ΜΗΝΥΜΑ ΣΤΟΝ ΓΑΒΡΟΓΛΟΥ

Στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών δεν πέρασαν την καλύτερη εβδομάδα της ακαδημαϊκής ζωής τους. Με τους διακινητές ναρκωτικών να φτάνουν κάθε πρωί πριν από τις 7 η ώρα στην πλαϊνή είσοδο του Ιδρύματος (επί της οδού Αντωνιάδου) και να πουλάνε το «εμπόρευμά» τους έξω από το κτίριο του Πανεπιστημίου, φοιτητές και καθηγητές βρέθηκαν σε ένα παράλληλο, παράλογο, «σύμπαν». Ενα από τα κορυφαία πανεπιστήμια της χώρας, με υψηλές διακρίσεις σε διεθνείς επιστημονικές λίστες, πλησίασε τις προηγούμενες ημέρες κοντά στη «μαύρη τρύπα» των ελαστικών πεποιθήσεών μας για τη φύλαξη των ελληνικών ΑΕΙ, των αδιάκοπων αντιπαραθέσεων περί πανεπιστημιακού ασύλου, των παράλογων συζητήσεων για «το ποια μορφή βίας μπορούμε να ανεχθούμε μέσα σε ένα πανεπιστήμιο».

Η αυτονόητη απάντηση θα ήταν «καμία». Στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Αριστοτέλειο Θεσσαλονίκης όμως ήταν τα ναρκωτικά. Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ήταν η εξίσου παράλογη αποδοχή μιας κατάληψης μέσα στη Φιλοσοφική Σχολή από την ομάδα Ρουβίκωνας, για την οποία η διοίκηση του Ιδρύματος δεν κάλεσε απλώς την Αστυνομία όπως θα όφειλε, αλλά προχώρησε σε συμβολικές περιφρουρήσεις του χώρου, διάρκειας μιας ώρας την εβδομάδα.

Το προηγούμενο χρονικό διάστημα, οι πρυτανικές Αρχές του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών προχώρησαν ξανά σε κινήσεις διαμαρτυρίας, έστειλαν επιστολή διαμαρτυρίας μέχρι και στο γραφείο του Πρωθυπουργού. Ομως κανείς δεν συγκινήθηκε. Πλέον βρίσκονται μπροστά στο ενδεχόμενο να κλείσουν το Ιδρυμα για αόριστο χρονικό διάστημα σε ένδειξη διαμαρτυρίας. «Νομίζω ότι για πολλά θέματα που μας απασχολούν καλό είναι να δούμε τι κάνουν για αυτά οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες και να εφαρμόσουμε τις καλύτερες από αυτές τις πρακτικές, και όχι να προσπαθούμε να επανεφεύρουμε τον τροχό» λέει ο πρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Εμμανουήλ Γιακουμάκης, μιλώντας στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο».

Γιατί θέλουμε να ενεργοποιηθούν οι αρμόδιοι φορείς της πολιτείας για την άμεση και μόνιμη απομάκρυνση διακινητών και χρηστών ναρκωτικών ουσιών από τους χώρους και δρόμους με τους οποίους γειτνιάζει άμεσα το Πανεπιστήμιο.

Εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να υπερασπιστούμε το δικαίωμα όλων των μελών της πανεπιστημιακής μας κοινότητας, και κυρίως των φοιτητών μας, να ζουν σε ένα περιβάλλον ασφαλές με συνθήκες που δεν θέτουν σε κίνδυνο την υγεία τους, που εμπνέουν για πρόοδο και δημιουργικότητα και ταιριάζουν σε ένα κύτταρο πολιτισμού όπως είναι το Πανεπιστήμιο. Κάθε πολίτης που θέλει την πρόοδο της χώρας αντιλαμβάνεται την αξία της επιστημονικής παιδείας των νέων και τον ρόλο των πανεπιστημίων σε αυτή. Αλίμονο αν το αίτημά μας δεν δικαιωθεί. Ενα τέτοιο ενδεχόμενο θα καταγραφεί ως ήττα της συντεταγμένης δημοκρατικής πολιτείας και θα δώσει χώρο σε όσους επιθυμούν την αμφισβήτηση ή την ακύρωσή της, θα δώσει επίσης το μήνυμα ότι η παραβατικότητα κυριαρχεί έναντι της νομιμότητας και του δημοσίου συμφέροντος. Να έχουμε πάντα στον νου μας ότι η όποια αποτυχία της δημοκρατίας να επιλύσει τα καθημερινά προβλήματα εκτρέφει αυταρχικές αντιλήψεις που εγκυμονούν κινδύνους.

Είναι αληθές ότι ο ρόλος του πρύτανη είναι ρόλος μεγάλης ευθύνης. Οι πρυτάνεις έχουν την ηθική και διοικητική υποχρέωση να αναλαμβάνουν τις ευθύνες που τους αναλογούν. Και πιστεύω ότι κατά κανόνα το πράττουν χωρίς βερμπαλισμούς και σκοπιμότητες δημοσιότητας. Υποθέτω ότι η παρότρυνση του υπουργού για κλήση της Αστυνομίας αποτυπώνει την πολιτική του θέση και κατεύθυνση για την ανάγκη τήρησης της νομιμότητας, και ως προς αυτό δεν μπορεί κανείς να διαφωνήσει. Βέβαια στην πράξη τα πράγματα δεν είναι τόσο απλουστευμένα. Η παραβατικότητα που συχνά παρατηρείται εντός και πέριξ των εγκαταστάσεων των πανεπιστημίων δεν πατάσσεται απλά με μία κλήση προς την Αστυνομία. Συχνά τα προβλήματα και οι καταστάσεις που αυτά διαμορφώνουν χαρακτηρίζονται από πολυπλοκότητα και η επίλυσή τους απαιτεί σχεδιασμό και συντονισμό πολλών εμπλεκομένων. Νομίζω ότι για πολλά θέματα που μας απασχολούν καλό είναι να δούμε τι κάνουν για αυτά οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες και να εφαρμόσουμε τις καλύτερες από αυτές τις πρακτικές, και όχι να προσπαθούμε να επανεφεύρουμε τον τροχό.

Σίγουρα ο ρόλος του πρύτανη είναι σημαντικός για τη λειτουργία των πανεπιστημίων, όμως αυτός ο ρόλος θα μπορούσε να ασκηθεί αποτελεσματικότερα και δημιουργικότερα στην περίπτωση που αποτελούσε αντικείμενο της αρμοδιότητάς του ένα σύνολο σημαντικών παραμέτρων λειτουργίας των πανεπιστημίων που σήμερα καθορίζονται από το υπουργείο Παιδείας. Για παράδειγμα, κρίσιμα θέματα των πανεπιστημίων όπως, πώς και πότε θα στελεχωθούν, πόσους φοιτητές θα δεχθούν, ποιες υποδομές θα αναπτύξουν, σε ποιους επιστημονικούς τομείς θα επεκταθούν, τι πολιτική κινήτρων θα ασκήσουν για τα μέλη τους, ποιους πόρους θα διαχειριστούν, αποτελούν αρμοδιότητα του υπουργείου Παιδείας. Οι πρυτανικές Αρχές επιχειρούν, συχνά στα όρια του νόμου, να αξιοποιήσουν ευκαιρίες, να διεκδικήσουν πόρους, να συντηρήσουν το ακαδημαϊκό κεφάλαιο, έτσι ώστε να εξασφαλίσουν συνθήκες ομαλής και καλής λειτουργίας. Βέβαια διοίκηση χωρίς οικονομική αυτοτέλεια δεν είναι αυτοδιοίκηση, όπως ορίζει το Σύνταγμα για τα πανεπιστήμια. Μέχρι τα πανεπιστήμια να αποκτήσουν δικούς τους πόρους, θα διοικούνται χωρίς να αυτοδιοικούνται.

Εχει όσο μέλλον έχει η χώρα, και η χώρα έχει μέλλον. Είναι αξιοθαύμαστο το γεγονός ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια διακρίνονται διεθνώς για τις ερευνητικές επιδόσεις τους, παρά τις υπαρκτές αντιξοότητες μέσα στις οποίες καλούνται να επιτελέσουν το ακαδημαϊκό έργο τους. Το μέλλον του ελληνικού πανεπιστημίου θα είναι ευοίωνο αν επιτύχουμε να το απελευθερώσουμε από τον ασφυκτικό κρατικό εναγκαλισμό του, αν δηλαδή αυτό αφεθεί ελεύθερο να ρυθμίζει τη λειτουργία του και αν συμφωνηθεί να κρίνεται από τις επιδόσεις του από τις οποίες θα καθορίζεται κάθε φορά και η χρηματοδότησή του. Το ελληνικό επιστημονικό ανθρώπινο κεφάλαιο είναι υψηλής αξίας και αποτελεί εγγύηση για το μέλλον του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου.