«Δηλώνω ξεκάθαρα, αναλαμβάνω την ευθύνη, ότι δεν θα έρθει για κύρωση η συμφωνία με τα Σκόπια στη Βουλή αν δεν αποφασίσει ο ελληνικός λαός, εκτός αν η συμφωνία έρθει με 180 βουλευτές. Οταν λέω να ερωτηθεί ο λαός, αυτό γίνεται με δημοψήφισμα ή εκλογές». Δήλωση του Πάνου Καμμένου στις 3 Αυγούστου 2018. Προφανής ο λόγος. Θέλει να αποτρέψει την ψήφιση της συμφωνίας από τη Βουλή, διότι θα αναγκαστεί να διαφοροποιηθεί από τον κυβερνητικό εταίρο, τον Αλέξη Τσίπρα.

Εάν ο Αλέξης Τσίπρας αποδεχτεί την πρότασή του, θα είναι το ένατο Δημοψήφισμα από το 1920, το δεύτερο του Τσίπρα και το τρίτο, το οποίο δεν θα έχει ως θέμα το πολίτευμα της χώρας. Το πρώτο ήταν της χούντας το 1968 για το Σύνταγμα και το δεύτερο του ΣΥΡΙΖΑ για τη συμφωνία με τους θεσμούς. Ακολουθεί σύντομη αναφορά στο Δημοψήφισμα του 1920.

Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος Β’, πρωτότοκος γιος του Βασιλιά Γεωργίου Α’ και της Βασίλισσας Ολγας, θα νυμφευθεί τη Σοφία της Πρωσίας, αδελφή του Αυτοκράτορα της Γερμανίας Γουλιέλμου Β’, με την οποία απέκτησε έξι παιδιά. Τα τρία θα βασιλεύσουν: Γεώργιος Β’, Αλέξανδρος Α’ και Παύλος Α’.

Για τους Συμμάχους της Αντάντ ο Κωνσταντίνος ήταν ο «πλέον μισητός άνθρωπος» στην Ευρώπη μετά τον Κάιζερ Γουλιέλμο. Γάλλοι και Βρετανοί θα αποκλείσουν τον Αύγουστο 1916 την Αθήνα και θα βομβαρδίσουν τα Ανάκτορα για να εγκαταλείψει ο Κωνσταντίνος τον θρόνο.

Πριν αναχωρήσει από την Ελλάδα, πρότεινε για διάδοχο τον Γεώργιο. Τον απέρριψαν οι Δυνάμεις της Αντάντ διότι είχε υπηρετήσει στον γερμανικό στρατό. Εδωσε τελικά τη θέση του στον δευτερότοκο Αλέξανδρο, χωρίς να παραιτηθεί επισήμως.

Στις 29 Μαΐου 1917 θα εγκαταλείψει την Ελλάδα με προορισμό την Ελβετία. Σημαδιακή ημερομηνία. Επέτειος του θανάτου του Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Δεν του είχε δοθεί τυχαία το όνομα Κωνσταντίνος. Οι βασιλόφρονες είχαν επενδύσει την ελπίδα ή μάλλον το όνειρο της Μεγάλης Ιδέας «πάλι με χρόνια και καιρούς, πάλι δικά μας θα ‘ναι.

Ο ΑΤΥΧΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ. Ο Βενιζέλος θα συγκινηθεί όταν έλαβε μια σύντομη επιστολή του Αλέξανδρου με μολύβι: «Ο κόσμος τα έχει με τον πατέρα μου, τα είχε με τον παππού μου (πιο παλιά τα είχε με τον Οθωνα), διότι είχαν ξένας συζύγους. Εγώ θέλω να πάρω Ελληνίδα, με εμποδίζουν. Δεν μπορώ να καταλάβω το γιατί». Ο Αλέξανδρος είχε δεσμό με την ωραία Ασπασία Μάνου.

Ο Βενιζέλος τού εξήγησε ότι ένας «μοργανατικός γάμος» – έτσι αποκαλούνταν, από τον Μεσαίωνα, ο γάμος μέλους βασιλικής οικογένειας με «κοινή θνητή» – θα προκαλούσε αντιδράσεις. Πέτυχε, όμως, να αποσπάσει έγκριση από το Υπουργικό Συμβούλιο για την τέλεση του γάμου του ως «ημιμοργανατικός». Η ευτυχία του συμπληρώθηκε με την εγκυμοσύνη της Ασπασίας. Είχαν πιέσει και οι Αγγλοι για τον γάμο, από φόβο παραίτησης του Αλέξανδρου και επιστροφή του «μισητού» Κωνσταντίνου.

Ο Αλέξανδρος είχε ζήσει από κοντά και είχε ενθουσιαστεί με το όραμα του Βενιζέλου για τη Μεγάλη Ελλάδα. Είχε ζήσει την προέλαση στην Ανατολική Θράκη. Και χιλιάδες πολίτες με ελληνικές σημαίες να ζητωκραυγάζουν στην Προποντίδα, όταν επέστρεφε από τη Μήδεια του Πόντου με το θωρηκτό «Αβέρωφ».

Δυστυχώς η άψογη συνεργασία Βασιλιά – Βενιζέλου στα κρίσιμα εκείνα χρόνια θα διακοπεί με ένα ξαφνικό δράμα. Ο Αλέξανδρος, με την αγαπημένη του μηχανή, πηγαίνει για βόλτα στο δάσος του Τατοΐου. Στο σπίτι του φύλακα βλέπει τον σκύλο του να έχει επιτεθεί σε μια μαϊμουδίτσα, που ήταν δεμένη στην αυλή του σπιτιού. Επεμβαίνει για να χωρίσει τα δύο ζώα. Ξαφνικά εμφανίζεται ο σύντροφος της μαϊμουδίτσας και τον δαγκώνει στο χέρι και στη γάμπα.

Ο φύλακας θα μεταφέρει τον Αλέξανδρο στα Ανάκτορα. Στις 12 Οκτωβρίου 1920 θα εκδοθεί λακωνικό ανακοινωθέν: «Μετά βραχείαν αγωνίαν, καθ’ ην η Αυτού Μεγαλειότης κατελήφθη υπό σπασμωδικών κινήσεων του προσώπου, εξέπνευσε περί ώραν 4ην και 12 λεπτά μετά μεσημβρίαν».

ΤΟ ΛΑΘΟΣ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ. Μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου ο Βενιζέλος διέπραξε σοβαρό λάθος, το οποίο θα αναγνωρίσει αργότερα. Απέρριψε την πρόταση να προτείνει για τη διαδοχή τον πρωτότοκο γιο του Κωνσταντίνου, Γεώργιο. Δεν είχε, προφανώς, ξεχάσει την παλιά αντιπαράθεσή τους στην Κρήτη, όταν ο Γεώργιος ήταν Υπατος Αρμοστής. Επειδή ο Κωνσταντίνος δεν είχε παραιτηθεί, η διαδοχή θα ήταν άμεση και εθεωρείτο βέβαιο ότι θα την αποδεχόταν και ο πατέρας του Γεώργιου. Πρότεινε τον πρίγκιπα Παύλο, ο οποίος αποποιήθηκε την πρόταση.

Στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου κύριο θέμα θα είναι η διαδοχή του Αλέξανδρου. Ο Συνασπισμός των Αντιβενιζελικών θα θριαμβεύσει με 260 έδρες και ο Βενιζέλος θα υποστεί μεγάλη ήττα με 110 έδρες.

ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ. Στις 22 Νοεμβρίου 1920 διεξάγεται το Δημοψήφισμα. Κυρίαρχο σύνθημα των Κωνσταντινικών «ψωμί, ελιά και Κώτσο Βασιλιά». Αποτέλεσμα: 99% υπέρ της επιστροφής του Κωνσταντίνου. Εμφανής η νοθεία. Ο αριθμός των ψηφισάντων αυξημένος κατά 30% σε σχέση με τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου. Και οι Βενιζελικοί μόνο το 1%!

Αγγλία, Γαλλία και Ιταλία παρέδωσαν διακοινώσεις με τις οποίες δεν αναγνώριζαν τον Κωνσταντίνο ως αρχηγό του κράτους και πάγωσαν όλα τα δάνεια που είχαν δρομολογηθεί προς την Ελλάδα, εξελίξεις οι οποίες επίσης απεκρύφθησαν από τον ελληνικό λαό. Βρήκαν ακόμα την πρόφαση (ιδίως Γαλλία και Ιταλία) να σταματήσουν να υποστηρίζουν την Ελλάδα και έκλιναν σταδιακά την υποστήριξή τους προς τις αντάρτικες τουρκικές δυνάμεις του Κεμάλ Ατατούρκ.

Μετά την αποτυχία κάθε διαπραγμάτευσης που είχε ο Γούναρης με τους Συμμάχους στην Ευρώπη, ο Κωνσταντίνος και η κυβέρνηση αποφάσισαν τη συνέχιση του πολέμου με την Τουρκία, παρά τις αντιρρήσεις του Ιωάννη Μεταξά. Τον Μάιο του 1921 ο Βασιλιάς αναχώρησε για να αναλάβει την Αρχιστρατηγία του Στρατού στη Μικρά Ασία. Στα τέλη του ίδιου χρόνου επέστρεψε στην Αθήνα λόγω κλονισμού της υγείας του. Τον Αύγουστο του 1922 ο ελληνικός Στρατός ηττήθηκε από τους Τούρκους, οι οποίοι στις 9 Σεπτεμβρίου του 1922 μπήκαν στη Σμύρνη, τη λεηλάτησαν και την έκαψαν.

Μετά το Κίνημα Πλαστήρα και Γονατά, 11 Σεπτεμβρίου 1922, ο Κωνσταντίνος ορίζει διάδοχό του τον Γεώργιο Β’ και αναχώρησε στο Παλέρμο της Σικελίας. Στις 11 Ιανουαρίου 1923 πέθανε από ανακοπή καρδιάς. Με την αποκατάσταση της μοναρχίας το 1935 τα οστά του θα μεταφερθούν με το θωρηκτό «Αβέρωφ» και θα ενταφιαστούν στο βασιλικό κοιμητήριο στο Τατόι.

Ο Γιώργος Ρωμαίος είναι δημοσιογράφος – συγγραφέας.

Βιβλία: Το τετράτομο «Η περιπέτεια του κοινοβουλευτισμού», «Η Ελλάδα των δανείων και των χρεοκοπιών», «Από τον Οθωνα στην καγκελάριο Μέρκελ – 180 χρόνια οι Γερμανοί στην Ελλάδα», «Η Ευρώπη και η Ελλάδα – Από την κρίση στην ελπίδα» (εκδόσεις Πατάκη)