ΜΙΑ ΔΗΛΩΣΗ. Αφού περίμενε αρκετή ώρα να κοπάσουν τα χειροκροτήματα των συνέδρων του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, που είχαν μόλις εκλέξει με 79% τον Μάνφρεντ Βέμπερ υποψήφιό τους για την προεδρία της Κομισιόν, η Ανγκελα Μέρκελ στράφηκε προχθές προς τον Βίκτορ Ορμπαν και του είπε: «Οταν μιλάς άσχημα για την Ευρώπη είναι αναμενόμενο ο κόσμος όχι μόνο να μη σέβεται την Ευρώπη, αλλά να την περιφρονεί».
ΜΙΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ. Σε μια ομιλία του την περασμένη Δευτέρα στις Βρυξέλλες, ο ευρωπαίος διαπραγματευτής για το Brexit Μισέλ Μπαρνιέ περιέγραψε μια συνάντηση που είχε πρόσφατα με τον Νάιτζελ Φάρατζ. «Ηγηθήκατε του Brexit», του είπε, «το κερδίσατε και τώρα το φέρνουμε σε πέρας. Μπορώ να σας ρωτήσω πώς βλέπετε τη σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με την ΕΕ μετά το Brexit;» «Κύριε Μπαρνιέ», απάντησε εκείνος, «μετά το Brexit η ΕΕ δεν θα υπάρχει πλέον».
ΜΙΑ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ. Ξεκίνησε λίγο σαν αστείο, πάνω από έναν καφέ τον Δεκέμβριο του 2017: κι αν το 2018 προκηρύσσαμε την Ευρωπαϊκή Δημοκρατία; Ενα μήνα μετά, η γερμανίδα πολιτική επιστήμων Ούλρικε Γκερό και ο αυστριακός συγγραφέας Ρόμπερτ Μενάσε προσκλήθηκαν από την Εταιρεία Γερμανών Θεατρικών Συγγραφέων να μιλήσουν για το θέμα αυτό. Επικράτησε ενθουσιασμός. Ξεκίνησε κινητοποίηση, έγιναν ταξίδια, συγκεντρώθηκαν χρήματα και υλικό, δημιουργήθηκε μια διαδραστική ιστοσελίδα, τον Ιούλιο συντάχθηκε ένα μανιφέστο κι άρχισε να μεταφράζεται σε διάφορες γλώσσες (https://europeanbalconyproject. eu/en/manifesto). «Αισθανόμουν σαν τον Μαθητευόμενο Μάγο στο ομώνυμο ποίημα του Γκαίτε», είπε σε μια συνέντευξή της η Γκερό.
Το σχέδιο ονομάστηκε Ευρωπαϊκό Μπαλκόνι. Και σήμερα στις 4 το απόγευμα θα λάβει σάρκα και οστά με την ανάγνωση του μανιφέστου από θέατρα, μπαλκόνια και δημόσιους χώρους σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις, μεγάλες και μικρές. Η επέτειος είναι διπλή: στις 9/11/1918 ιδρύθηκε η Δημοκρατία της Βαϊμάρης και στις 11/11/1918 τελείωσε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος. «Ο στόχος του σχεδίου μας», λέει η Γκερό, «είναι όχι να επαναλάβουμε την ιστορία, αλλά να τη θυμίσουμε και να αποτρέψουμε την επανάληψή της. Θέλουμε να μετατρέψουμε τα ιστορικά γεγονότα σε ένα κοινό ευρωπαϊκό μέλλον».
Κεντρική θέση στην προκήρυξη της Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας έχει για τους εμπνευστές της η φαντασία. «Είναι το αντίθετο της νοσταλγίας», συνεχίζει η γερμανίδα πολιτική επιστήμων. «Η σκέψη μας διαμορφώνει την πραγματικότητα. Αυτό είχε στο μυαλό του ο Μπρεχτ όταν είπε ότι το θέατρο μπορεί δυνητικά να αλλάξει τον κόσμο, μόνο και μόνο αναγγέλλοντας έναν νέο κόσμο. Αυτό κάνουν ουσιαστικά τα θέατρα και αυτό θέλουμε να κάνουμε με το Ευρωπαϊκό Μπαλκόνι: μια τεράστια «ευρωπαϊκή ομιλία», όπου οι πολίτες σε όλη την Ευρώπη θα διακηρύξουν ότι θέλουν να είναι ευρωπαίοι πολίτες με ίσα δικαιώματα».
Γιατί όπως είπε κι ο Μισέλ Μπαρνιέ, «δεν πρέπει να επιτρέψουμε να δικαιωθεί ο Φάρατζ, και αυτό εξαρτάται από μας».