Τι απέγινε ο Τζαμάλ Κασόγκι;

Δεκαεπτά ημέρες μετά την εξαφάνιση του σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι μέσα στο προξενείο της χώρας του στην Κωνσταντινούπολη, το Ριάντ αναγνώρισε τελικά το Σάββατο πως οι «αβάσιμες» καταγγελίες των τουρκικών Αρχών ήταν βάσιμες: ο εξόριστος στις ΗΠΑ διαφωνών που στηλίτευε μέσα από τις σελίδες της «Washington Post» τον απολυταρχισμό του πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν – ή MBS, όπως είναι ευρύτερα γνωστός ο ισχυρός ανήρ του ουαχαμπιτικού βασιλείου – είναι νεκρός.

Η εκδοχή που παρουσίασε, ωστόσο, για μια συζήτηση που πήγε στραβά, δεν έπεισε. ΕΕ, Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία, Ισπανία, Καναδάς έκριναν τις εξηγήσεις ανεπαρκείς ή αναξιόπιστες. Ειδικά στη Γερμανία, μια χώρα που έχει εγκρίνει μόνο τους τελευταίους μήνες εξαγωγές οπλικών συστημάτων αξίας άνω των 250 εκατομμυρίων ευρώ, πολλοί πολιτικοί ζητούν πλέον αναθεώρηση των διμερών σχέσεων – ο πλανήτης θυμήθηκε άλλωστε ξαφνικά και τον βρώμικο ρόλο της Σαουδικής Αραβίας στον πόλεμο της Υεμένης. «Εξαγωγές όπλων στη Σαουδική Αραβία δεν μπορούν να γίνουν στις παρούσες συνθήκες», δήλωσε αργά χθες η Ανγκελα Μέρκελ. Οσο για τον Ντόναλντ Τραμπ, αυτός έκρινε αρχικά τις εξηγήσεις αξιόπιστες, μετά έκανε λόγο για «ψέματα» του Ριάντ.

Σταθερή έμεινε μόνο η πεποίθησή του πως μια αναστολή των πωλήσεων όπλων σε αυτό θα ήταν ασύμφορη για την αμερικανική οικονομία. Παρίσι, Βερολίνο και Λονδίνο κάλεσαν χθες εκ νέου, από κοινού, το Ριάντ να στηρίξει με στοιχεία όσα λέει. Ιδού λοιπόν εννέα ερωτήματα που ζητούν επίμονα απαντήσεις.

Αυτό υποστήριξε το Ριάντ, πως οι «ύποπτοι» για τον φόνο του Κασόγκι ταξίδεψαν μέχρι την Κωνσταντινούπολη προκειμένου να τον συναντήσουν γιατί υπήρχαν «ενδείξεις» πως ενδιαφερόταν να επιστρέψει. Ο δημοσιογράφος δεν είχε όμως εκδηλώσει καμία τέτοια επιθυμία τους τελευταίους μήνες, ούτε δημοσίως ούτε στα οικεία του πρόσωπα.

Σύμφωνα μάλιστα με τον αμερικανικό Τύπο, απολάμβανε την ελευθερία τού λόγου που του είχε προφέρει η αυτοεξορία του και είχε απορρίψει επανειλημμένως προτάσεις για επαναπατρισμό του, καθότι «δεν εμπιστευόταν καθόλου» τη σαουδαραβική ηγεσία.

Αυτό είναι ένα από τα πρώτα μεγάλα «κενά» της σαουδαραβικής εκδοχής.

Τουλάχιστον 12 μέλη των σαουδαραβικών υπηρεσιών ασφαλείας, ανάμεσά τους και μέλη του στενού κύκλου του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, καθώς και έναν ιατροδικαστή, τον Σαλάχ Μουχαμάντ αλ Τουμπαϊτζί, γνωστό για τις πρωτοποριακά γρήγορες νεκροψίες του – και εξοπλισμένο, σύμφωνα με τις τουρκικές Αρχές, με ένα πριόνι για διατομή οστών.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση που έκανε το Ριάντ το Σάββατο, η συζήτηση με τον Κασόγκι οδήγησε σε «αψιμαχία», η οποία με τη σειρά της οδήγησε σε «ανταλλαγή γρονθοκοπημάτων με αποτέλεσμα τον θάνατό του». Δύο σαουδάραβες αξιωματούχοι απέδωσαν, στη συνέχεια, τον θάνατό του σε «ασφυξία από κεφαλοκλείδωμα», πάντα στη διάρκεια «καβγά»: ο ένας υποστήριξε πως η ομάδα που στάλθηκε στην Κωνσταντινούπολη απείλησε τον δημοσιογράφο πως θα τον ναρκώσει και θα τον απαγάγει και όταν αυτός αντιστάθηκε κατέφυγε στη βία, παρακούοντας τις εντολές που είχε. Οι τουρκικές Αρχές, πάλι, υποστηρίζουν από μέρες ότι ο Κασόγκι βασανίστηκε, διαμελίστηκε (ζωντανός) και εξαφανίστηκε βάσει σχεδίου. Σύμφωνα με την «Washington Post», τούρκοι αξιωματούχοι έχουν δώσει σε συναδέλφους τους από τη CIA να ακούσουν μια κρίσιμη ηχητική καταγραφή από το εσωτερικό του προξενείου.

Στην ανακοίνωση του Σαββάτου, το Ριάντ δεν είπε τίποτα επ’ αυτού. Σαουδάραβας αξιωματούχος υποστήριξε πως η ομάδα τοποθέτησε το πτώμα σε ένα χαλί, το έβγαλε από το κτίριο χρησιμοποιώντας προξενικό όχημα και το παρέδωσε σε έναν «ντόπιο συνεργάτη» για να το ξεφορτωθεί. Σύμφωνα με τούρκους αξιωματούχους, οι δολοφόνοι του Κασόγκι ίσως πέταξαν το πτώμα του (ή ό,τι είχε απομείνει από αυτό) στο δάσος του Βελιγραδίου, στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης, και σε μια αγροτική περιοχή κοντά στη Γιάλοβα, 90 χλμ. νότια της πόλης. Οι τούρκοι ερευνητές θα ανακαλύψουν «σύντομα» τι ακριβώς συνέβη, υποσχέθηκαν. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προανήγγειλε νέα δήλωση για το θέμα αύριο.

Γιατί υποτίθεται πως η ομάδα που στάλθηκε στην Κωνσταντινούπολη είπε αρχικά ψέματα στους ιεραρχικά ανωτέρους της, ότι ο Κασόγκι είχε «βγει ζωντανός από το προξενείο».

Σύμφωνα με σαουδαραβική πηγή που επικαλέστηκε το Reuters, ο MBS δεν έμαθε για την επιχείρηση παρά μόνο μετά την «ατυχή» κατάληξή της. «Υπάρχει σταθερή εντολή να γίνονται ειρηνικές διαπραγματεύσεις για την επιστροφή αντιφρονούντων, η οποία δίνει [στις υπηρεσίες ασφαλείας και πληροφοριών] δικαίωμα να ενεργούν χωρίς να ζητούν έγκριση από την ηγεσία» επέμεινε χθες σαουδάραβας αξιωματούχος. Πολλοί ωστόσο συμμερίζονται την άποψη που διατύπωσε αμερικανός διπλωμάτης μετά την εξαφάνιση του Κασόγκι: «Αυτό δεν θα είχε συμβεί ποτέ χωρίς την έγκριση του MBS. Ποτέ μα ποτέ».

Το Ριάντ ανακοίνωσε τη σύλληψη 18 υπόπτων και την καθαίρεση τεσσάρων αξιωματούχων των υπηρεσιών πληροφοριών, καθώς και ενός συμβούλου του MBS. Δεν είναι σαφές ωστόσο αν στους συλληφθέντες συμπεριλαμβάνονται οι 15 Σαουδάραβες που είχαν ταυτοποιηθεί από τις τουρκικές Αρχές – «τουρίστες» που κατηγορούνται εσφαλμένα είχε χαρακτηρίσει αρχικά τους τελευταίους το σαουδαραβικό τηλεοπτικό δίκτυο Αλ Αραμπίγια.

Ισως να μην περίμενε αρχικά τον σάλο που προκλήθηκε, τις πιέσεις που δέχθηκε. Ισως να θεωρούσε πως δεν θα χρειαζόταν ποτέ να δώσει την οποιαδήποτε εξήγηση. Μιλώντας χθες στο Fox News, ο σαουδάραβας υπουργός Εξωτερικών Αντέλ αλ Τζουμπεΐρ τα άλλαξε πάλι λίγο, είπε πως το Ριάντ δεν γνωρίζει λεπτομέρειες για το πώς σκοτώθηκε ο Τζαμάλ Κασόγκι ούτε πού βρίσκεται το πτώμα του, μίλησε πάντως για ένα «φοβερό λάθος», μια «φοβερή τραγωδία», δεσμεύτηκε για την τιμωρία των υπευθύνων, έστειλε συλλυπητήρια στους οικείους του Κασόγκι και έσπευσε να τονίσει πως ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν δεν ήξερε, δεν γνώριζε. Εκ των υστέρων, γίνεται προφανές πως ο στόχος είναι ένας: να μείνει όσο το δυνατόν στο απυρόβλητο ο πρίγκιπας διάδοχος και υποτιθέμενος «μεταρρυθμιστής» της Σαουδικής Αραβίας.