Το έτος που διανύουμε δεν συνοδεύτηκε, μέχρι στιγμής, από κάποιο μεγάλο τρομοκρατικό χτύπημα στην Ευρώπη. Η ύφεση της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας που παρατηρείται όμως μπορεί να αποδειχτεί πρόσκαιρη, αφού δεν έχουν ακόμα εξαλειφθεί τα γενεσιουργά αίτια του φαινομένου. Η οικονομική ανέχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός ευνοούν τη διάδοση εξτρεμιστικών ιδεών στις μουσουλμανικές κοινότητες της Γηραιάς Ηπείρου. Δεν είναι τυχαίο ότι αρκετές επιθέσεις ξεκίνησαν από τη φτωχή περιοχή του Μόλενμπεκ στις Βρυξέλλες. Υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας που τροφοδοτεί την τζιχαντιστική τρομοκρατία. Η άνοδος της Aκρας Δεξιάς σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχει σχεδόν κανονικοποιήσει την αναπαραγωγή ρατσιστικών στερεοτύπων για τους μουσουλμάνους πρόσφυγες και μετανάστες. Πολλές φορές συγχέεται, από άγνοια ή σκόπιμα, η προσήλωσή τους στις διδαχές της θρησκείας (π.χ. χρήση της μουσουλμανικής μαντίλας) με το φαινόμενο της ριζοσπαστικοποίησης που συχνά οδηγεί στην τρομοκρατία. Η δαιμονοποίηση του Ισλάμ ενισχύει το σύνδρομο πολιορκίας που κατατρέχει πολλές μουσουλμανικές κοινότητες στην Ευρώπη. Επιτρέπει δε στο Ισλαμικό Κράτος και την Αλ Κάιντα, τις δύο κυριότερες τζιχαντιστικές οργανώσεις, να στρατολογούν μαχητές για επιθέσεις σε ευρωπαϊκό έδαφος. Η πιο πολύνεκρη από αυτές έλαβε χώρα στο Παρίσι τον Νοέμβριο του 2015. Ηταν μια καλά προετοιμασμένη επίθεση εναντίον πολλαπλών «μαλακών» στόχων (π.χ. γήπεδο ποδοσφαίρου, συναυλιακός χώρος). Η επιχείρηση του Ισλαμικού Κράτους έμοιαζε αρκετά με εκείνη που οργάνωσαν πακιστανοί τρομοκράτες στη Βομβάη της Ινδίας τον Νοέμβριο του 2008. Στην πραγματικότητα, τέτοιες επιθέσεις εναντίον μεγαλουπόλεων συνιστούν ένα νέο είδος τρομοκρατίας που περιλαμβάνει συντονισμένη δράση διαφορετικών ομάδων, χρήση βαρέος οπλισμού και εκρηκτικών, κράτηση ομήρων και «τυφλές» επιθέσεις που προκαλούν μαζικές απώλειες αμάχων. Η συχνότητά τους θα εξαρτηθεί από τη δυνατότητα των υπηρεσιών ασφαλείας να εντοπίζουν εγκαίρως ύποπτες κινήσεις και να εξουδετερώνουν αποτελεσματικά τρομοκρατικούς πυρήνες.
Ωστόσο, οι περισσότερες επιθέσεις που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη οργανώθηκαν από μεμονωμένα άτομα, τους λεγόμενους «μοναχικούς λύκους». Αρκετοί από αυτούς έπασχαν από ψυχικές διαταραχές και είχαν ποινικό μητρώο. Τέτοιου είδους επιθέσεις είναι πολύ δύσκολο να αποτραπούν από τις υπηρεσίες ασφαλείας διότι είναι συνήθως αυθόρμητες. Πάντως, η πολύνεκρη επίθεση με το φορτηγό στον παραλιακό δρόμο της γαλλικής πόλης Νίκαιας, τον Ιούλιο του 2016, καταδεικνύει την καινοτομική και ασύμμετρη φύση της σύγχρονης τρομοκρατίας. Οι επιθέσεις σε πολυσύχναστους χώρους θα παραμείνουν μια ελκυστική επιλογή για μεμονωμένους ή οργανωμένους τρομοκράτες.
Η αλήθεια είναι ότι η Ευρώπη δεν είναι η πρώτη φορά που αντιμετωπίζει την απειλή της διεθνικής τρομοκρατίας. Τη δεκαετία του 1970, παλαιστινιακές και αρμενικές οργανώσεις εξαπέλυσαν επιθέσεις σε πολλές πόλεις. Αυτή τη φορά, όμως, ο κίνδυνος για την Ευρώπη είναι να διολισθήσει στο όνομα της ασφάλειας σε πρακτικές που υπονομεύουν το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε οι τρομοκράτες θα έχουν σίγουρα νικήσει.