Μία ακόμη λίστα ανακοινώθηκε τις προηγούμενες ημέρες και σ’ αυτήν ξεχωρίσαμε τα ονόματα πολλών ελλήνων καθηγητών που βρίσκονται στο 1% των ερευνητών με τη μεγαλύτερη επιρροή στην επιστήμη παγκοσμίως. Πολλοί από αυτούς ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα. Αλλοι όχι, αλλά είναι σίγουρα θλιβερό το ότι κάποιοι από αυτούς δήλωναν τις προηγούμενες ημέρες στα «NEA» ότι ήθελαν να δουλέψουν στην Ελλάδα, όμως δεν εξελέγησαν ποτέ στα πανεπιστήμιά της!

Φαινόμενα νεποτισμού και οικογενειοκρατίας που μαστίζουν τα ελληνικά πανεπιστήμια; Πιθανότατα ναι. Ωστόσο οι έλληνες πανεπιστημιακοί και ερευνητές, σε όποιο μέρος του κόσμου και αν βρίσκονται, αποδεικνύουν καθημερινά την αξία τους και επηρεάζουν ποικιλοτρόπως τις εξελίξεις.

«ΤΑ ΝΕΑ» μίλησαν μαζί τους και αναζήτησαν με περιγραφή της… επιστήμης και ένα μήνυμα προς τη νέα γενιά της χώρας. Τα ονόματά τους περιλαμβάνονται στην κατάταξη «3160 Highly Cited Researchers (h>100)» της Webometrics που συντάσσεται με βάση τις πληροφορίες των δημόσιων προφίλ καθηγητών και ερευνητών πανεπιστημίων στο Google Scholar.

Σωτήρης Βλάχος

Πυρηνικός φυσικός, ερευνητής στο CERN

«Να βάλω ένα λιθαράκι»

«Επιστήμη και τέχνη είναι οι δραστηριότητες που μας κάνουν ανθρώπους. Ως ερευνητής προσπαθώ, πολύ συχνά χωρίς επιτυχία, να βάλω κι εγώ ένα μικρό λιθαράκι στην τεράστια κατασκευή της ανθρώπινης γνώσης. Ικανοποιώ ταυτόχρονα μια μεγάλη μου ανάγκη έρευνας για το άγνωστο. Στην εποχή μας η προσπάθεια κατανόησης του ακατανόητου είναι συλλογική και τουλάχιστον στον τομέα μου ουσιαστικά παγκόσμια. Είναι μοναδική η εμπειρία του διαλόγου με επιστημονικά επιχειρήματα, όπου τελικά κάθε διαφωνία λύνεται πολύ απλά με μία παρατήρηση, μία μέτρηση, ένα πείραμα. Η δουλειά του ερευνητή δεν είναι δουλειά, είναι ένα συνεχές, μόνιμο και απαιτητικό παιχνίδι με τη φύση. Μερικές φορές αυτό βοηθάει την κατανόηση μερικών από τους κανόνες του παιχνιδιού της, πάντα όμως προσφέρει αμέτρητη ικανοποίηση. Οδηγός μου όλα αυτά τα χρόνια μια φράση του Ηράκλειτου: “Ψάξε εκεί όπου έχει σκοτάδι και να ελπίζεις πως θα βρεις το απροσδόκητο”».

Eυάγγελος Γαζής

Διευθυντής Εργαστηρίου Πειραματικής Φυσικής Υψηλών Ενεργειών και Συναφούς Τεχνολογίας (εκπροσωπεί τους καθηγητές Θεόδωρο Αλεξόπουλο, Γεώργιο Τσιπολίτη, τον αναπληρωτή καθηγητή Σταύρο Μαλτέζο και τον επίκουρο καθηγητή Κωνσταντίνο Κουσουρή)

«Ευκαιρία στους φοιτητές»

«Εκτός από μένα, τα μέλη του εργαστηρίου μας μαζί με μια πλειάδα μεταπτυχιακών φοιτητών και υποψήφιων διδακτόρων του Μετσόβιου Πολυτεχνείου ασχολούνται ερευνητικά με τη συμμετοχή τους στα πειράματα Atlas και CMS του Μεγάλου Αδρονικού Επιταχυντή και έχουν επιδείξει εξαιρετικά αποτελέσματα τόσο στον σχεδιασμό και την κατασκευή ανιχνευτικών τμημάτων όσο και στη μελέτη και την ανάλυση των πειραματικών δεδομένων για την ανακάλυψη νέων σωματιδίων και την παραγωγή νέας γνώσης στη σωματιδιακή φυσική. Επίσης ασχολούνται με την ανάπτυξη νέων επιταχυντικών συστημάτων και εφαρμογές στην ιατρική και την προηγμένη βιομηχανία. Είναι πολύ σημαντικό να συνεργαζόμαστε και να συναγωνιζόμαστε ισότιμα σε διεθνές επίπεδο ερευνητικές ομάδες επώνυμων ευρωπαϊκών και αμερικανικών πανεπιστημίων και να δίδουμε την ευκαιρία στους φοιτητές μας να εργάζονται στο μοναδικό περιβάλλον του μεγαλύτερου παγκοσμίως ερευνητικού κέντρου της σωματιδιακής φυσικής, του CERN».

Ευστάθιος Στυλιάρης

Αναπληρωτής καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Μελέτη πυρηνικών δυναμικών

«Η έρευνά μου εστιάζεται σε θέματα πειραματικής πυρηνικής φυσικής και εφαρμογών. Επικεντρώνεται σε θέματα αδρονικής φυσικής και ιδιαίτερα στην ανάλυση πειραματικών δεδομένων της ηλεκτροδιέγερσης του πρωτονίου, όπως και στη μελέτη πυρηνικών δυναμικών μέσω αντιδράσεων με ραδιενεργές δέσμες. Στον τομέα των εφαρμογών, ασχολούμαι με την απεικονιστική πυρηνική ιατρική για την ανάπτυξη και βελτιστοποίηση ανιχνευτικών διατάξεων (γ-Camera), μονοφωτονικής τομοσπινθηρογραφίας (SPECT) μικρού πεδίου και υψηλής διακριτικής ικανότητας για ιατρική και ραδιοφαρμακευτική έρευνα».

Χαράλαμπος Μουτσόπουλος

Ακαδημαϊκός, επίτιμος και ομότιμος καθηγητής Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών

«Μακριά από τη μετριότητα»

«Ερευνα μπορεί να εκτελεστεί από τα πλέον οργανωμένα ερευνητικά κέντρα έως τα νεοσύστατα ιδρύματα αν ο ερευνητής έχει βαθιά γνώση του αντικειμένου που μελετά, στόχο και πάθος για να απαντήσει επιστημονικά ερωτήματα που τον απασχολούν. Εφόσον έχει προωθημένη γνώση και ικανότητα, μπορεί να διεκδικεί προγράμματα ερευνητικής χρηματοδότησης ώστε να έχει τη δυνατότητα να προσελκύει νέους επιστήμονες με ζήλο, αφοσίωση και εργατικότητα για να παιδευτούν μαζί του και να εντρυφήσουν στην ερευνητική διαδικασία. Επιθυμία μου θα ήταν η χώρα μας να δημιουργήσει συνθήκες για να παλινωδήσουν άριστα εκπαιδευμένοι επιστήμονες της Διασποράς που θα ενδυναμώσουν το ερευνητικό – εκπαιδευτικό δυναμικό της χώρας. Εμείς βέβαια που έχουμε τα ηνία, πρέπει να ξεφύγουμε από πρακτικές της μετριοκρατίας και της διαφθοράς που δεν επιτρέπουν την προσέλκυση στα ιδρύματα της χώρας των άριστων επιστημόνων».

Παναγιώτης Δελούκας

Καθηγητής Καρδιαγγειακής Γονιδιωματικής, Πανεπιστήμιο Queen Mary

«Ποιο είναι το μέλλον»

«Είχα την τύχη να ξεκινήσω την επιστημονική μου καριέρα με την αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος, ένα διεθνές πρόγραμμα που άλλαξε ριζικά τη γνώση μας για την ανθρώπινη βιολογία σε μοριακό επίπεδο και τη σταδιακή κατανόηση των γενετικών ασθενειών. Τα τελευταία χρόνια η έρευνά μου επικεντρώνεται στους γενετικούς παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο του ατόμου στις καρδιοπάθειες σε συνδυασμό με το περιβάλλον και τον τρόπο ζωής του κάθε ατόμου. Βλέποντας 18 χρόνια μετά να έχουμε φτάσει στο σημείο να εφαρμόζουμε αυτή τη γνώση στην καθημερινή ιατρική πρακτική του νοσοκομείου βελτιώνοντας συνεχώς την πρόγνωση, θεραπεία, και πρόληψη γενετικών ασθενειών, επιβεβαιώνεται η αξία της μικρής δικής μου συνεισφοράς σ’ αυτή την προσπάθεια και την πεποίθηση ότι δεν θ’ άλλαζα το επαγγελματικό αυτό ταξίδι με κάποιο άλλο. Για τα νέα παιδιά θα έλεγα πως η έρευνα είναι μια επαγγελματική επιλογή που θέλει αρκετές θυσίες, αλλά ταυτόχρονα σου δίνει την ικανοποίηση ότι προσφέρεις ένα έστω και μικρό λιθαράκι στο οικοδόμημα της γνώσης. Το πεδίο της “γενωμικής ιατρικής” (genomic medicine) είναι το μέλλον και χρειάζεται “πολυ-επιστήμονες”, αυτούς που θα συνδυάσουν μαθηματικά, βιολογία, πληροφορική και ιατρική».

Ιωάννης Π.Α. Ιωαννίδης

Καθηγητής Ιατρικής, Πρόληψης της Υγείας, Ερευνας Υγείας και Στατιστικής, Πανεπιστήμιο Stanford

«Μην παραδοθείτε»

«Είναι δύσκολο να πω τι αξία έχει η έρευνα στη ζωή μου, γιατί είναι εν πολλοίς η ίδια η ζωή μου. Παραμένει πάντα ένα αγαπημένο παιχνίδι που βρίσκει διαρκώς νέους τρόπους να σε συναρπάζει. Πώς αλλιώς θα καθόσουν αμέτρητες ώρες πολεμώντας με ένα πρωτόκολλο, με μια ανάλυση, με μια ιδέα; Θέλει βέβαια πειθαρχία, γιατί προσπαθείς να επιλέξεις τα μεθοδολογικά σου εργαλεία να είναι όσο το δυνατόν αρτιότερα και γιατί προσπαθείς να μην ξεγελαστείς από το πανταχού παρόν σφάλμα. Στην έρευνα όμως δεν υπάρχει διδακτέα και εξεταστέα ύλη ή ένα σύγγραμμα εγκεκριμένο από κάποιο κατατονικό υπουργείο Σαχλαμάρας. Μόνη αυθεντία είναι τα σκληρά δεδομένα. Κάθε νέα ιδέα μπορεί να πετάξει στα σκουπίδια όλα όσα έκανες πιο πριν – και περιέργως να το χαρείς αφάνταστα το απελευθερωτικό αυτό πέταγμα. Για τη νέα γενιά εύχομαι: μην παραδοθείτε, μη συμβιβαστείτε, μη σταματήσετε να αμφισβητείτε και να ζητάτε καλύτερη πληροφορία, μη σταματήσετε να ψάχνετε. Ερευνάτε».

Τομ Μανιάτης

Βιολόγος με έρευνα στο DNA και την κλωνοποίηση των ανθρώπινων γονιδίων, Πανεπιστήμιο Κολούμπια

«Η επιστήμη είναι η ζωή μου»

«Η έρευνά μου καθορίζει ποιος είμαι. Εχω την τύχη να βρίσκομαι στην επιστήμη σε μια περίοδο μεγάλων αλλαγών για την πρόοδο της βασικής και της ιατρικής έρευνας. Εκείνο που με τράβηξε σ’ αυτό το πεδίο ήταν η κομψότητα και η μηχανιστική ακρίβεια της μοριακής βιολογίας, η ικανότητα να αναπτύξω ισχυρά καινούργια εργαλεία τα οποία μπορούσα να χρησιμοποιήσω για να καταλάβω τις βιολογικές αρχές της ύπαρξής μας στο βαθύτερο επίπεδο. Είχα την τύχη να βιώσω την ευτυχία της ανακάλυψης και την ικανοποίηση της βαθιάς κατανόησης των θεμελιωδών μηχανισμών που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της βιολογικής εξέλιξης. Η επιστήμη είναι η ζωή μου…».

Νικόλαος Πέππας

Καθηγητής Χημικής Μηχανικής και Φαρμακολογίας, Πανεπιστήμιο Τέξας

«Να είστε καλοί σε ό,τι κάνετε»

«Κάνω έρευνα γιατί θέλω να βοηθήσω τους ασθενείς μου. Είμαι μηχανικός, αλλά τα βήματά μου με οδήγησαν στην ιατρική και στην έρευνα για τα τεχνητά όργανα και τους τρόπους σταδιακής αποδέσμευσης των φαρμάκων στο σώμα των ασθενών, ώστε να έχουν καλύτερα αποτελέσματα και να μην επιβαρύνουν τη ζωή τους. Αυτή είναι η μεγάλη μου αγάπη και τελικά μου την έδωσε η Αμερική, αφού δεν μου την έδωσε η Ελλάδα. Θέλω να πω στους νέους της χώρας μας ότι η ζωή δεν είναι τόσο δύσκολη όσο πιθανώς θα ακούτε γύρω σας. Προσπαθήστε να είστε καλοί σε ό,τι κάνετε ή να ενδιαφέρεστε να λύσετε κάποια προβλήματα στη χώρα όπου ζείτε. Βρείτε έναν μέντορα, έναν παλιό καθηγητή να σας βοηθήσει και συνεχίστε να διαβάζετε. Στην Ελλάδα υπάρχουν εξαιρετικοί άνθρωποι με πρώτης ποιότητας ιδέες».

Θάνος Δημόπουλος

Καθηγητής Ογκολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών

«Να βοηθήσω»

«Οι βασικοί λόγοι που με τα χρόνια μπόρεσα να έχω ένα τόσο εκτενές βιογραφικό είναι: η διάθεσή μου, μέσω της έρευνας, να συμβάλω στην παραγωγή νέας γνώσης αναφορικά με τη θεραπεία των ογκολογικών νοσημάτων και να βοηθήσω αποτελεσματικά τον ογκολογικό και αιματολογικό ασθενή, οι εξαντλητικές ώρες δουλειάς στην Ελλάδα αλλά και κατά τα χρόνια παραμονής μου στο εξωτερικό, στο McGill University και στο MD Anderson Center, η δημιουργία μιας πολύ δυνατής ομάδας γιατρών και νοσηλευτών (καθηγητών και μη) που πορευόμαστε μαζί τόσο στην κλινική αντιμετώπιση των ασθενών όσο και στην έρευνα. Τέλος, οι αποτελεσματικές συνεργασίες της επιστημονικής μου ομάδας και εμού προσωπικά με μεγάλα κέντρα και νοσοκομεία του εξωτερικού».

Μαρίνος Κ. Δαλάκας

«Πόλος έλξεως για νέους»

«Η έρευνά μου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών εντοπίζεται στη διερεύνηση αυτοάνοσων μοριακών μηχανισμών ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας, οπτική νευρίτιδα, νευρομυελίτιδα, μυασθένειας και αυτοάνοσων εγκεφαλιτίδων για διάγνωση, με μοριακές τεχνικές που γίνονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, και εφαρμογή επιτυχών στοχευμένων ανοσοθεραπειών που προλαμβάνουν αναπηρίες ασθενών που θεωρούνται αθεράπευτες. Το εργαστήριό μου είναι πόλος έλξεως νέων νευρολόγων να κατανοήσουν τα ανωτέρω αυτοάνοσα νευρολογικά νοσήματα, να μάθουν τις σύγχρονες αποτελεσματικές θεραπείες και να δημοσιεύσουν σε διεθνή περιοδικά ή να κάνουν διδακτορικές διατριβές, ώστε να στείλω τους πιο επιτυχείς για περαιτέρω εκπαίδευση στα καλύτερα κέντρα της Αμερικής».

Καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Thomas Jefferson, Philadelphia, ΗΠΑ και ομότιμος καθηγητής Νευρολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Γεώργιος Π. Χρούσος

Ομότιμος καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας, μέλος του ερευνητικού κέντρου της Ακαδημίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών

«Οποιος προσπαθεί, πετυχαίνει»

«Τα πανεπιστήμιά μας παρά τις δυσκολίες τους βρίσκονται σε πολύ σημαντικές θέσεις στις διεθνείς επιστημονικές κατατάξεις. Με τον τρόπο που γίνεται η έρευνα σήμερα μάλιστα, οι νέοι μας μπορούν να δουλεύουν σε συνεργατικές μελέτες μεταξύ ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων. Οι Ελληνες είναι ένας λαός με δύναμη και εξυπνάδα και πρέπει ακούραστα να προσπαθούν να παράγουν επιστημονικό έργο. Το μήνυμά μου προς τους νέους λοιπόν είναι ότι όποιος προσπαθεί, πετυχαίνει τους στόχους του. Η δική μου έρευνα έχει επικεντρωθεί στις προσαρμογές των οργανισμών σε εξωγενείς ή ενδογενείς καταστάσεις, που αποτελούν ίσως το πιο κεντρικό χαρακτηριστικό της ζωής».

Χριστίνα Κουρκουμέλη

Καθηγήτρια Φυσικής, μέλος της επιτροπής του CERN, Πανεπιστήμιο Αθηνών

«Η αναζήτηση σωματιδίων»

«Η ερευνητική μου δραστηριότητα, από διδακτορική φοιτήτρια του Πανεπιστημίου Yale μέχρι σήμερα, είναι στον τομέα της πειραματικής σωματιδιακής φυσικής ή φυσικής υψηλών ενεργειών όπως λέγεται, γιατί γίνεται κυρίως σε πειράματα με επιταχυντές. Είμαι μέλος μεγάλων πειραμάτων που γίνονται στο CERN αλλά και σε εθνικά αμερικανικά ερευνητικά κέντρα (BNL, Fermilab, Jlab). Σκοπός μου είναι η αναζήτηση νέων σωματιδίων και εκδήλωσης φαινομένων και μορφών ύλης που δεν προβλέπονται από τις παρούσες θεωρίες. Παράλληλα, και για τη συλλογή των απαραίτητων πειραματικών δεδομένων, έπρεπε να ωθηθεί η τεχνολογία πέρα από τα όριά της. Πριν από μερικά χρόνια κατασκευάσαμε στα εργαστήριά μας 30.000 ανιχνευτές μυονίων μεγάλης ακριβείας, οι οποίοι είναι εγκατεστημένοι στο πείραμα ATLAS στο CERN. Χάρη σε αυτούς τους ανιχνευτές (και άλλους παρόμοιους) ανακαλύφθηκε το σωματίδιο Higgs το 2012».

(«ΤΑ ΝΕΑ» δεν κατόρθωσαν να επικοινωνήσουν με τους καθηγητές της ίδιας λίστας: Παρασκευά Σφήκα, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ερευνητή CERN, Πολ Αλιβιζάτο, καθηγητή Χημείας και πρωτοπόρο στην έρευνα των νανοεπιστημών και στη νανοτεχνολογία από το Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ των ΗΠΑ, Φαίδωνα Αβούρη, ερευνητή στην IBM και διευθυντή νανοεπιστήμης και νανοτεχνολογίας στο τμήμα έρευνάς της, Αντώνη Μίκο, πρωτοπόρο στη βιομηχανική, χημική και βιομοριακή μηχανική και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Rice των ΗΠΑ).