ο 1956 στην ξεδοντιασμένη πλέον Βρετανική Αυτοκρατορία, που είχε χάσει το σύνολο σχεδόν των αποικιών της, πνέει ένας αέρας που βέβαια στο κατεστημένο φέρνει δύσπνοια αλλά απελευθερώνει κραυγές λύτρωσης από τη νέα γενιά. Για να αντιληφθεί κανείς την πολιτική σύγχυση της εποχής στην πρώην μεγάλη αποικιακή αυτοκρατορία θυμίζω πως το Εργατικό Kόμμα της Αγγλίας έχει ιδρύσει ο Κάρολος Μαρξ. Εξόριστος στο Λονδίνο, όπου πέθανε και έχει ταφεί!
Ηταν εξάλλου λογικό και αναγκαίο οι ιδέες του Μαρξ που στηρίζονταν κυρίως στη συνειδητοποίηση των εργατών, θα έλεγα την τέταρτη τάξη, αν κρατήσουμε τη λογική των διαφωτιστών που ονόμασαν τρίτη τάξη τους εργαζόμενους, εμπόρους, τεχνίτες που έκαναν τη Γαλλική – αστική Επανάσταση.
Κατά τον Μαρξ οι εργάτες που διέθεταν στο κεφάλαιο την υπεραξία τους μέσα σε άθλιες συνθήκες καταπίεσης και εκμετάλλευσης, θα ανέτρεπε τις στρεβλώσεις εφαρμογής του αστικού και μικροαστικού κοινωνικού συμβολαίου. Θυμίζω πως το Εργατικό Κόμμα της Μ. Βρετανίας είχε όταν ιδρύθηκε ηγετικό προσωπικό τους εργάτες των ανθρακωρυχείων που ήταν ταυτόχρονα η μεγάλη συνδικαλιστική ομοσπονδία.
Το 1956 είχε κυλήσει ένας αιώνας, από την εποχή του Μαρξ στο Λονδίνο, στον Τάμεση. Και το σύστημα είχε βασιστεί στην οικονομία της εκμετάλλευσης ανθρώπων και φυσικών πόρων, αν αναλογιστούμε πως και η Αμερικάνικη Επανάσταση τους Αγγλους είχε στόχο και η Ινδική και η Αφρικανική. Αν γραφεί αλλιώς κάποτε η Ιστορία θα μάθουμε τι οφείλουμε στο τσάι που προχώρησε αλλιώς πολιτικά η ανθρωπότητα. Για το μονοπώλιο των αγγλικών εταιρειών στη διακίνηση του τσαγιού έγινε η Αμερικάνικη και για το τσάι πάλεψαν οι νησιωτικοί λαοί της Κεϊλάνης. Θυμίζω πως ακόμη και τη μετάφραση στη δημοτική των επών του Ομήρου την οφείλουμε στον Αλέξανδρο Πάλη («Ιλιάδα») και τον Αργύρη Εφταλιώτη («Οδύσσεια») που εργάζονταν ως υπάλληλοι στην εμπορική εταιρεία των αδελφών Ράλλη στο Δελχί!!
Η Ιλιάδα του Πάλη τυπώθηκε στην Οξφόρδη με έξοδα των Ράλλη!
Μεγάλη τομή στον αιώνα μας στη δεκαετία του ’50 ήταν ο πόλεμος για τη διώρυγα του Σουέζ που κατέληξε η Αγγλία που τη διαχειρίζονταν χρόνια να τη χάσει και να ενισχυθούν τα απελευθερωτικά κινήματα της Αφρικής με πρωτοπόρο τον Νάσερ στην Αίγυπτο, για να ακολουθήσει το Αλγέρι και η Λιβύη. Ηταν τότε που γιγαντώθηκε ο ελληνικός εφοπλιστισμός!
Η ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ. Η άλλοτε κραταιά Μ. Βρετανία και ο λέων της υποχρεώθηκαν να περιοριστούν στα σύνορα του νησιού τους. Τότε εμφανίζεται η αξιοθαύμαστη γενιά των άγγλων, σκώτων, ιρλανδών θεατρικών συγγραφέων που άλλαξαν μέσα σε λίγα χρόνια και τον γαλλικό και τον αμερικάνικο και τον παλαιότερο ρωσικό κανόνα. Και βέβαια τον εξαιρετικό εξπρεσιονιστικό γερμανικό.
Με πρωτοπόρο τον Οσμπορν με τα «Οργισμένα νιάτα» (ο Αλέξης Σολομός το ανέβασε με τον νεαρό Παπαμιχαήλ στο «Εθνικό» το 1958, ενώ ακόμη δίχαζε το Λονδίνο!) εκκινεί μια πράγματι νέα δραματουργία που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «δραματουργία του δυτικού τραύματος» παράλληλα με την ανάλογη αμερικάνικη του Τ. Ουίλιαμς, του Αρθουρ Μίλερ, του Αλμπι κ.τ.λ.
Αν μας αρέσουν οι αισθητικές κατηγοριοποιήσεις θα ονομάζαμε το κίνημα αυτό «Κριτικό ρεαλισμό» με τις παραλλαγές του. Για εξαίσια πλειάδα συγγραφέων: Σάφερ, Χάργουντ, Ορτον, Στόπαρντ, Εϊκμπορν, Αρντέν, Μποντ, Φρέιν και βέβαια ο μέγας Πίντερ καταγράφουν την καταρράκωση της αυτοκρατορικής αίγλης και, αφού απλώσουν πάνω στο χειρουργικό του κρεβάτι τα εντόσθια της έπαρσης, προβαίνουν σε αυτοψία του νεκρού μεγαλείου.
Γνωρίσαμε τον Ουέσκερ όταν ανέβασε τα «Πατατάκια» ο Γιώργος Μεσσάλας. Και θέλω εδώ να σημειώσω πως αυτός ο πράγματι εμβληματικός συγγραφέας της ομάδας που σημείωσα έχει μια έμμονη ιδέα που συνδέει τα κοινωνικά προβλήματα εν κρίσει με το φαγητό.
Σπεύδω εδώ να πω ότι την ίδια ακριβώς εποχή εμφανίζεται η κοινωνική ανθρωπολογία που ανατρέχοντας στις ρίζες του πολιτισμού και αναλύοντας τις πρωτόγονες τελετές εμμένει στην τροφή και σημειώνει πως η μεγάλη αλλαγή στα ανθρώπινα έγινε όταν ο άνθρωπος πέρασε από την ωμή στη μαγειρεμένη τροφή. Σημειώνω εδώ πως άλλαξε και η νοσηρότητα του ανθρώπινου είδους. Το στομάχι μας είναι πλασμένο να καταναλώνει φυτική τροφή. Με τη ζωική και το μαγείρεμα το στομάχι άλλαξε λειτουργία και ο δυτικός κυρίως άνθρωπος εμφάνισε τους καρκίνους στο στομάχι. Αγνωστη ασθένεια στους καταναλωτές ρυζιού π.χ.
Ο Ουέσκερ ήδη από το 1958, από τους μπροστάρηδες του θεατρικού βρετανικού κινήματος με την «Κουζίνα», μια μικρογραφία του νέου τρόπου ζωής που εξελίσσεται ως καταναλωτής μαγειρεμένης τροφής, με όσες αναγωγές σημαίνει αυτή η ανθρώπινη δράση, έθεσε τα καίρια, πάγια και ως εκ τούτου ουσιώδη και θεμελιώδη ανθρώπινα κοινωνικά, ιδεολογικά και ηθικά προβλήματα.
Μέσα στην κουζίνα ενός μεγάλου ξενοδοχείου ή μιας έδρας συνεδρίου ή μιας πρεσβείας ή ενός προεδρικού ανακτόρου μια πλειάδα ειδικευμένων εργατών παραγωγής τροφής, ιεραρχημένων σύμφωνα με το πατριαρχικό σύστημα διαγκωνίζονται, συνωμοτούν, ενώνουν συμφέροντα, καθορίζουν συμπεριφορές, σύνορα και σχέσεις, διεκδικούν αναβαθμίσεις, ταπεινώνουν αντιπάλους, εκβιάζονται και εκβιάζουν, χρησιμοποιούν στρατηγικές για να χαρούν ή να εκμεταλλευτούν ερωτικές σχέσεις ή ηγετικά προνόμια.
Ο Ουέσκερ γνωρίζει τις μελετημένες αναφορές των κοινωνιολόγων για τον τρόπο που ο άνθρωπος οδεύει μετά την ανακάλυψη του μαγειρεμένου φαγητού στον καταμερισμό της εργασίας και όσα προκύπτουν απ’ αυτή την επανάσταση.
Ο συγγραφέας ανεβάζει στη σκηνική κουζίνα 28 εργαζόμενους στην κατασκευή, τη διανομή τροφής. Ο σκηνοθέτης Γιώργος Νανούρης, στο θέατρο Αποθήκη, συμπύκνωσε τη διανομή σε 11 πρόσωπα, χωρίς να αλλάζει ούτε το κείμενο ούτε την πινακοθήκη των προσώπων, θα έλεγα πυκνώνοντας την ομάδα, έκανε πιο σύνθετους τους χαρακτήρες αφού τους έδωσε πρισματικό ψυχισμό ή ιδεολογία.
Ο σκηνοθέτης που μας έχει συνηθίσει σε υπεύθυνες εργασίες συνεργάστηκε με νέους ηθοποιούς, άγνωστους έως τώρα στη θεατρική αγορά, άρα για έναν δημιουργό εύπλαστη ύλη για να συγκροτήσει το όραμά του.
Καθολικός δημιουργός ο Νανούρης (μεταφραστής, διασκευαστής, σκηνογράφος, σκηνοθέτης) με ενδιαφέρουσα βοήθεια από τα σύγχρονα αλλά λειτουργικά κοστούμια του Λάζαρου Τζοβάρα, έστησε μια παράσταση με κυρίαρχη την ουσία του θεάτρου, τον ρυθμό. Κίνηση, λόγος, σιωπές, παύσεις, κρεσέντι, ντιμινουέντι δημιούργησαν μια σκηνή μουσική που άλλοτε παρέπεμπε στην μπαλάντα και άλλοτε στην τζαζ. Υπεύθυνος για την κίνηση πάλι ο Νανούρης και ο δαίμονας του αυτοσχεδιασμού του θιάσου.
Μια έξοχη δουλειά συνόλου. Γι’ αυτό δεν θα προβώ σε εκτιμήσεις εξατομικεύοντας. Παραθέτω το ευφάνταστο και λειτουργικά και μουσικά ώριμο σύνολο: Μ. Αθητάκη, Μ. Ατσιδαύτη, Π. Γαβρέλας, Κ. Γιουρνάς, Α. Καμιτσάκης, Φ.-Μ. Κανάκης, Χρ. Καρνάκης, Τ. Κορκός, Γ. Μεθενίτη, Μ. Ράμμος, Στ. Τσουμάνης.