Ως έργο, «γεννήθηκε» το 1989. Επηρεασμένο από το ομώνυμο παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Αντερσεν, πραγμάτωσε την ιδέα τού κόντρα τενόρου Αρη Χριστοφέλλη. Στην πορεία, ηχογραφήθηκε με μουσική «νεοϊμπρεσιονιστική» με τις ερμηνείες γνωστών ερμηνευτών όπως η Σαβίνα Γιαννάτου, ο Σπύρος Σακκάς και ο Φραγκίσκος Βουτσίνος. Ομως, τεχνικές δυσκολίες και ιδιαιτερότητες στην οπερατική δομή του το κράτησαν μακριά από τη σκηνή, κρυμμένο στο συρτάρι. Τρεις δεκαετίες αργότερα, ωστόσο, το «Αηδόνι του αυτοκράτορα» της Λένας Πλάτωνος βρίσκει πια τον δρόμο του προς τους προβολείς κι ανεβαίνει για πρώτη φορά ως η κεντρική παραγωγή όπερας για παιδιά και νέους από την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Σε συνεργασία με το Διεθνές Φεστιβάλ Κινουμένων Σχεδίων Animasyros, το νέο πλαίσιο του έργου φέρνει κοντά στην όπερα το animation, δημιουργώντας έναν καινούργιο, συναρπαστικό κόσμο. «Το animation ήταν κάτι που υπήρχε ως τεχνική, ως κώδικας στη Λυρική χάρη στη συνεργασία της με το Animasyros, οπότε ήταν ώρα να κάνουμε μια full scale παράσταση μ’ αυτό. Σκέφτηκα λοιπόν ότι θα άξιζε τον κόπο γιατί το “Αηδόνι του αυτοκράτορα” είναι ένα έργο που ενδείκνυται» αναφέρει στα «ΝΕΑ» η σκηνοθέτρια της παράστασης Κατερίνα Πετσατώδη.

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΣΚΗΝΙΚΑ. Αν και πρωταγωνιστής εδώ είναι η μουσική, την υπόθεση πάνε παρακάτω η ηχογραφημένη αφήγηση του παραμυθιού με τη φωνή της Μαρίας Σκουλά και φυσικά το animation που οπτικοποιεί τα πάντα. Ετσι, καρέ καρέ ζωντανεύει μπροστά στα μάτια των θεατών ένα πολύχρωμο σύμπαν με ζωντανές φιγούρες, αλλά και ηλεκτρονικά δάση, παλάτια, κήπους και εργοστάσια. Με διαφορετική κάθε φορά αισθητική που συνδυάζει την υψηλή τεχνολογία με τη χειροποίητη δημιουργία. «Στην αρχή ξεκίνησα με τη χαρτοκοπτική με έντονες αναφορές στην κινεζική τέχνη και κατέληξα να δουλεύω με τον υπολογιστή γιατί ο χρόνος πίεζε, χρειαζόταν να κάνω διαρκώς αλλαγές και ήθελα το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Το πιο δύσκολο κομμάτι σε όλη τη διαδικασία ήταν το πόσο καλοί ήταν οι μονωδοί και με ανάγκαζαν να θέλω να κάνω κάτι αντάξιό τους. Οταν το σκεφτόμουν, «παραληρούσα» με την ιδέα. Ωστόσο, με ταξίδευαν οι στίχοι και η μουσική. Με γέμιζαν εικόνες. Οπότε ρίχναμε ιδέες με την Κατερίνα (Πετσατώδη) και την Ευαγγελία (Θεριανού – υπεύθυνη για τα σκηνικά) και καταλήξαμε στο τελικό αποτέλεσμα» τονίζει η Ειρήνη Βιανέλλη που υπογράφει το animation της παράστασης.

Επηρεασμένη από την προηγούμενη ενασχόλησή της με την «Λιλιπούπολη», η Λένα Πλάτωνος κατά τη μελοποίηση του συγκεκριμένου έργου τοποθέτησε το συνθεσάιζερ και πάλι στην πρώτη γραμμή της μουσικής. Μάλιστα, το λιμπρέτο που έγραψε ο Γιώργος Βολουδάκης ξεκινάει με τη φωνή ενός παιδιού που ρωτάει αν το μικρό συνθεσάιζερ μπορεί να ανταγωνιστεί τον ήχο του αηδονιού. «Το συνθεσάιζερ πρωταγωνιστεί μαζί με ήχους που θέλουν να μιμηθούν ορχήστρες από συνθεσάιζερ. Η ενορχήστρωση έχει ανανεωθεί, μιας και έχουν μπει κάποια στοιχεία και ηχητικά που την έχουν φέρει σε κάποια πρότυπα πιο σημερινά. Είναι πιο ξεκάθαρα τα μουσικά μέρη σε αυτό που παρουσιάζουμε σήμερα και το κάνει πιο ενδιαφέρον» υπογραμμίζει ο Στέργιος Τσιρλιάγκος, ο οποίος έκανε την ενορχήστρωση της μουσικής μαζί με τη Λένα Πλάτωνος και τον γενικότερο σχεδιασμό των ήχων της παράστασης.

Η συνύπαρξη αναλογικής και ηλεκτρονικής μουσικής, μαζί με τον φυσικό και τον τεχνητό ήχο και οι ιδιαίτερες μελωδικές γραμμές της Λένας Πλάτωνος, καθιστούν το «Αηδόνι του αυτοκράτορα» σίγουρα μια εξαιρετική εισαγωγή των παιδιών στον κόσμο της όπερας. «Δεν έχουμε κάνει εδώ ξανά άλλη παράσταση, ειδικά για παιδιά, που να έχει αυτούς τους ήχους της ηλεκτρονικής μουσικής. Για εμάς δεν είναι κάτι το συνηθισμένο. Είναι μεν ηλεκτρονική αλλά γραμμένη για λυρικούς τραγουδιστές. Είναι μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση, σαν να βλέπεις έναν δίσκο μπροστά σου και όχι να τον ακούς» επισημαίνει η σκηνοθέτρια Κατερίνα Πετσατώδη. Μαζί της συμφωνεί και ο Τσιρλιάγκος. «Εχει κομμάτια ηλεκτρονικής μουσικής, αλλά δεν είναι ηλεκτρονική η ερμηνεία των μονωδών. Είναι ωραία η συνύπαρξη των ήχων αυτών με μελωδίες πιο κλασικές. Είναι ουσιαστικά παραδοσιακές αρμονίες σ’ ένα ηλεκτρονικό περιβάλλον».

ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ. Ως προς το περιεχόμενο του έργου, αυτό αφηγείται τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και τη δημιουργία, δένοντάς το πάντα με τη σύγχρονη τεχνολογία. Ετσι, σταδιακά το παραμύθι της Πλάτωνος μεταμορφώνεται σε μια παραβολή για τη σχέση της τέχνης με την τεχνολογία. «Το έργο σαν διασκευή βασίστηκε στην πρέπουσα αποφυγή της μονοκρατορίας της τεχνολογίας απάνω στον άνθρωπο, η υπερθεμάτιση της επαφής του ανθρώπου με τη φύση» ξεκαθαρίζει η τραγουδίστρια σχετικά με την έμπνευσή της. Βέβαια, η ιδέα της τώρα στη Λυρική μετεξελίσσεται σε κάτι πιο βαθύ και ουσιαστικό. «Στην παράσταση επικρατεί ουσιαστικά ένα δίπολο που υπάρχει ανάμεσα στη φύση και τα τεχνητά πράγματα. Είναι με τις δικές μας εφευρέσεις που μιμούμαστε τα φυσικά πράγματα. Κατά τη γνώμη μου όταν το έφτιαξαν το έργο, μίλησαν ουσιαστικά για τη δημιουργική διαδικασία και την τέχνη. Σ’ εμάς υπάρχει κάτι που είναι τεχνολογικό όπως τα λάπτοπ και οι προτζέκτορες, αλλά πάνω σε αυτά έχει πολλή φαντασία, τέχνη και τη φυσική παρουσία των ανθρώπων με τις φωνές. Δεν έχουμε φτιάξει έναν εφιάλτη για την τεχνολογία. Νομίζω πως έχει όλο αυτό να κάνει και με την αισθητική. Ολα αυτά τα μέσα τα έχουμε χρησιμοποιήσει με τρόπο που ούτε εμάς να καπελώνουν, ούτε εμείς να τα καπελώνουμε, αλλά σαν εργαλεία που μας αρέσει να παίζουμε» παραδέχεται η Κατερίνα Πετσατώδη.

Από τη συγκεκριμένη λογική δεν μπορεί να ξεφύγει ούτε το πιο τεχνολογικό στοιχείο της παράστασης, το animation που έχει σχεδιάσει η Ειρήνη Βιανέλλη. «Η σημερινή τεχνολογία είναι αυτή που έχει εξελιχθεί και με βοηθάει να κάνω το animation μόνη μου. Βέβαια, από την άλλη επιμένω στο παραδοσιακό και το χειροποίητο, απλά ο υπολογιστής με διευκολύνει. Υπάρχει όμως πάντα η παγίδα ότι μπορείς να τον αφήσεις να τα κάνει όλα μόνος του και μετά να νιώθεις ότι έχεις κλέψει. Αυτό είναι το νόημα όλου το έργου» καταλήγει η animator.

INFO

«Το αηδόνι του αυτοκράτορα». Στις 23 Οκτωβρίου, 4, 6, 8, 11, 13, 14, 15, 18, 22, 23, 29 Νοεμβρίου, 2, 9, 21, 23, 27, 29, 30 Δεκεμβρίου και 2, 3, 4, 5, 8, 9 Ιανουαρίου 2019. Στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Λεωφόρος Συγγρού 364, τηλ. 213-0885.700, είσοδος 8-15 ευρώ)