Εντυπωσιακή καθίζηση βάθους 52 εκατοστών έχει υποστεί το Στεφανοβίκειο Μαγνησίας την πενταετία 2012 – 2017. Το φαινόμενο, το οποίο οφείλεται στην υπεράντληση του υδροφόρου ορίζοντα, παρατηρήθηκε πριν από μερικά χρόνια και όπως αποδεικνύεται εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς. Το Στεφανοβίκειο βρίσκεται στη λεκάνη της πρώην λίμνης Κάρλας και έχει 1.970 κατοίκους.

Αν συνυπολογίσει κανείς παλαιότερες μετρήσεις θα διαπιστώσει ότι σε διάστημα 10 ετών, από το 2007 ώς το 2017, το χωριό έχει βουλιάξει σχεδόν κατά ένα μέτρο! Τα πρόσφατα στοιχεία προέκυψαν από την παρακολούθηση των εδαφικών κινήσεων στη λεκάνη της Θεσσαλίας που πραγματοποιεί ομάδα επιστημόνων με την συσχέτιση δορυφορικών και υδρογεωλογικών δεδομένων.

ΟΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων παρουσιάστηκαν στο Διεθνές Συνέδριο «Πηνειός Ποταμός: πηγή ζωής και ανάπτυξης στην Θεσσαλία» που πραγματοποιήθηκε στις 2 και 3 Νοεμβρίου 2018 στη Λάρισα. Οπως αναφέρθηκε, φυσιολογικές εδαφικές διακυμάνσεις παρατηρήθηκαν σε τρία από τα τέσσερα σημεία που παρακολουθούνται: στην πόλη της Λάρισας, στην Καρδίτσα και στον Κλοκοτό Τρικάλων, ενώ καθίζηση παρατηρήθηκε στο Στεφανοβίκειο.

Οι διαρρήξεις εδαφών έγιναν αισθητές στην Ανατολική Θεσσαλία για πρώτη φορά στα μέσα της δεκαετίας του ’80 και έχουν προκαλέσει κατά καιρούς μεγάλη αναστάτωση στην τοπική κοινωνία. Το 2015 είχαν πραγματοποιηθεί λαϊκές συνελεύσεις για το θέμα σε χωριά της περιοχής. Ρωγμές εμφανίζονται κατά διαστήματα στο έδαφος, αλλά και σε υποδομές που ενίοτε τέμνουν ολόκληρα κτίσματα.

«Εδώ και μία δεκαετία παρακολουθούμε συστηματικά τέσσερις περιοχές στη Θεσσαλία, όπου λειτουργούν γεωδαιτικοί σταθμούς GNSS αναφοράς: τη Λάρισα, την Καρδίτσα, τον Κλοκοτό και το Στεφανοβίκειο. Αυτό που δείχνει η έρευνά μας είναι ότι στους τρεις πρώτους σταθμούς παρουσιάζονται εποχικές διακυμάνσεις που σχετίζονται με τη φυσιολογική πλήρωση και ταπείνωση του υδροφόρου ορίζοντα ενώ ο σταθμός στο Στεφανοβίκειο Μαγνησίας – στην πλατεία του χωριού – παρουσιάζει μια εντυπωσιακή καθίζηση περίπου μισού μέτρου, συγκεκριμένα 52 εκατοστών, από το καλοκαίρι του 2012 ώς το καλοκαίρι του 2017» λέει στα «ΝΕΑ» ο δρ Αθανάσιος Γκανάς, διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, ο οποίος πραγματοποίησε τις μετρήσεις μαζί με τους ερευνητές Παναγιώτη Αργυράκη, Σωτήριο Βαλκανιώτη, Βασίλειο Τσιούμα και Νικόλαο Σαγιά.

ΜΕ ΔΟΡΥΦΟΡΟΥΣ. «Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήσαμε βασίζεται στις μετρήσεις γεωδαιτικών σταθμών GNSS, οι οποίοι λαμβάνουν σήματα από δορυφόρους με συχνότητα ένα δευτερόλεπτο ανά παρατήρηση», προσθέτει ο Γκανάς. «Τα σήματα αυτά στη συνέχεια αναλύονται στο Αστεροσκοπείο με σύγχρονα λογισμικά και υπολογίζεται η θέση της κεραίας συναρτήσει του χρόνου. Αυτός ο υπολογισμός γίνεται σε ένα παγκόσμιο σύστημα αναφοράς όπου ελαχιστοποιούνται τα σφάλματα, κάθε μετακίνηση της κεραίας υπολογίζεται με ακρίβεια χιλιοστού» προσθέτει.

Το φαινόμενο οφείλεται στη συνεχιζόμενη υπεράντληση του υδροφόρου ορίζοντα και όπως εξηγεί ο δρ Γκανάς, ο ρυθμός καθίζησης στο Στεφανοβίκειο διαπιστώνεται ότι παραμένει σταθερός. «Οι αντίστοιχες μετρήσεις στον σταθμό της Λαρίσης είναι φυσιολογικές – έχουμε διακύμανση περίπου 3 εκατοστά εδώ και επτά χρόνια. Το ίδιο συμβαίνει στην Καρδίτσα όπου από το 2012 μέχρι σήμερα η εδαφική διακύμανση είναι 2,5 εκατοστά. Εντυπωσιακή είναι και η σταθερότητα στον Κλοκοτό, τον οποίο παρακολουθούμε από το 2008» συμπληρώνει.

ΤΟ ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ. Αξίζει να σημειωθεί ότι παλαιότερη έρευνα που είχε πραγματοποιηθεί από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών – με άλλη μεθοδολογία – είχε καταγράψει στη λεκάνη της Κάρλας εδαφικές παραμορφώσεις έως 13 εκατοστών ανά έτος την περίοδο 2007 – 2011. Τα σημεία όπου είχε εντοπιστεί πρόβλημα ήταν και πάλι το Στεφανοβίκειο και μαζί του τα χωριά Νίκη, Μέλισσα, Κυψέλη και Ριζόμυλο.

Παρόμοιες καθιζήσεις παρατηρούνται και σε άλλα μέρη του κόσμου. «Υπάρχουν και άλλες περιοχές, παράκτιες, στην Πελοπόννησο, στην Αργολίδα και στη Λακωνία, σε κάποιες περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας, όπως στην Ημαθία, που αντιμετωπίζουν καθιζήσεις. Είναι ένα φαινόμενο γνωστό σε όλες τις ηπείρους» αναφέρουν οι επιστήμονες.