Οποιος επιχειρεί να κατανοήσει το γιατί οι ευρωπαίοι σοσιαλδημοκράτες (σε Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και χώρες – μέλη ΕΕ) εναγκαλίζονται τον Αλέξη Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ, βρίσκεται μπροστά σε διλήμματα που δύσκολα απαντώνται με στοιχειώδη κλασική σοσιαλδημοκρατική λογική. Πρώτον, γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας δεν είναι σοσιαλδημοκράτες και, όπως διατείνονται με τη ρητορική τους προς το εσωτερικό ακροατήριο, δεν θέλουν να γίνουν σοσιαλδημοκράτες. Θέλουν να παραμείνουν αυτό που ονομάζουν «ριζοσπαστική Αριστερά» ή μάλλον νεοαριστερά με ιδεολογικές ρίζες περισσότερο σε μια λενινιστική αντίληψη, φιλοσοφία και αισθητική της πολιτικής. ΣΥΡΙΖΑ και Τσίπρας δεν έχουν παρουσιάσει κανένα ευδιάκριτο εναλλακτικό σοσιαλδημοκρατικό σχέδιο που θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για άλλα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης. Αντίθετα, εφάρμοσαν ακραίες πολιτικές λιτότητας, νεοφιλελεύθερης εν πολλοίς αντίληψης, εκπορευόμενες από το ευρωπαϊκό συντηρητικό κατεστημένο που η σοσιαλδημοκρατία στηλιτεύει με κάθε ευκαιρία. Το οικονομικό πρότυπο του ΣΥΡΙΖΑ συνοψίζεται στην επίτευξη τερατωδών δημοσιονομικών πλεονασμάτων με στοιχεία επιδοματικής πολιτικής. Ο J. McDonnell, σκιώδης υπουργός Οικονομικών του βρετανικού Εργατικού Κόμματος, περιγράφει (στο βιβλίο του «Economics for Many», Verso, 2018) πρότυπα σοσιαλιστικής οικονομικής πολιτικής, και το πρότυπο του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ένα από αυτά. Δεύτερον, γιατί από την άλλη μεριά ο ΣΥΡΙΖΑ / Τσίπρας επέλεξε ως κυβερνητικό εταίρο ένα ακροδεξιό πολιτικό μόρφωμα της ιδεολογικής ακριβώς απόχρωσης που η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία βλέπει ως τον μεγάλο κίνδυνο για την Ευρώπη και (υποτίθεται ότι) θέλει να συντρίψει ιδεολογικά στις επικείμενες ευρωεκλογές.

      Τρίτον, γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ / Τσίπρας δεν είναι ένα γνήσιο ευρωπαϊκό κόμμα. Εχει μια πάρα πολύ ελλειπτική αντίληψη για την Ευρώπη. Διατείνεται ότι θέλει μια άλλη προοδευτική Ευρώπη, αλλά δεν λέει σχεδόν τίποτα για τις μεγάλες ανοιχτές πολιτικές προκλήσεις της Ευρώπης, την ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής κυριαρχίας, πολιτικής ένωσης, κοινής ευρωπαϊκής άμυνας. Εχει δηλαδή μια στενή οικονομικιστική αντίληψη για την Ευρώπη, ενώ πολιτικά προσδένει ολοένα και βαθύτερα τη χώρα με τις ΗΠΑ.

Ούτε σοσιαλιστική δύναμη είναι λοιπόν, ούτε γνήσια ευρωπαϊκή. Τότε γιατί ο εναγκαλισμός; Νομίζω ότι η απλή αλλά θλιβερή αλήθεια είναι ότι οι ευρωπαίοι σοσιαλδημοκράτες (κυρίως το γερμανικό SPD) μπροστά στη ζοφερή πραγματικότητα της συρρίκνωσης της εκλογικής τους δύναμης έχουν μπει σε μια απεγνωσμένη διαδικασία ανάκτησης εξουσίας ενόψει των ευρωεκλογών του Μαΐου 2019. Μια προσπάθεια δηλαδή να προσθέσουν δυο – τρεις έδρες περισσότερες στην (ευρω)κοινοβουλευτική τους δύναμη προκειμένου να έχουν μια καλύτερη θέση στο διαπραγματευτικό παιχνίδι κατανομής εξουσίας και θεσμικών θέσεων στο ευρωπαϊκό σύστημα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κ.ά.). Ολο αυτό όμως λέγεται κυνικά «παιχνίδι εξουσίας» (power politics) που δεν συνάδει καθόλου με την κουλτούρα, τις αρχές και την αισθητική της σοσιαλδημοκρατίας. Αντίθετα, υπονομεύει την αξιοπιστία της.

———————————–

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του FEPS.