Κάτι τρέχει με τον Βαν Γκογκ

Μια εκθεσιακή καταιγίδα της οποίας προηγήθηκαν σκληρές μάχες για πολύ ικανούς και με οικονομικές δυνατότητες παίκτες. Μια ταινία που έχει καταφέρει να συζητηθεί πριν ακόμη βγει στις αίθουσες κι «ανάγκασε» τον Γουίλεμ Νταφόε να δοκιμάσει τις δυνάμεις του τόσο ως μοντέλο όσο και ως ζωγράφος για να μπορέσει να αποδώσει όσο πιο πειστικά γίνεται τον ρόλο, και γιατί όχι να διεκδικήσει την τέταρτη υποψηφιότητά του για Οσκαρ. Και στη μέση και φέτος το όνομα του καταραμένου ολλανδού καλλιτέχνη – του Βίνσεντ βαν Γκογκ – που «απειλεί» με τη δημοτικότητά του, αλλά και τη διαρκή παρουσίαση των έργων του σε περιοδικές εκθέσεις ανά τον κόσμο να επισκιάσει ακόμη και εκείνον, τον κορυφαίο πολυπράγμονα της Αναγέννησης, τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, τα 500 χρόνια από τον θάνατο του οποίου αναμένεται να εορταστούν μεγαλοπρεπώς το 2019.

Πώς καταφέρνει λοιπόν ο καλλιτέχνης που μετά βίας πούλησε ένα έργο όσο βρισκόταν εν ζωή να βρίσκεται στην κορυφή της επικαιρότητας ενώ δεν υπάρχει καμία επέτειος που να σχετίζεται με την πολυτάραχη ζωή του, εκτός κι αν κάποιος θέλει να τιμήσει τα 130 χρόνια από τη δημιουργία ενός από τα διασημότερα έργα του, της «Εναστρης νύχτας»; Κι όμως έναν χρόνο μετά την καταγραφή του φαινομένου Βαν Γκογκ που είχαν κάνει «ΤΑ ΝΕΑ» – όταν οι επισκέπτες της έκθεσης 124 έργων στη Βιτσέντζα έφταναν τους 2.500 ημερησίως και στις αίθουσες κέρδιζε το ενδιαφέρον κινηματογραφόφιλων και φιλότεχνων η πρώτη ζωγραφισμένη ταινία σε παγκόσμιο επίπεδο, το «Loving Vincent», με πρωταγωνιστή τον αυτόχειρα καλλιτέχνη – το σκηνικό μοιάζει όχι απλώς να επαναλαμβάνεται, αλλά η ζήτηση γύρω από τον μύθο και το έργο του να εξαπλώνεται με γεωμετρική πρόοδο.

Οκτώ μεγάλες εκθέσεις σε όλο τον κόσμο – από τη Φρανκφούρτη ώς το Ντιτρόιτ και από το Πότσδαμ ώς το Χιούστον – που προγραμματίζονται για το 2019 έδωσαν τη μάχη τους για να καταφέρουν να δανειστούν κάποιο από τα 200 έργα του Μουσείου Βαν Γκογκ στο Αμστερνταμ, τα περίπου 100 του μουσείου Κρέλερ Μίλερ στο Οτερλο (στην Ανατολική Ολλανδία) και τα 550 και πλέον που είναι διάσπαρτα ανά την υφήλιο σε μουσεία και ιδιωτικές συλλογές. Διαδικασία που δεν ήταν εύκολη καθώς το κόστος των ασφαλίστρων είναι υπέρογκο (1,1 δισ. ευρώ κόστισε η ασφάλιση των 124 έργων πέρυσι για την έκθεση στην Ιταλία) και η ζήτηση των έργων μεγάλη, οπότε οι πλέον άνετοι οικονομικά ήταν εκείνοι που κατάφεραν να πετύχουν τις σημαντικότερες δημιουργίες στις πλέον βολικές ημερομηνίες, δεδομένου ότι δεν επιτρέπεται η διαρκής μετακίνηση των έργων για λόγους συντήρησης.

Πολύτιμη για το αμερικανικό κοινό που θα έχει τη σπάνια ευκαιρία να γνωρίσει στο πλήρες εύρος του το έργο του καλλιτέχνη – ο οποίος ανακάλυψε τη ζωγραφική σε ηλικία 27 ετών, γνώρισε την αποτυχία, ενώ σήμερα το όνομά του βρίσκεται στη λίστα με τους 15 πιο ακριβοπληρωμένους καλλιτέχνες – είναι η πρώτη έκθεση για το 2019. Εχει προγραμματιστεί να φιλοξενηθεί στο Μουσείο Καλών Τεχνών του Χιούστον (10/3 – 27/6) με 35 πίνακες και 15 σχέδια, ανάμεσά τους και το πολύ πρόσφατα αποδιδόμενο στο χέρι του με τους μύλους της Μονμάρτρης που θα ταξιδέψει για πρώτη φορά εκτός Ολλανδίας.

Τη σκυτάλη θα πάρει το Λονδίνο και η Τέιτ Μπρίτεν (27/3 – 11/8) με περισσότερα από 45 έργα, ανάμεσά τους τα «Ηλιοτρόπια» της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου, αλλά και η «Πύλη της Αιωνιότητας» από το Κρέλερ – Μίλερ, το οποίο αποτελεί και τον τίτλο της ταινίας που σκηνοθέτησε ο Τζούλιαν Σνάμπελ με τον Γουίλεμ Νταφόε. Στόχος της έκθεσης είναι να αναδείξει την περίοδο που ο ζωγράφος έζησε ως έμπορος τέχνης και δάσκαλος στη Βρετανία, αλλά και το αποτύπωμα που άφησε στη βρετανική ζωγραφική με επίλογο ένα σύνολο έργων του Φράνσις Μπέικον.

Τα πολυταξιδεμένα «Ηλιοτρόπια» (είχαν παρουσιαστεί σε 79 εκθέσεις την περίοδο 1945 – 1973) θα μείνουν στο «σπίτι» τους και στο επίκεντρο της έκθεσης που θα εγκαινιαστεί τον Ιούνιο στο Μουσείο Βαν Γκογκ στο Αμστερνταμ μαζί με 25 ακόμη έργα και η οποία υπόσχεται να αποκαλύψει μυστικά της τεχνικής του ζωγράφου (21/6 – 1/9).

Στην προσωπική ζωή του αυτόχειρα καλλιτέχνη που έκοψε τον λοβό του αφτιού του υπόσχεται να ρίξει φως μέσα από πίνακες, σχέδια και επιστολές το μουσείο Νούρντμπραμπαντς στο Ντεν Μπος της Νότιας Ολλανδίας, εκεί όπου μεγάλωσε ο ζωγράφος. Το μουσείο που έχει αγοράσει τρία έργα του Βαν Γκογκ και μέσω δανείων εκθέτει συνολικά δέκα σε μόνιμη βάση θα εστιάσει (21/9 – 12/1/2020) στο στενό περιβάλλον του καλλιτέχνη: την οικογένεια, τους φίλους και τα μοντέλα.

Το πρώτο μουσείο στη Γερμανία, το Κρατικό της Φρανκφούρτης, που αγόρασε έργο Βαν Γκογκ το 1908 αναλαμβάνει να αναδείξει τη σχέση του με τη Γερμανία (23/10 – 16/2/2020) με περισσότερους από 50 πίνακές του, επιπλέον σχέδια και 70 ακόμη έργα Γερμανών όπως οι Ερνστ Κίρχνερ και Μαχ Μπέκμαν, ώστε να αναδειχθεί η επιρροή του στη γερμανική τέχνη. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1914 στη Γερμανία ήταν καταμετρημένα 156 έργα Βαν Γκογκ, αλλά μετά τη ναζιστική αποψίλωση απέμειναν μόλις 14 σε μουσειακές συλλογές και κανένα σε ιδιωτική.

Για πρώτη φορά σε έκθεση τα φώτα θα στραφούν στις νεκρές φύσεις του ζωγράφου, μέσα από 20 και πλέον έργα που θα ταξιδέψουν στο νεοϊδρυθέν μουσείο Μπαρμπερίνι του Πότσδαμ, στα περίχωρα του Βερολίνου, από τα δύο μεγάλα ολλανδικά μουσεία, αλλά και από το Σικάγο και την Ουάσιγκτον (26/10 – 2/2/2020). Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η «Νεκρή φύση με ένα γράμμα», στην οποία απεικονίζεται η επιστολή που έλαβε ο καλλιτέχνης από τον αδελφό του στις 23 Δεκεμβρίου 1888, την ημέρα που ακρωτηριάστηκε.

Η αυτοπροσωπογραφία του Βαν Γκογκ με την περιπετειώδη ιστορία – παραλίγο να πωληθεί προ τετραετίας όταν ενόψει χρεοκοπίας η πόλη του Ντιτρόιτ θέλησε να εκποιήσει κάποια έργα της συλλογής του Ινστιτούτου Τεχνών, του πρώτου αμερικανικού μουσείου που απέκτησε έργο του καλλιτέχνη – θα βρεθεί στο επίκεντρο της έκθεσης που θα πραγματοποιηθεί (21/6 – 27/9/2020) με περισσότερους από 40 πίνακες και σχέδια, με στόχο να αναδειχθεί η επιρροή του στην αμερικανική ποπ κουλτούρα.