Με συνοπτικές διαδικασίες θα κατεδαφίζονται από τις 9 Νοεμβρίου 2019 (οπότε και παύει να ισχύει ο νέος νόμος για την τακτοποίηση αυθαιρέτων) όποια αυθαίρετα κτίσματα και κατασκευές εντοπίζονται από τους ελεγκτές αυθαίρετης δόμησης, ενώ παράλληλα προωθείται η θέσπιση προνοιακού επιδόματος σε όσους κατεδαφίζεται η πρώτη κατοικία. Οι fast track διαδικασίες στην κατεδάφιση των αυθαίρετων κατασκευών προβλέπονται σε τροπολογία που αναμένεται να προστεθεί στο πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη σύσταση Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών.
Σε ό,τι αφορά τη θέσπιση προνοιακού επιδόματος στέγασης σε οικογένειες των οποίων η κύρια κατοικία κατεδαφίζεται, αυτό θα δίνεται με εισοδηματικά κριτήρια. Οι προϋποθέσεις είναι το κτίσμα που κατεδαφίστηκε να αποτελούσε την κύρια κατοικία και μόνη ιδιοκτησία σε ακτίνα 250 χιλιομέτρων από την τοποθεσία του κατεδαφισθέντος. Και επιπλέον, το συνολικό εισόδημα να είναι έως 24.000 ευρώ, ανεξαρτήτως της σύνθεσης της ωφελούμενης μονάδας. Το ύψος του επιδόματος αναμένεται να καθοριστεί με υπουργική απόφαση. «Το επίδομα στέγασης λειτουργεί συμπληρωματικά προς τις εφαρμοσμένες δημόσιες πολιτικές καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού» λένε από το υπουργείο Περιβάλλοντος.
ΠΡΟΣΤΙΜΑ ΠΥΡΟΠΛΗΚΤΩΝ. Την ίδια ώρα, με άλλη τροπολογία (στο προαναφερόμενο πολυνομοσχέδιο) διαγράφονται τα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης σε περιπτώσεις κατεδάφισης αυθαιρέτων στις περιοχές που επλήγησαν από τις πυρκαγιές του Ιουλίου. Από το υπουργείο Περιβάλλοντος υποστηρίζουν πως με αυτές τις παρεμβάσεις υλοποιούνται ορισμένες από τις εξαγγελίες της κυβέρνησης μετά τις καταστροφές του καλοκαιριού από τις πυρκαγιές. Σε ό,τι αφορά τα μη τακτοποιημένα αυθαίρετα, από εδώ και πέρα και μέχρι τις 8 Απριλίου 2019, οι ιδιοκτήτες που θα τα τακτοποιούν θα έχουν έκπτωση 10% σε σχέση με τις προβλέψεις του νόμου. Στη συνέχεια, τα πρόστιμα θα είναι προσαυξημένα κατά 10% σε σχέση με τα προβλεπόμενα έως τις 8 Οκτωβρίου 2019 και έπειτα κατά 20% έως και τη λήξη του σχετικού νόμου στις 9 Νοεμβρίου 2019.
ΕΝΙΑΙΑ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ. Σύμφωνα με άλλη τροπολογία στο ίδιο πολυνοσχέδιο, θα καθορίζεται ενιαία τιμολόγηση για τις εργασίες κατεδάφισης και απομάκρυνσης των οικοδομικών αποβλήτων, ανεξαρτήτως του χαρακτηρισμού των εργασιών ως έργου ή υπηρεσίας. Οπως εξηγούν πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα, με τον τρόπο αυτό αντιμετωπίζονται προβλήματα που ανέκυπταν όταν οι εργασίες χαρακτηρίζονταν ως ανάθεση υπηρεσίας και αμείβονταν με βάση τον χρόνο απασχόλησης, με συνέπεια οι εργολάβοι να μην έχουν κίνητρο επιτάχυνσης των διαδικασιών, αφού είτε ένα είτε 100 αυθαίρετα γκρέμιζαν αμείβονταν το ίδιο.
ΑΥΤΟΚΑΤΕΔΑΦΙΣΗ. Επιπλέον, θα προβλέπεται πως στις περιπτώσεις που οι ιδιοκτήτες προβαίνουν σε κατεδάφιση των αυθαίρετων κτισμάτων τους, το αρμόδιο για τη διαπίστωση της κατεδάφισης όργανο, συντάσσει και εκδίδει το πρωτόκολλο συμμόρφωσης. Το πρωτόκολλο θα κοινοποιείται στην αρμόδια υπηρεσία δόμησης προκειμένου να εφαρμοστεί η διαδικασία διαγραφής των προστίμων λόγω αυτοκατεδάφισης.
Οπως εξηγούν από το υπουργείο, προκειμένου να ξεκαθαρίσει το τοπίο γύρω από τις αυθαίρετες κατασκευές, ξεκίνησε ήδη η λειτουργία της ηλεκτρονικής πλατφόρμας μέσω της οποίας η διαδικασία έκδοσης ή αναθεώρησης των οικοδομικών αδειών γίνεται πλέον ηλεκτρονικά, χωρίς δηλαδή επαφή με τις Πολεοδομίες, με πλήρη διαφάνεια και διαρκή έλεγχο. Κατά τις δύο πρώτες εβδομάδες εφαρμογής του ηλεκτρονικού συστήματος υποβλήθηκαν γύρω στις 6.500 αιτήσεις για άδεια. Ηδη έχουν διεκπεραιωθεί περίπου 2.000 αιτήσεις και έχουν εκδοθεί 575 άδειες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) ήδη από τη διαδικασία τακτοποίησης αυθαιρέτων έχουν εισπραχθεί 2,2 δισ. ευρώ, ποσό που κατά το υπουργείο Περιβάλλοντος αναμένεται να διπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια. Ηδη, στο σύστημα του ΤΕΕ έχουν καταχωριστεί 1,1 εκατ. κτίρια με αυθαιρεσίες, ενώ 500.000 ακίνητα έχουν καταγραφεί ηλεκτρονικά. Πηγές του υπουργείου λένε πως «πρόκειται για έναν πολύτιμο κουμπαρά για πράσινα έργα, για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τη μείωση των ευρωπαϊκών προστίμων που έχουν επιβληθεί για μη τήρηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας».
Τι δείχνουν οι αριθμοί στο σύστημα του ΤΕΕ
Σύμφωνα με τα στοιχεία από το πληροφοριακό σύστημα του ΤΕΕ, το 25% των κτισμάτων που τακτοποιήθηκαν (ή έχουν μπει στη διαδικασία) δεν έχουν καμία οικοδομική άδεια, ενώ το 75% αφορά αυθαιρεσίες σε κτίσματα με οικοδομική άδεια. Εξαιτίας της πρόβλεψης του νόμου (περί τακτοποιήσεως αυθαίρετων) να επιβαρύνονται όσα αυθαίρετα δεν έχουν καμία (προηγούμενη) έκδοση άδειας, τα αντίστοιχα ποσοστά επιβαρύνουν τις αντίστοιχες δηλώσεις. Ετσι, σε κτίσματα χωρίς οικοδομική άδεια αντιστοιχεί το 28% των προστίμων, ενώ κτίσματα με οικοδομική άδεια περίπου το 72%.

Από το σύνολο των έως τώρα επεξεργασμένων στοιχείων προκύπτει ότι το 30% των δηλώσεων αφορούν ακίνητα εκτός σχεδίου και το 70% ακίνητα εντός σχεδίου. Σημειώνεται ότι το περίπου 10% των δηλώσεων τακτοποίησης είναι ακόμη σε διαδικασία τακτοποίησης και αυτό, όπως εξηγούν πηγές από το ΤΕΕ, σημαίνει ότι για τα 100.000 αυθαίρετα (που αντιστοιχούν σε αυτό το ποσοστό) δεν είναι ακόμη γνωστό αν θα ολοκληρωθεί η διαδικασία τακτοποίησης. Διευκρινίζεται ότι τα πρόστιμα (λόγω της πρόβλεψης του νόμου) σε εκτός σχεδίου περιοχές είναι σημαντικά υψηλότερα.