Με μεγάλη έκπληξη και έντονη δυσαρέσκεια πληροφορήθηκε το Οικουμενικό Πατριαρχείο από τηλεοράσεως το βράδυ της 6ης Νοεμβρίου για τη συμφωνία 15 σημείων μεταξύ Ιερώνυμου και Αλέξη Τσίπρα για τις περαιτέρω σχέσεις κράτους και Εκκλησίας εν Ελλάδι. «Δεν είχαμε καμία πληροφόρηση πριν, κατά τη διάρκεια, ή μετά τις συνεννοήσεις μεταξύ του Αρχιεπισκόπου και Πρωθυπουργού» λένε υψηλόβαθμες πηγές στο Φανάρι.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος την επομένη ανέκρουσε πρύμναν, αποκαλώντας το κείμενο «πρόθεση συμφωνίας», με την οποία ο Αλέξης Τσίπρας θα έμενε στην Ιστορία. Κατ’ ουσίαν, το Οικουμενικό Πατριαρχείο θεωρεί ως ανυπόστατη και μη γενόμενο το «μνημόνιο συνεργασίας» μεταξύ των δύο πλευρών για ιστορικούς και εκκλησιολογικούς λόγους.
ΟΡΓΗ ΚΑΙ ΔΥΣΦΟΡΙΑ. Κατ’ αρχάς, το Φανάρι θεωρεί ότι ο Ιερώνυμος ως μη όφειλε παρέλειψε να ενημερώσει το Πατριαρχείο για μια συμφωνία που αφορά άμεσα δεκάδες μητροπόλεις της ελλαδικής Εκκλησίας που υπάγονται πνευματικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, βάσει συμφωνίας του 1928, παραχωρήθηκε η διοίκηση των μητροπόλεων των λεγόμενων νέων χωρών στην Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, στην οποία μόλις το 1850 το Οικουμενικό Πατριαρχείο παραχώρησε το αυτοκέφαλο. «Η συμφωνία αυτή δεν αφορά τη μισή Εκκλησία της Ελλάδος» λένε οι ίδιες πηγές στο Φανάρι, αναφερόμενες στις Νέες Χώρες (σε Μακεδονία και Ηπειρο), την Εκκλησία της Κρήτης και τις μητροπόλεις των Δωδεκανήσων.
Η κομβική σχέση μεταξύ Οικουμενικού Πατριαρχείου και Εκκλησίας της Ελλάδος είναι κατοχυρωμένη στο άρθρο 3 του ελληνικού Συντάγματος, σε εδάφιο που δεν τόλμησε να πειράξει ο Πρωθυπουργός στις προτεινόμενες αλλαγές του Συντάγματος: «Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας, που γνωρίζει κεφαλή της τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, υπάρχει αναπόσπαστα ενωμένη δογματικά με τη Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης και με κάθε άλλη ομόδοξη Εκκλησία του Χριστού τηρεί απαρασάλευτα, όπως εκείνες, τους ιερούς αποστολικούς και συνοδικούς κανόνες και τις ιερές παραδόσεις. Είναι αυτοκέφαλη, διοικείται από την Ιερά Σύνοδο των εν ενεργεία Αρχιερέων και από τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο που προέρχεται από αυτή και συγκροτείται όπως ορίζει ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας, με τήρηση των διατάξεων του Πατριαρχικού Τόμου της κθ’ (29) Ιουνίου 1850 και της Συνοδικής Πράξης της 4ης Σεπτεμβρίου 1928».
Επειδή λοιπόν η ανώτατη αρχή της Εκκλησίας της Ελλάδας είναι η Ιερά Σύνοδος, δεν έχει Πρώτο που μπορεί να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και να τις εφαρμόζει μόνος, αφού ο Πρώτος στις ελληνορθόδοξες Εκκλησίες είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης.
«Ούτε καν την Ιερά Σύνοδο δεν ενημέρωσε ο Αρχιεπίσκοπος. Ηταν καθαρά ένα μνημόνιο συνεργασίας σε αυστηρά προσωπικό επίπεδο που υποδηλώνει την καλή θέληση να βρεθούν κάποιες λύσεις» ανέφεραν οι ίδιες πηγές. Δεν είναι λίγοι δε στους κόλπους ακόμα και της ελλαδικής Εκκλησίας που είδαν την κοινή παρουσία Ιερωνύμου και Τσίπρα στο Μαξίμου ως επικοινωνιακή πριμοδότηση του Πρωθυπουργού.
«ΡΕΤΣΙΝΙΑ». Σαφή θέση υπέρ της συμφωνίας, πάντως, πήρε χθες ο μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Ανθιμος, αναφέροντας (στο ραδιόφωνο του ΑΠΕ) ότι ο Αρχιεπίσκοπος «δεν πατάει πάνω σε σάπιο σανίδι». «Ολα αυτά τα χρόνια που οι ιερείς και αρχιερείς είμαστε στο κρατικό μισθολόγιο, εμείς την ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλου τη θεωρούμε πάνω μας ως ρετσινιά.
Δεν μπορούμε να είμαστε δημόσιοι υπάλληλοι, το δημοσιοϋπαλληλίκι δεν ταιριάζει σε εμάς, δεν έχουμε οκτάωρο και δεν τελειώνει η υπευθυνότητά μας μόλις τελειώνει η υπηρεσία μας…» πρόσθεσε και, αναφερόμενος στη δημιουργία κοινού Ταμείου με το Δημόσιο για την εκκλησιαστική περιουσία, κατέληξε: «Είναι πολύ καλό το Ταμείο, ώστε να αξιοποιηθεί κάτι που είναι μπερδεμένο με αυτά τα νομικά, τα λεγόμενα διακατεχόμενα, που τόσες κυβερνήσεις εδώ και 50 χρόνια δεν αποφάσισαν να τα ξεκαθαρίσουν… Τώρα βλέπουμε ένα φως. Δεν μιλάω πολιτικά και κομματικά, βλέπουμε ένα φως και μάλλον θα είναι και διακομματικό, όπως φαίνεται από το ενδιαφέρον».