Φόροι και κερδοσκοπικές πρακτικές ψαλιδίζουν τις μειώσεις των τιμών της βενζίνης και του πετρελαίου θέρμανσης, παρά τη μεγάλη υποχώρηση του πετρελαίου Brent το τελευταίο διάστημα.
Εδώ και περίπου έναν μήνα οι τιμές του μαύρου χρυσού έχουν σημειώσει βουτιά πάνω από 16%, αλλά στην ελληνική αγορά για την αμόλυβδη βενζίνη οι τιμές μειώθηκαν μόλις 3,9% και για το πετρέλαιο θέρμανσης το όφελος είναι μετά βίας 1%. Οι έλληνες οδηγοί ΙΧ και τα νοικοκυριά συνεχίζουν, όποια πορεία κι αν ακολουθεί το Brent, να πληρώνουν πανάκριβα τα υγρά καύσιμα.
Η αντίστροφη πορεία των διεθνών τιμών του αργού πετρελαίου με εκείνες της αντλίας, ιδίως σε περιόδους αποκλιμάκωσης, επαναλαμβάνεται διαρκώς εγείροντας εύλογα ερωτηματικά ως προς τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς αλλά και ως προς τις επιπτώσεις από τη φορολογική επιβάρυνση.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά, με βάση τα στοιχεία στις διεθνείς αγορές εμπορευμάτων αλλά και του Παρατηρητηρίου Τιμών Υγρών Καυσίμων που παρουσιάζουν «TA ΝΕΑ».
Στις 11 Οκτωβρίου είχε κορυφωθεί μία δίμηνη ανοδική πορεία του Brent. Τότε, λοιπόν, το αργό ήταν στα 81,28 δολάρια το βαρέλι. Εκείνη την ημέρα επίσης η μέση τιμή της αμόλυβδης βενζίνης ήταν εκτοξευμένη στο 1,669 ευρώ ανά λίτρο.
Η ΒΟΥΤΙΑ. Για έναν μήνα τα καύσιμα ακολούθησαν καθοδική πορεία. Ετσι, στις 12 Νοεμβρίου το Brent βούτηξε κατά 16,4%, στα 69,8 δολάρια το βαρέλι. Ομως στις αντλίες των πρατηρίων δεν πέρασε το ίδιο ποσοστό μείωσης. Η τιμή της βενζίνης μειώθηκε μόλις κατά 3,9% και το Παρατηρητήριο Τιμών την έδειξε στα 1,605 ευρώ ανά λίτρο. Για την ίδια χρονική περίοδο τα διυλιστήρια έριξαν την τιμή κατά 8%, αφού με βάση τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης στις 11 Οκτωβρίου πωλούσαν στις εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών προς 1,239 ευρώ ανά λίτρο και στις 12 Νοεμβρίου προς 1,147 ευρώ ανά λίτρο. Σημειώνεται ότι οι τελικές τιμές στην εγχώρια αγορά ξεκινούν να διαμορφώνονται από τα διυλιστήρια.
Στο διάστημα του ενός μήνα ξεκίνησε και η διάθεση του πετρελαίου θέρμανσης. Η μέση τιμή πώλησης στις 15 Οκτωβρίου ήταν στα 1,145 ευρώ το λίτρο και παρά, όπως προαναφέρθηκε, τη βουτιά κατά 14,1% του αργού πετρελαίου, στις 12 Νοεμβρίου η μείωση ήταν μόλις 1% και η τιμή στα 1,132 ευρώ το λίτρο. Τα διυλιστήρια την ίδια περίοδο έριξαν το πετρέλαιο κατά 4,2%, ήτοι από τα 0,852 ευρώ στα 0,818 ευρώ το λίτρο.
Για να γίνει σωστά η σύγκριση του Brent με τις τιμές των υγρών καυσίμων στην ελληνική αγορά, μετατρέψαμε την αξία του από δολάρια σε ευρώ αλλά και την ποσότητα του βαρελιού σε λίτρα. Ετσι, η μείωση της τιμής του αργού, εκφρασμένη και στο ενιαίο νόμισμα, για το προαναφερόμενο χρονικό διάστημα είναι 13,8%.
Και πάλι, δηλαδή, η ψαλίδα είναι τεράστια.
Πού οφείλεται όμως το γεγονός της μη μετακύλισης ολόκληρου του ποσοστού των μειώσεων των τιμών στην εγχώρια αγορά;
ΟΙ ΦΟΡΟΙ. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία αλλά και από τους εκπροσώπους των εταιρειών εμπορίας πετρελαιοειδών και των βενζινοπωλών, το μεγαλύτερο μέρος της τελικής τιμής πώλησης βενζίνης και πετρελαίου θέρμανσης επιβαρύνεται από τους φόρους. Στη βενζίνη, πάνω από το 62% που πληρώνουν οι οδηγοί για να γεμίσουν το ρεζερβουάρ τους πάει στον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης, τον ΦΠΑ και άλλα τέλη και επιβαρύνσεις. Ποσοστό της τάξης του 30% αφορά την τιμή διυλιστηρίου και περίπου 8% είναι το μεικτό περιθώριο κέρδους των εταιρειών εμπορίας πετρελαιοειδών και πρατηριούχων. Συνεπώς, όπως υποστηρίζουν οι προαναφερόμενοι φορείς, η όποια μεταβολή των διεθνών τιμών του Brent ή των προϊόντων Μεσογείου (Platts) επηρεάζει μόλις το 30% της τιμής της βενζίνης.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στο πετρέλαιο θέρμανσης. Στο συγκεκριμένο προϊόν οι φόροι αντιστοιχούν σχεδόν στο 50% της τελικής αξίας που πληρώνει ο καταναλωτής και λίγο πάνω από το 43% της τιμής διυλιστηρίου. Το υπόλοιπο είναι το περιθώριο κέρδους εμπορίας και βενζινοπωλών.
Φυσικά ένας από τους λόγους για τους οποίους οι μειώσεις φτάνουν ψαλιδισμένες στις αντλίες των πρατηρίων είναι και οι κερδοσκοπικές πρακτικές των παικτών της αγοράς. Είναι καταγεγραμμένο πως όταν ανεβαίνουν οι τιμές του αργού πετρελαίου, η εγχώρια αγορά φροντίζει να μετακυλίσει τις αυξήσεις αμέσως, άσχετα με το αν οι τιμές προμήθειας των καυσίμων είχαν γίνει σε χαμηλότερο κόστος.
Στις μειώσεις, όμως, αυτό δεν συμβαίνει, καθώς η αγορά χρησιμοποιεί το επιχείρημα των παραγγελιών σε υψηλότερο κόστος…