Μπαχ 333: Η πλήρης έκδοση των απάντων του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, Deutsche Grammophon, 222 CD, 1 DVD

Με διεθνή κυκλοφορία στις 26 Οκτωβρίου 2018 και γιορτάζοντας τα 333 χρόνια από τη γέννηση του αδιαφιλονίκητου «πατριάρχη» της μουσικής, του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, η Deutsche Grammophon φέρνει αύριο τη μεγαλύτερη έκδοση που έγινε ποτέ στην ιστορία της διεθνούς δισκογραφίας για έναν συνθέτη. Πρόκειται, κυριολεκτικά και, κυρίως, μεταφορικά, για ογκόλιθο της δισκογραφίας, του οποίου το σύνολο των χαρακτηριστικών τον καθιστούν μοναδικό και αξεπέραστο.

Για την προετοιμασία της έκδοσης απαιτήθηκαν περίπου δύο χρόνια έρευνας, με βάση τα Αρχεία Μπαχ της Λειψίας, τον κατεξοχήν φορέα μελέτης και διατήρησης του έργου του συνθέτη. Η γερμανική εταιρεία, αν και θα ήταν η ίδια σε θέση μόνον μέσα από το δικό της (τεράστιο, ειδικά στον Μπαχ μέσω ιδίως της θυγατρικής της Archiv) κατάλογο να καλύψει το σύνολο του έργου του Μπαχ, προτίμησε να επιλέξει μία πολύ πιο ευρεία αντιμετώπιση, που συνάδει απόλυτα με το πνεύμα καθολικής σημασίας και επίδρασης του έργου του Μπαχ. Απευθύνθηκε έτσι σε 31 ακόμη εταιρείες που προσέφεραν υλικό από τους καταλόγους τους. Το αποτέλεσμα είναι 222 CD συνολικής διάρκειας περισσότερων από 280 ωρών μουσικής με τη συμμετοχή 750 ερμηνευτών, καθώς και ένα DVD με ένα νέο ντοκιμαντέρ. Ανάμεσα σε αυτά και προκειμένου να ολοκληρωθεί για πρώτη φορά ένα corpus πραγματικών απάντων, χρειάστηκε να ηχογραφηθούν ειδικά για αυτή την έκδοση επτά παγκόσμιες πρεμιέρες έργων του Κάντορα, ενώ στην έκδοση περιλαμβάνονται συνολικά 10 ώρες υλικού που ηχογραφήθηκε γι’ αυτόν τον σκοπό. Ολα τα παραπάνω, μαζί με δύο εξαιρετικά ενδιαφέροντα σκληρόδετα βιβλία για τη ζωή και το έργο του Μπαχ, αλλά και τον κατάλογο των έργων του, εισφέρουν στη δισκογραφία ένα πρωτοφανές επίτευγμα.

Κατά έναν τρόπο, ο αριθμός 333 δεν είναι απλώς μία εύηχη ευκαιρία για μία επέτειο. Ειδικά στον Μπαχ, πρόκειται για ένα είδος «συμβόλου» με πολύ αυξημένη σημασία, καθώς, όπως αναφέρει ο Νίκολας Κίναστον, αντιπροσωπεύει πολλά στο έργο του, με κυριότερο από όλα την έννοια της Αγίας Τριάδας, έννοια εξαιρετικής σημασίας για τον άνθρωπο που μέσα ιδίως από το θρησκευτικό του έργο έδωσε στην ανθρωπότητα ορισμένα από τα μεγαλύτερα πνευματικά της επιτεύγματα και καθόρισε τον πλου της μουσικής για αιώνες μετά την εποχή του.

Οπως είναι φυσικό, στην έκδοση περιλαμβάνονται ερμηνείες μουσικών που σε κάθε έργο ο καθένας από αυτούς δίνει τη δική του ανάγνωση στον Μπαχ. Τα περισσότερα από τα μεγαλύτερα ονόματα στην ιστορία της δισκογραφίας περνούν από εδώ. Αλλά καθώς το έργο του Μπαχ δεν είναι ποτέ δυνατόν να εξαντληθεί ερμηνευτικά, ακόμα και από την ανάγνωση του πιο μεγάλου μουσικού, επελέγη να υπάρχουν μαζί και περίπου 50 CD με εναλλακτικές ερμηνείες σε ακρογωνιαία έργα – κάτι που άλλωστε το επιβάλλει η φύση του ίδιου του έργου, ειδικά στα πληκτροφόρα όργανα, καθώς το σύνολο σχεδόν όσων έγραψε ο Μπαχ μπορούν να ακουστούν σε όλους τους κύριους τύπους από το τσέμπαλο μέχρι το σύγχρονο πιάνο. Το ίδιο ισχύει φυσικά ως προς τη μεγάλη «διαμάχη» γύρω από το πώς πρέπει να ερμηνεύεται ο Μπαχ, η οποία ξεκίνησε ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’50, μεταξύ των «παραδοσιακών» και εκείνων που έφεραν την επανάσταση των «οργάνων εποχής», με σκοπό, άλλοτε πιο πειστικά, άλλοτε λιγότερο, να επαναφέρουν τον τρόπο με τον οποίο η έρευνα εικάζει ότι ερμηνευόταν ο Μπαχ στην ίδια την εποχή του. Ακόμα, μαζί, δίπλα στις σύγχρονες ακουστικά προηγμένες ερμηνείες, δεν θα μπορούσαν να λείπουν και σημεία αναφοράς της εποχής πριν από τη στερεοφωνία που άνοιξαν δρόμους στην ερμηνευτική του Μπαχ, όπως λ.χ. οι ορχηστρικές αποτυπώσεις του Αύγουστου Βεντζιγκέρ με την ιστορική Σκόλα Καντόρουμ της Βασιλείας. Τέλος, ο ακροατής αυτής της θηριώδους έκδοσης, θα έχει την ευκαιρία να έρθει σε επαφή και με μία ακόμα διάσταση: πώς είδαν τον Μπαχ σύγχρονοι εκπρόσωποι άλλων μουσικών κατηγοριών, όπως της τζαζ, αλλά και σημερινοί συνθέτες που ανέλαβαν ενίοτε το τόλμημα να γράψουν νέα έργα με σημείο αναφοράς έργα του Μπαχ.

Η μουσική του Μπαχ, πολύ απλά, δεν τελειώνει ποτέ. Και η συζήτηση για το πώς πρέπει να ερμηνεύεται θα διαρκεί για πάντα όσο ο άνθρωπος υπάρχει και αναζητά την ουσία της μουσικής – είναι άλλωστε ο συνθέτης που έργα του στάλθηκαν από τη NASA για πρώτη φορά σε μακρές διαστημικές αποστολές ως στοιχεία «γνωριμίας» με τη Γη και τους ανθρώπους σε περίπτωση που στο Σύμπαν αναμένουν άλλες μορφές ύπαρξης. Σε κάθε περίπτωση, μέχρι να το μάθουμε, αυτή η έκδοση προσφέρει τη δυνατότητα να εισέλθει κανείς στο σύμπαν του ίδιου του Μπαχ όπως ποτέ μέχρι σήμερα. Και, αυτό, είναι εμπειρία ζωής.