Μια ανάσα πριν από την έναρξη των γεωτρήσεων της Exxon Mobil στο Οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ, η Τουρκία κλιμακώνει την επιθετική ρητορική της ενάντια στη Λευκωσία, δημιουργώντας ερωτηματικά για το τι μέλλει γενέσθαι και ανησυχία για ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου. Ο κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος Πρόδρομος Προδρόμου απαντά στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» για τις τουρκικές απειλές και τη νέα περίοδο στις σχέσεις Κύπρου – ΗΠΑ, σημειώνοντας ότι πλέον μιλάμε για «στρατηγική συνεργασία».

Στις 15 Νοεμβρίου αρχίζουν οι γεωτρήσεις της Exxon Mobil στο Οικόπεδο 10 της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τι σημαίνει η εξέλιξη αυτή για το ενεργειακό πρόγραμμα της χώρας;

Είναι ένα ακόμα αποφασιστικό βήμα στο ενεργειακό πρόγραμμά μας που εξελίσσεται κανονικά. Υπάρχουν σημαντικές προσδοκίες, αλλά πρέπει να περιμένουμε τα αποτελέσματα. Ανάλογα με το τι θα αποκαλύψουν αυτές οι γεωτρήσεις, θα διαμορφωθούν και επιλογές για τη συνέχεια. Είμαστε πάντως σε μια πορεία που βλέπουμε να καθιστά σταδιακά την Κύπρο ενεργειακό παράγοντα στο διεθνές πεδίο. Το ενεργειακό μας πρόγραμμα έχει μέχρι στιγμής αποδώσει. Yπογραμμίζω τόσο την πρόσφατη διακρατική συμφωνία με την Αίγυπτο για τη δημιουργία αγωγού και διοχέτευση φυσικού αερίου από άλλο τεμάχιο της ΑΟΖ σε τερματικά της χώρας εκείνης, όσο και τις μελέτες που διεξάγονται με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το φιλόδοξο σχέδιο του Αγωγού Ανατολικής Μεσογείου, EastMed.

Ο Ερντογάν κλιμακώνει τη ρητορική του χαρακτηρίζοντας «πειρατικές ενέργειες» τις γεωτρήσεις. Θεωρείτε ότι η Τουρκία θα προκαλέσει θερμό επεισόδιο στην κυπριακή ΑΟΖ και ποια θα είναι η αντίδραση της Κύπρου;

Η Κυπριακή Δημοκρατία προχωρά από την πρώτη στιγμή στη βάση του διεθνούς δικαίου και συγκεκριμένα της Συνθήκης των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) για το Δίκαιο της Θαλάσσης. Ταυτόχρονα, μέσα από το πλέγμα των τριμερών σχέσεων που, μαζί με την Ελλάδα, αναπτύσσουμε με όλα τα γειτονικά κράτη, προβάλλουμε ένα πρότυπο συνεργασίας με γνώμονα το αμοιβαίο όφελος των κρατών και των λαών της περιοχής, αλλά και τη σταθερότητα. Είναι άλλοι εκείνοι που κινούνται με «πειρατική» λογική. Είναι προφανές ότι η Τουρκία προσπαθεί με κάθε τρόπο να δημιουργήσει ένα τεχνητό κλίμα έντασης. Ωστόσο αυτό δεν σχετίζεται με τις πραγματικότητες και το διεθνές δίκαιο, γι’ αυτό και δεν παρασυρόμαστε ούτε θα πρέπει να παίξουμε αυτό το παιχνίδι. Δεν θα μπούμε σε μια πολεμική δηλώσεων και απαντήσεων, ούτε και μας ενδιαφέρει η ρητορική κλιμάκωση απειλών, γιατί δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να συμβάλουμε στη δημιουργία της εντύπωσης ότι υπάρχουν τάχα διαφορές ή διεκδικήσεις. Η Κυπριακή Δημοκρατία ασχολείται με τη δική της επικράτεια, τα δικά της νερά, τη δική της ΑΟΖ. Και η κυβέρνηση το κάνει αυτό για λογαριασμό όλων των κύπριων πολιτών, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Εχουμε μάλιστα στη θάλασσά μας αυτή τη στιγμή όχι μόνο την ενεργό παρουσία κάποιων ενεργειακών κολοσσών που επενδύουν δισεκατομμύρια, αλλά και τη σύγκλιση συμφερόντων μεγάλων κρατών και διεθνών δυνάμεων. Αυτό το κοινό συμφέρον νομίζω ότι θωρακίζει την ενεργειακή πολιτική της Κύπρου. Τον τελευταίο καιρό, με αποφασιστικά βήματα στην εξωτερική πολιτική μας η Κύπρος έχει ενταχθεί όσο ποτέ προηγουμένως στο διεθνές σύστημα ασφάλειας. Στενές σχέσεις συνεργασίας σε ζητήματα ασφάλειας και άμυνας με ισχυρούς εταίρους μας στην ΕΕ, περιφερειακές δυνάμεις όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος, αλλά κυρίως με τις ΗΠΑ, ενισχύουν τη θέση της χώρας μας.

Η κυπριακή κυβέρνηση είναι ικανοποιημένη από τη στάση του ΟΗΕ απέναντι στο δικαίωμα της Λευκωσίας να προχωρά σε αξιοποίηση του φυσικού της πλούτου και τις σχετικές αναφορές Γκουτέρες και τι περιμένει από τις ΗΠΑ;

Ο πρόεδρος είναι ικανοποιημένος διότι, αντίθετα με ανησυχίες ή και προβλέψεις κάποιων, ο γ.γ. Γκουτέρες συνεχίζει να πιστεύει στη δυνατότητα να βρεθεί μια λύση και ξεκίνησε μια νέα προσπάθεια. Εκφράσαμε ικανοποίηση διότι στην πρόσφατη Εκθεσή του καταγράφεται η θετική στάση του προέδρου μας. Το απόσπασμα όπου αναφέρεται ακολουθείται και από μια έκκληση να αποφευχθούν ενέργειες που δημιουργούν ένταση. Και αυτό νομίζω ότι αφορά την Τουρκία και τα όσα έχει επιχειρήσει και στο πρόσφατο παρελθόν. Η Κυπριακή Δημοκρατία, κράτος – μέλος των ΗΕ, ενεργεί στη βάση του Δικαίου της Θαλάσσης των ΗΕ, δεν δημιουργεί εντάσεις. Απλώς ενεργεί στη βάση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της, τα οποία, όταν χρειάστηκε, με ρητές αναφορές στηρίζουν τόσο οι ΗΠΑ όσο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αλλά και η Ρωσία. Εκείνοι που επιλέγουν τη λογική της έντασης θα πρέπει να ακούσουν την έκκληση στην Εκθεση του γ.γ., όπως και παρόμοιες προηγούμενες προειδοποιήσεις από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Σχετικά με τις ΗΠΑ, κατ’ επανάληψη το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχει δηλώσει απερίφραστα στήριξη στα κυριαρχικά δικαιώματα και το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτές τις μέρες ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης σε επίσκεψη στις ΗΠΑ συνάντησε τον ομόλογό του Μάικ Πομπέο και άλλους αμερικανούς αξιωματούχους. Με την υπογραφή ενός Συμφώνου Προθέσεων (Letter of Intent) επισφραγίζεται και συστηματοποιείται η πρόσφατη μεγάλη ενίσχυση των σχέσεών μας με τις ΗΠΑ. Μέσα από τη λογική μιας στρατηγικής συνεργασίας, όπως την αποκαλούν οι ίδιες οι ΗΠΑ, η Κύπρος βρίσκει μια στέρεη θέση στο διεθνές σύστημα ασφάλειας. Θα πρέπει πλέον να μιλάμε για μια σχέση στρατηγικής συνεργασίας και αυτό ενισχύει τη θέση και τον ρόλο της Κύπρου στην περιοχή.

Τι σημαίνει αποκεντρωμένη ομοσπονδία;

Ο πρόεδρος αναφέρεται σε αποκέντρωση κάποιων αρμοδιοτήτων ή θεσμικών οργάνων στο πλαίσιο της ομοσπονδιακής λειτουργίας. Οχι για τις βασικές εξουσίες που είναι πάντα απαραίτητες στο κεντρικό κράτος. Μιλάμε πάντα για ομοσπονδία και σε καμία περίπτωση για συνομοσπονδία ή κάτι άλλο. Ο προβληματισμός, όπως αναπτύχθηκε και δημόσια από τον πρόεδρο, προβάλλεται στο πλαίσιο μιας προσπάθειας να βελτιωθεί η λειτουργικότητα της επιζητούμενης ομοσπονδιακής δομής και να αντιμετωπιστούν οι φόβοι των πολιτών ότι θα πρόκειται για ένα δύσκαμπτο σύστημα που θα οδηγείται διαρκώς σε εμπλοκές. Προτάσσεται ακόμα ως ένα κίνητρο για να εγκαταλείψει η τουρκοκυπριακή πλευρά την επίμονη θέση ότι θα πρέπει να υπάρχει η ανάγκη «μιας θετικής (τουρκοκυπριακής) ψήφου» για κάθε απόφαση, σε κάθε επίπεδο του ομοσπονδιακού κράτους. Ο πρόεδρος νοιάζεται για τη λειτουργικότητα του ομοσπονδικού πολιτεύματος – κάτι που θα το κάνει ευκολότερα αποδεκτό από τους πολίτες. Θεωρεί ότι η θέση και η ευθύνη του δεν του επιτρέπουν να παραγνωρίζει προβλήματα που είναι ορατά, επαναλαμβάνοντας ένα ευχολόγιο. Νομίζω ότι με τέτοιες προσπάθειες για βελτιώσεις ή διευκρινίσεις για τη λειτουργικότητα -και επομένως τη βιωσιμότητα – του ομοσπονδιακού πολιτεύματος το υπερασπιζόμαστε και διεκδικούμε μια αποδεκτή λύση και έτσι αποκρούουμε και το φάσμα των δυο κρατών που άμεσα ή και με τη συγκεκαλυμμένη μορφή της συνομοσπονδίας προωθεί η Τουρκία.