Πριν από έξι μήνες, στη Γαλλία δεν τον ήξερε κανείς. Εκτός ίσως από κάποιους λίγους που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ενέργειας – άλλωστε ο EPH, ο ενεργειακός όμιλος που του ανήκει κατά 94%, είναι ο μεγαλύτερος της Κεντρικής Ευρώπης. Αλλά ξαφνικά τον έμαθαν όλοι. Η εφημερίδα «Le Parisien» τον ανακήρυξε «νέο nabab των γαλλικών μίντια» – όπου nabab, ο βαθύπλουτος Ινδός, κάτι σαν τον μαχαραγιά. Ο 43χρονος Ντάνιελ Κρετίνσκι, βέβαια, δεν είναι Ινδός. Είναι ο 5ος πλουσιότερος Τσέχος, με περιουσία που εκτιμάται από το «Forbes» στα 2,6 δισ. δολάρια. Εχει βαλθεί όμως να αγοράζει τον έναν γαλλικό τίτλο μετά τον άλλο.
Πρώτα αγόρασε, την άνοιξη, τα ευρωπαϊκά ραδιόφωνα του ομίλου Lagardère. Επειτα από λίγες ημέρες, αγόρασε και όλα τα περιοδικά του («Elle», «Télé 7 Jours», «Version Femina», «France Dimanche»). Κατόπιν αγόρασε το γνωστό περιοδικό «Marianne», που βρισκόταν σε δύσκολη οικονομική κατάσταση. Και μόλις πρόσφατα, ο επονομαζόμενος και «πανκ τραπεζίτης» Ματιέ Πιγκάς, συνιδιοκτήτης με τον επιχειρηματία Ξαβιέ Νιέλ του ομίλου Le Monde, που ελέγχει μεταξύ άλλων και την ομώνυμη γαλλική εφημερίδα, ένα σύμβολο σοβαρότητας και αξιοπιστίας, του μεταβίβασε αντί 50 εκατ. ευρώ το 49% του μεριδίου του. Χωρίς κανείς να γνωρίζει επακριβώς ούτε τις προθέσεις ούτε τη στρατηγική του Κρετίνσκι.
Πολύ πριν επιδράμει στη Γαλλία, είχε φροντίσει να επεκταθεί στον τσεχικό Τύπο: είναι ένας από τους συνιδιοκτήτες του ομίλου Czech News Center, εκδότη μεταξύ άλλων του ταμπλόιντ «Blesk», της εφημερίδας με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στην Τσεχία. Για ποιο λόγο επενδύει όμως ένας μεγιστάνας της ενέργειας σε έναν Τύπο κλονισμένο από τα Google, Facebook και Σία; Αυτό είναι το πρώτο μεγάλο ερώτημα που απασχολεί, και ανησυχεί, τους εργαζομένους στη «Monde», και όχι μόνο. Μιλώντας αρχές Οκτωβρίου, σε συνέδριο στη Σλοβακία, ο Κρετίνσκι είχε απαντήσει διακηρύσσοντας την αγάπη του για την «ποιοτική δημοσιογραφία». Τα ίδια πάνω – κάτω είπε και την Τετάρτη στις δύο διαδοχικές συναντήσεις που είχε με τους εργαζομένους του ομίλου Lagardère και του «Marianne» – σε άπταιστα γαλλικά. Αλλωστε σπούδασε Νομικά πρώτα στο Μπρνο, τη γενέτειρά του, και κατόπιν στην Ντιζόν. Το ενδιαφέρον του για τα μίντια, εξήγησε, οφείλεται σε μια αίσθηση καθήκοντος που νιώθει ως «πολίτης». Ο Κρετίνσκι δήλωσε προσηλωμένος στις ευρωπαϊκές αξίες. Ανήσυχος για την άνοδο των λαϊκισμών και του εθνικισμού. Βέβαιος πως τα μίντια έχουν σημαντικό ρόλο να παίξουν εν μέσω fake news.
Αν κρίνει πάντως κανείς από τις πρώτες του αγορές στην τσεχική αγορά των μίντια το 2014, ο Κρετίνσκι μοιάζει να πριμοδότησε την ποσότητα, όχι την ποιότητα. Και όπως δήλωσε στη «Le Temps» «γνώστης της πολιτικοοικονομικής ζωής της Πράγας», την εποχή εκείνη, οι μεγάλοι επιχειρηματίες έψαχναν ΜΜΕ να αγοράσουν προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν ως «όπλα αποτροπής εναντίον αντίπαλων ανταγωνιστών τους». Ο μεγαλύτερος εγχώριος αντίπαλος του Κρετίνσκι είναι, αναμφισβήτητα, ο επίσης πάμπλουτος, επίσης επιχειρηματίας, σημερινός πρωθυπουργός της Τσεχίας: ο λαϊκιστής Αντρέι Μπάμπις. Εχει και αυτός ΜΜΕ στην ιδιοκτησία του. Και φέρεται να ήταν αυτός που αποκάλυψε πρώτος σε δημοσιογράφο της «Monde» τις διαπραγματεύσεις Κρετίνσκι – Πιγκάς.
Η δήλωση αυτή θεωρήθηκε μια έμμεση απάντηση σε εκείνους που συνδέουν τις επενδύσεις του στα γαλλικά μίντια με την προγραμματισμένη ιδιωτικοποίηση του γαλλικού ενεργειακού ομίλου Engie (πρώην GDF – Suez).
Συμπεριλαμβάνεται στο τοπ 10 των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη – σχεδόν εξ ολοκλήρου με άνθρακα, φυσικό αέριο και λιγνίτη όμως, με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζεται από τη βρετανική ΜΚΟ Sandbag «ένας από τους μεγαλύτερους ρυπαντές της ΕΕ». Και είναι, σύμφωνα με τη «Libération», δεμένος χειροπόδαρα με τη ρωσική Gazprom: ελέγχει το Eustream, το τελευταίο στρατηγικό κομμάτι του αγωγού που μεταφέρει, μέσω Ουκρανίας και Σλοβακίας, το ρωσικό αέριο στη Δυτική Ευρώπη. Φίλος του Πούτιν, πάντως, ο Κρετίνσκι επιμένει πως δεν είναι.
«Δεν έχει την εικόνα ολιγάρχη του Κρεμλίνου» λέει για αυτόν ένας τσέχος δημοσιογράφος. «Για μένα, είναι κυρίως ένας εργασιομανής, πραγματικά φιλόδοξος». Ενας φιλόδοξος εργασιομανής, γιος ενός καθηγητή πανεπιστημίου και μιας δικαστού του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Τσεχίας, που ξεκίνησε την καριέρα του ως δικηγόρος στον χρηματοπιστωτικό όμιλο J & T, μοιράζεται τη ζωή του με την κόρη τού πλουσιότερου ανθρώπου στην Τσεχία και είναι εκτός των άλλων πρόεδρος και συνιδιοκτήτης, την τελευταία δεκαπενταετία, της ομάδας ποδοσφαίρου Σπάρτα Πράγας.
Η αλήθεια είναι πως στην πατρίδα του, και αντίθετα με τον Αντρέι Μπάμπις, δεν έχει ποτέ κατηγορηθεί για ποδηγέτηση της εκδοτικής γραμμής των ΜΜΕ που του ανήκουν. Η αλήθεια είναι όμως επίσης πως στη Γαλλία τοποθέτησε επικεφαλής του «Marianne» μια δημοσιογράφο, τη Νατασά Πολονί, γνωστή ως «souverainiste» – είναι η λέξη που χρησιμοποιούν οι Γάλλοι όταν δεν θέλουν να χαρακτηρίσουν κάποιον εθνικιστή. Για τη συνέχεια, ίδωμεν.