣ ΦΟΡΕΑΣ. Σύμφωνα με τον καθηγητή, στην Ελλάδα δεν υπάρχει φορέας αρμόδιος για την παρακολούθηση των ηφαιστείων και «άρα δεν υπάρχει τίποτα προσαρμοσμένο στον ηφαιστειακό κίνδυνο, που έχει την ιδιαιτερότητα να είναι πολυπαραγοντικός. Και αυτό γιατί τα ηφαίστεια περιλαμβάνουν σεισμούς, αέρια, μεταφορά στάχτης, διακοπή επικοινωνιών, κατολισθήσεις, καταρρεύσεις σπιτιών». Ηταν καλοκαίρι του 1925 όταν μια σειρά από μικρές σεισμικές δονήσεις προειδοποίησε τους επιστήμονες ότι το ηφαίστειο είχε ξυπνήσει, με τους ειδικούς να παρακολουθούν ηφαιστειακή δραστηριότητα ώς το 1928: «Η επόμενη λοιπόν κρίση, σαν αυτή του 1925-1928, θα έχει μέση διάρκεια από δυόμισι έως τρία χρόνια. Πρέπει όλοι να αναλογιστούμε τις συνέπειες που θα έχει για τη Σαντορίνη» υπογραμμίζει ο καθηγητής Παπαζάχος.
ΝΕΑ ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ. Στο μεταξύ, οι επιστήμονες βάζουν στο τραπέζι μια νέα χρονολόγηση σχετικά με την έκρηξη του ηφαιστείου, μετά το κλαδί ελιάς που εντόπισε η αρχαιολογική σκαπάνη στον προϊστορικό οικισμό στην Κοίμηση Θηρασίας. Το ξύλο που μελετήθηκε, σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, χρονολογείται τον πρώιμο 16ο αι. π.Χ., χωρίς ωστόσο να δίνεται η απόλυτη χρονολόγηση.
Η νέα έρευνα φαίνεται να γεφυρώνει τη θεωρία του ανασκαφέα του Ακρωτηρίου Σπυρίδωνα Μαρινάτου, ο οποίος εκτιμούσε ότι το ηφαίστειο είχε εκραγεί περί το 1550 π.Χ., και τις νεότερες έρευνες βάσει της μελέτης ενός κλαδιού ελιάς με ρίζες και φύλλα που βρέθηκε στην Καλντέρα, οι οποίες ήθελαν την έκρηξη να τοποθετείται στο 1613 π.Χ. με απόκλιση 13 ετών. Η ανακοίνωση της απόλυτης χρονολόγησης θα επιτρέψει στην επιστημονική κοινότητα να ανοίξει ξανά τον διάλογο σχετικά με τη χρονική στιγμή της ηφαιστειακής έκρηξης που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη της ζωής στο προϊστορικό Αιγαίο.