Στο Eurogroup της περασμένης Δευτέρας ο ιταλός υπουργός Οικονομικών, Τζοβάνι Τρία, εμφανίστηκε ανυποχώρητος στις διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εξανεμίζοντας κάθε ελπίδα για συμβιβασμό μέσα στις επόμενες ημέρες. Η κυβέρνηση της Ιταλίας επέλεξε να πάρει τον δρόμο μιας σύγκρουσης χωρίς προηγούμενο με την ΕΕ τον περασμένο μήνα, όταν παρουσίασε το προσχέδιο του προϋπολογισμού της, στο οποίο προβλέπει αύξηση του διαρθρωτικού ελλείμματος κατά 0,8% του ΑΕΠ την επόμενη χρονιά αντί μείωσης 0,6% όπως ορίζει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ). Το προσχέδιο απορρίφθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης φάνηκε ότι η Ρώμη είναι απομονωμένη όσον αφορά το ζήτημα, με τους υπουργούς να εκφράζουν ανησυχίες για το ότι ο υψηλότερος δανεισμός της Ιταλίας και οι σχεδιασμοί της για τις δημόσιες δαπάνες απειλούν τη βαθύτερη ολοκλήρωση της ευρωζώνης, αν όχι την ίδια τη νομισματική ένωση. Οι Βρυξέλλες θεωρούν ότι το σχέδιο προϋπολογισμού της Ρώμης παραβιάζει τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ και πρέπει να αναθεωρηθεί έως τις 13 Νοεμβρίου. Προσωπικά πιστεύω ότι οι δύο πλευρές θα καταλήξουν σε μια συμφωνία και την ερχόμενη Τρίτη, 13 Νοεμβρίου θα προσπαθήσουν παράλληλα να μην προχωρήσουν σε ενέργειες που θα οδηγήσουν σε γενίκευση της κρίσης. Το βάρος της Ιταλίας στην ευρωζώνη είναι ιδιαίτερα μεγάλο και τυχόν ένταση της κρίσης είναι πιθανό να οδηγήσει σε κατάρρευση του ευρώ. Αλλά και από την άλλη πλευρά, η ιταλική κυβέρνηση δύσκολα θα σηκώσει το βάρος μιας πιθανής αύξησης του δημοσίου χρέους της που υπερβαίνει το 130% του ΑΕΠ. Τι θα γίνει όμως αν οι δύο πλευρές δεν καταφέρουν να συμφωνήσουν και τι θα σημαίνει αυτό για την Ελλάδα; Με βάση τους υπάρχοντες κανονισμούς, η παραβίαση των δημοσιονομικών κανόνων, δηλαδή μια μη συμμόρφωση, δίνει τη δυνατότητα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εντάξει την Ιταλία στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος και να της επιβάλει βαρύ «πρόστιμο» ύψους 0,2% του ΑΕΠ, ή περίπου 4 δισ. ευρώ. Από εκεί και πέρα, το ερώτημα είναι πώς θα αντιδράσουν οι αγορές.
Θα συνεχίσουν να κινούνται τα επιτόκια δανεισμού της Ιταλίας σε υψηλά επίπεδα και σε περιβάλλον εξαιρετικά αυξημένης μεταβλητότητας; Δηλαδή το spread των ιταλικών ομολόγων θα κυμαίνεται μεταξύ 300-400 μονάδων βάσης μέχρι τον Μάιο που θα έχουμε τις ευρωεκλογές; Ή θα βρίσκεται η Ιταλία σχεδόν καθημερινά αντιμέτωπη με το «φάντασμα» μιας νέας κρίσης χρέους; Αν η ιταλική κυβέρνηση καταφέρει να τα βγάλει πέρα μέχρι τις ευρωεκλογές, τότε πιστεύω ότι θα ρίξει τους τόνους και οι πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία θα καθορίσουν την επόμενη ημέρα. Διαφορετικά, οι αγορές θα αυξήσουν σε ασφυκτικό σημείο τις πιέσεις προς την ιταλική κυβέρνηση και δεν θα περιμένουν μέχρι τον Μάιο. Αν το επιτόκιο δανεισμού του ιταλικού Δημοσίου φτάσει σε σημείο απαγορευτικό, δηλαδή spread πάνω από 400 μονάδες βάσης, τότε υπάρχει μόνο ένας δρόμος για την ιταλική κυβέρνηση: να ζητήσει οικονομική βοήθεια. Εκεί η κατάσταση θα αρχίσει να μοιάζει με το ελληνικό 2015. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο εκνευρισμός που θα διαχυθεί στις αγορές, είναι σίγουρο ότι θα επηρεάσει και εμάς, ανεβάζοντας ακόμη περισσότερο τα ήδη απαγορευτικά επιτόκια δανεισμού μας από τις αγορές.