Ιούνιος του 2000. Το τηλέφωνο στο γραφείο του πρωθυπουργού στο Μέγαρο Μαξίμου απάντησε η ιδιαιτέρα του Σημίτη, Μαρία Πλευράκη. Στην άλλη γραμμή ήταν ο αρχιγραμματέας της Ιεραρχίας, ο οποίος της ζήτησε «να δεχθεί ο κ. πρωθυπουργός αντιπροσωπεία ιεραρχών υπό τον Μακαριότατο» για το θέμα των ταυτοτήτων.

Η απάντησή του, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Γιώργου Παπαχρήστου στα «ΝΕΑ», ήταν: «Ο κ. πρωθυπουργός παρακαλεί να μεταφέρετε στην Ιεραρχία ότι επί του θέματος των ταυτοτήτων δεν υπάρχει θέμα συζήτησης και συστήνει να επικοινωνήσετε με τον αρμόδιο υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων».

Ακολούθησε η μεγάλη ιερή μάχη του Χριστόδουλου κατά του Σημίτη, με δεκάδες χιλιάδες πιστούς στους δρόμους, πύρινες ομιλίες, συλλογή υπογραφών και λάβαρα της Αγίας Λαύρας. Στη χώρα επικρατούσε κλίμα συνωμοσιολογίας και μίσους, με τον Σταθόπουλο και τον Σημίτη να στοχοποιούνται προσωπικά (για τον δεύτερο άλλωστε διέδιδαν ήδη διάφορες φυλλάδες ότι είναι εβραίος σιωνιστής).

Ηταν η τελευταία ελληνική κυβέρνηση που δεν ενέδωσε στη γοητεία της Ορθοδοξίας.

Αν το πρόβλημα στις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας περιοριζόταν σε συμβολισμούς ή στην προσχηματική επίκληση των κομμάτων στις αντιδράσεις των ιεραρχών, για να κρυφτεί η απουσία πολιτικής βούλησης για την κατοχύρωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τότε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ μπορεί να έπαιρνε και άριστα προοδευτισμού.

Στην πραγματικότητα όμως, ο Αλέξης Τσίπρας στις σχέσεις του, όχι με την Εκκλησία γενικώς, όσο με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο ειδικώς, μας έχει προσφέρει στιγμές που θα ζήλευαν κι οι εμπειρότεροι πολιτευτές της Δεξιάς του Κυρίου.

Ευλόγησον

Το 2014, ο πρόεδρος του κόμματος της Αριστεράς, της προόδου και του χωρισμού Εκκλησίας – Κράτους, ένιωθε το ζεστό χνώτο της εξουσίας στον σβέρκο του. Ανταποκρινόμενος σε πρόσκληση μοναχών, ο Αλέξης Τσίπρας, που κάποτε δήλωνε πως δεν θα πηγαίνει με τις κάμερες να ανάψει κερί, πήγε στο Αγιον Ορος. Εκεί επιδόθηκε σε ένα εκπληκτικό κατηχητικό σόου, σύγκρινε τους μοναχούς με τους… Ζαπατίστας ενώ, σε μια στιγμή θεϊκής έμπνευσης, ζήτησε και έμεινε για δέκα λεπτά μόνος με την εικόνα του «Αξιον Εστί». Τα ταχύρρυθμα μαθήματα προετοιμασίας για τη μετακόμιση στο Μαξίμου έβαιναν καλώς.

Λίγες μέρες πριν από τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 ο Τσίπρας παρέστη για πρώτη φορά στην τελετή αγιασμού των υδάτων. Δεν αρκέστηκε στην απλή παρουσία όμως αφού ο άθεος Πρωθυπουργός μας, σε μια κίνηση που είχε εκ των προτέρων συνδιοργανωθεί με την Αρχιεπισκοπή, έλαβε σεβαστικά από τον ιερέα ένα περιστέρι, το σύμβολο του Αγίου Πνεύματος, και το απελευθέρωσε θεαματικά, σε ζωντανή μετάδοση, σε μια σκηνή που έγινε viral και σχολιάστηκε ώς κι από τον «Economist».

Μα ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο;

Η ιδιαίτερη σχέση του Αλέξη Τσίπρα με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο είναι παραδεδεγμένη. Ο Αρχιεπίσκοπος έχει ομολογήσει ότι έχουν μια μακρόχρονη πνευματική σχέση και πως τον βλέπει σαν παιδί του.

Τα χρόνια της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, οι αντιδράσεις της Εκκλησίας σε διάφορα θέματα που θεωρεί πως την αφορούν, έχουν υπάρξει πολύ χαλαρές. Νομοθετικές πρωτοβουλίες όπως η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια ή η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου των διεμφυλικών, πέρασαν με ελάχιστες κραυγές από λίγους γνωστούς μητροπολίτες.

Οι δυο άνδρες μιλάνε με τα καλύτερα λόγια ο ένας για τον άλλον και στις, μάλλον συχνές, συναντήσεις τους ανταλλάσσουν, με μεγάλη οικειότητα, σταυρωτά φιλιά μπροστά στις κάμερες.

Η απόδειξη του γνησίου της φιλίας είναι πως δεν κατάφερε να μπει ανάμεσά της ούτε το κόμμα, ούτε όσοι ενοχλούνταν από την ξαφνική έλξη του Τσίπρα για τα εικονίσματα, ούτε αυτός που επέλεξε για υπουργό Παιδείας.

Η καρατόμηση του Νίκου Φίλη το 2016 είναι από τις κορυφαίες στιγμές αυτοακύρωσης της πολιτείας μπροστά στα άμφια. Μια διαμάχη που ξεκίνησε ως διαφωνία για τον χαρακτήρα του μαθήματος των Θρησκευτικών, οδήγησε σε μια φλογερή πολιτική ομιλία, του Ιερώνυμου, στην Ιερά Σύνοδο και ανταλλαγή δηλώσεων και επιστολών που περιελάμβαναν από μομφές για τη στάση της Εκκλησίας στη χούντα έως προσωπικούς χαρακτηρισμούς. Ο Αρχιεπίσκοπος δεν δίστασε να πει ότι ο Πρωθυπουργός του λέει ότι δεν χρειάζεται να δίνει σημασία στον υπουργό και τις απόψεις του.

Στις 5 Οκτωβρίου τα εμπλεκόμενα μέρη συναντήθηκαν στο Μαξίμου για να λύσουν τις διαφωνίες τους. Στη συνάντηση αυτή ο Πάνος Καμμένος, εις επήκοον όλων, δήλωσε έτοιμος να ρίξει τον Πρωθυπουργό που τον διόρισε στην κυβέρνηση που υπηρετεί, αν πάρει εντολή από τον Ιερώνυμο. Εξερχόμενος ο Ιερώνυμος έκανε ανακοινώσεις για το μάθημα των Θρησκευτικών, ενώ ο υπουργός Παιδείας φαινόταν πιο σκυθρωπός από ποτέ. Λίγο μετά την τελετουργική καρατόμηση ήρθε κι η τυπική αντικατάστασή του από τον φιλικότερο στην Ορθοδοξία, Κώστα Γαβρόγλου.

Συμφωνία κυρίων

Το επιστέγασμα της φιλίας του Πρωθυπουργού με τον Αρχιεπίσκοπο είναι το σχέδιο συμφωνίας που παρουσίασαν και το οποίο προετοιμαζόταν εδώ και μήνες.

Η συμφωνία αυτή, που είναι ασαφές το κατά πόσο θα ολοκληρωθεί, αναφέρεται στην εκκλησιαστική περιουσία και τη μισθοδοσία των κληρικών, χωρίς συγκεκριμένα οικονομοτεχνικά στοιχεία, αφού αυτά δεν υπάρχουν, χωρίς κτηματολόγιο, αφού αυτό εκκρεμεί. Η πολιτεία αναγνωρίζει όλα τα διαχρονικά επιχειρήματα της Εκκλησίας, παραιτείται από διεκδικήσεις της, της παραδίδει τη διαχείριση δημόσιου χρήματος για τους μισθούς, τους οποίους αποδέχεται ως «αποζημίωση» για τα κρίματά της.

Γίνεται ακόμη πιο ενδιαφέρουσα όμως αν τη δούμε παράλληλα με τη συνταγματική αναθεώρηση. Στην πρότασή του για το άρθρο 3 του Συντάγματος ο ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς εξηγήσεις, ζητά να αλλάξει η διατύπωση για τη διοίκηση της Εκκλησίας της Ελλάδας απαλείφοντας, μεταξύ άλλων, τη ρητή αναφορά στην Ιερά Σύνοδο και τη ΔΙΣ.

Με λίγη καχυποψία και περισσότερη γνώση των εκκλησιαστικών θα μπορούσε να τη διαβάσει κανείς κι ως παρέμβαση της πολιτείας που μάλλον θα αναδείκνυε τον εκάστοτε αρχιεπίσκοπο ως συνομιλητή.

Από την άλλη, το πώς συνιστούν όλα αυτά τα αλισβερίσια «θρησκευτική ουδετερότητα» θα χρειαστεί μόνο πολλή φαντασία για να το σκεφτεί κάποιος.