Αθήνα. Μια πόλη αναφοράς, γεωγραφικά, ιστορικά, πολιτιστικά, πολιτισμικά. Μια πόλη πρώην μεγαλείου. Μια πόλη σύγχρονης παρακμής. Μιας παρακμής που ξεπερνάει την όποια επιρροή της βαθιάς οικονομικής κρίσης που βιώνουμε τα τελευταία 10 χρόνια. Η Αθήνα σήμερα είναι μια πόλη παραιτημένη και παρατημένη. Μια πόλη στην οποία η καθημερινότητα ξέβαψε, ξεθώριασε, θαμπώνοντας τις δυνατότητές της και καταντώντας την απολίτιστη.

Το πρόβλημα είναι βαθύτερο από τις όποιες προφανείς πρακτικές ελλείψεις υπάρχουν. Είναι θέμα συνολικής αντίληψης του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε την καθημερινότητά μας μέσα σε αυτή την πόλη. Γι’ αυτό, σήμερα, πρέπει να δοθεί η μεγάλη μάχη. Πέρα και πάνω από αρμοδιότητες. Η μάχη για τον πολιτισμό της καθημερινότητας που είναι η βάση της σχέσης του πολίτη με την πόλη. Μια σχέση αμοιβαιότητας και εμπιστοσύνης που κάνει και τους δύο καλύτερους. Γιατί μια πόλη που σέβεται τον πολίτη κάνει τον πολίτη να σέβεται την πόλη. Κάθε μέρα, στη βόλτα, στη δουλειά, στην κάθε λειτουργία της, σε κάθε δραστηριότητα. Μια πόλη ευγενής και φιλόξενη, ανεκτική και πλήρης, για να ζουν οι πολίτες της πλήρεις ζωές.

Αυτή είναι η μητέρα όλων των μαχών για την Αυτοδιοίκηση. Για να περάσουμε όμως από τη θεωρία στην πράξη, τρεις είναι οι άξονες πάνω στους οποίους βασίζεται η επανάκτηση του πολιτισμού της καθημερινότητας.

Πρώτα απ’ όλα, το θέμα της ασφάλειας. Η ασφάλεια είναι το πιο βασικό ανθρώπινο και κοινωνικό αγαθό, χωρίς το οποίο δεν έχει νόημα να συζητάμε τα υπόλοιπα. Και η ασφάλεια δεν αφορά μόνο την απειλή έναντι της ανθρώπινης ζωής ή της περιουσίας των Αθηναίων, αφορά και την ασφάλεια της δημόσιας περιουσίας τους, τα κτίρια, τα μνημεία, τα πάρκα της πόλης. Χρόνια ολόκληρα σε αυτό το θέμα ο δήμος έχει μείνει αμέτοχος, καταγγέλλοντας, κατά το σύνηθες, το ανίκανο κράτος. Ο δήμος όμως μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει ως επισπεύδων και ως καταλύτης. Και ας μην έχει αποκλειστική αρμοδιότητα. Πρέπει όμως να πάρουμε ως δεδομένο ότι το κράτος δεν θα αλλάξει αν δεν το αλλάξουμε εμείς. Αν δεν δώσουμε με νύχια και με δόντια τις μάχες που είναι αναγκαίες και επείγουσες, για να πάρουμε ως δημότες αυτά που αξίζουμε. Αλλά στη ζωή αυτή, για να πάρεις, πρέπει και να δώσεις. Να πάρεις πρωτοβουλίες και να αναλάβεις ευθύνες. Να μοιραστείς και έξοδα και κόπο.

Είναι θέμα απόφασης και κοινής λογικής. Να εστιάσουμε κυρίως στην πρόληψη. Βεβαίως, το φως, η καθαριότητα, η προσπελασιμότητα, ο πολιτισμός, όλα βοηθούν σημαντικά. Αλλά για να κατακτήσουμε το αυτονόητο της δημόσιας ασφάλειας δεν φτάνουν αυτά. Είναι απαραίτητο να καταστρώσουμε και να εφαρμόσουμε ένα σχέδιο δράσης στο οποίο ο Δήμος Αθηναίων θα αναλάβει συντονιστικό ρόλο και με τη συμμετοχή όλων των φορέων με κρίσιμες αρμοδιότητες για να αναλάβει ο καθένας έμπρακτα τις ευθύνες του και να διευκολύνει το έργο της Ελληνικής Αστυνομίας.

Αξονας δεύτερος: Πολιτισμός της καθημερινότητας, χωρίς ανάκτηση και απόλαυση του δημόσιου χώρου δεν νοείται. Αλλες μεγάλες πόλεις του κόσμου, πόλεις που θαυμάζουμε, τα κατάφεραν. Αποφάσισαν να δουν την πόλη τους αλλιώς. Σαν πολύτιμο, ζωντανό κομμάτι της ζωής τους και όχι σαν χώρο που τους ανέχεται και τον ανέχονται, παραδομένοι στη λογική του «δεν αλλάζει τίποτα». Πολίτες και πόλεις αλληλοδιδάχθηκαν ότι το αστικό περιβάλλον είναι δική τους ευθύνη.

Εφτασε λοιπόν η ώρα να δούμε ξανά τον δημόσιο χώρο από την αρχή. Η Αθήνα χρειάζεται σήμερα την προώθηση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου χωρικών παρεμβάσεων με στόχο την ανάπτυξη των μεγάλων δυνατοτήτων ανάκαμψης της πόλης αλλά και την αντιμετώπιση των σύγχρονων πιέσεων που δέχονται το κέντρο και οι συνοικίες της πόλης και το κτιριακό απόθεμά τους. Ενα μοναδικό ιστορικό και αρχιτεκτονικό απόθεμα που θα ζήλευαν πολλές ιστορικές πρωτεύουσες του κόσμου και πρέπει να αναδειχθεί έτσι ώστε να πιστέψουν οι πολίτες στο αύριο. Η λογική μας είναι αυτή των λεγόμενων παρεμβάσεων ακριβείας. Ενα πλέγμα μικρών, σημειακών αλλά καίριων παρεμβάσεων στις γειτονιές που να αναβαθμίζει τις ζωές των Αθηναίων που ζουν σε αυτές, που να προσελκύει επισκέπτες, που να διευκολύνει την επαγγελματική δραστηριότητα και να λειτουργεί ως εστία απόλαυσης του ελεύθερου χρόνου. Αναπλάσεις, πεζοδρομήσεις, διαπλατύνσεις και βελτιώσεις πεζοδρομίων, αναβάθμιση της ζωής όλων των πεζών με ειδική μέριμνα για την απελευθέρωση της κίνησης των ατόμων με αναπηρίες, η πόλη είναι και δική τους. Και όλα αυτά με έναν μεγάλο στρατηγικό στόχο: τον μεγάλο περίπατο. Την ωραιότερη βόλτα της Ευρώπης. Να μπορείς να περπατάς την πόλη. Να την αναπνέεις. Να σε παρασέρνει με τα χρώματα και τον ρυθμό της.

Ο πολιτισμός της καθημερινότητας βασίζεται όμως και στη λειτουργία της πόλης. Για να είναι ανθρώπινη. Πρώτα και πάνω απ’ όλα, το θέμα της καθαριότητας. Το οποίο δεν αφορά όμως μόνο τη διαχείριση των 11.500 σημείων αποκομιδής. Είναι και τα πεζοδρόμια που δεν πλένονται, οι δρόμοι που δεν καθαρίζονται. Χρειάζεται ένα σχέδιο επιχειρησιακό, που να αντιμετωπίζει την καθαριότητα, το πράσινο και τον φωτισμό συμπληρωματικά και συνολικά. Με κοινά μέσα, τη χρήση νέων τεχνολογιών και τον καθορισμό δεικτών επίδοσης. Με επικαιροποιημένο κανονισμό στη βάση του «όποιος ρυπαίνει πληρώνει» και ένα δικαιότερο σύστημα ανταποδοτικών τελών καθαριότητας που να ευνοεί την προαγωγή της πρόληψης και της ανακύκλωσης. Και βέβαια με ένα νέο μοντέλο το οποίο θα σχεδιαστεί από το μηδέν. Με επένδυση σε νέες μεθόδους, νέες συμπεριφορές, νέες συνήθειες για όλους, για μια κυκλική οικονομία και τη διαχείριση στην πηγή.

Εάν κάτι μού έμαθαν όλα αυτά τα χρόνια στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, είναι ότι αποτελεί την πολιτική της αληθινής ζωής. Της πραγματικής, χειροπιαστής σχέσης με τον κόσμο και τα προβλήματά του. Γιατί αφορά στην καθημερινότητα με έναν απόλυτο τρόπο. Γι’ αυτό θα δώσουμε τη μάχη. Για να μάθουμε, να δείξουμε και – γιατί όχι; – να διδάξουμε, ως πόλη, πολιτισμό στην καθημερινότητα. Για να μας συζητάνε ανά τον κόσμο όχι μόνο για την Ακρόπολη αλλά ως πρότυπο σύγχρονης και φιλικής πρωτεύουσας.

Ο Κώστας Μπακογιάννης είναι περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας και υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων.