Τόπος: Sheikh Zayed Theatre, New Academic Building. Εκδήλωση: «Τα μαθήματα της ελληνικής κρίσης: Σκέψεις από τον Γιώργο Παπανδρέου». Διοργανωτής: Ελληνικό Παρατηρητήριο της LSE. Τι έμαθε, λοιπόν, ο πρώτος έλληνας πρωθυπουργός που ήρθε αντιμέτωπος με τα Μνημόνια και το τέλος όλων των μεταπολιτευτικών μας βεβαιοτήτων; Σύμφωνα με όσα μοιράστηκε με το κοινό του προχθές στο Λονδίνο, έμαθε για τι πράγμα μετανιώνει. Μετανιώνει που δεν έκανε δημοψήφισμα το 2011. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο ΓΑΠ διατείνεται κάτι τέτοιο. Είναι, ωστόσο, μάλλον η πρώτη που διευκρινίζει το ερώτημα που θα έγραφε το ψηφοδέλτιο. Δεν θα ήταν, είπε, η παραμονή ή όχι στην Ευρώπη – όπως ήθελαν κάποιοι ευρωπαίοι ηγέτες -, αλλά εάν θα μείνουμε στην Ευρώπη με το συγκεκριμένο πρόγραμμα και με θυσίες. Θα ρωτούσε, δηλαδή, το εκλογικό σώμα αν θέλει Μνημόνιο και παραμονή στην Ενωση ή Grexit χωρίς Μνημόνιο. Ας αφήσουμε στην άκρη πόσες πιθανότητες θα είχε να κερδίσει ένα τέτοιο δημοψήφισμα ο Παπανδρέου πριν από επτά χρόνια, όταν η πάνω και η κάτω πλατεία μούντζωναν το Κοινοβούλιο.

Ευθύνη

Ο πρώην πρωθυπουργός μοιάζει να μην έχει μάθει τα μαθήματα του δημοψηφίσματος του 2015. Οχι μόνο γιατί το Οχι κέρδισε με 61,3%, αλλά κι επειδή έκτοτε έγιναν κι άλλα – Μεγάλη Βρετανία, Καταλωνία, ΠΓΔΜ – που ενίσχυσαν ένα από τα βασικά συμπεράσματα του ελληνικού: Πως οι λαϊκιστικές κορόνες ακούγονται πιο ευχάριστα στα αφτιά των ψηφοφόρων. Μια ημέρα μετά την παπανδρεϊκή τοποθέτηση, χθες, η βρετανική «Guardian» δημοσίευσε μια μεγάλη έρευνα, σύμφωνα με την οποία ένας στους τέσσερις  Ευρωπαίους ψηφίζει πια λαϊκιστές. Τα λαϊκιστικά κόμματα έχουν τριπλασιάσει τη δύναμή τους την τελευταία εικοσαετία, ώστε να εξασφαλίσουν στους αρχηγούς τους κυβερνητικά πόστα σε έντεκα χώρες και να μπορούν να αμφισβητούν το πολιτικό κατεστημένο στις υπόλοιπες. Παρεμπιπτόντως, η κεντροαριστερή εφημερίδα εντάσσει στους λαϊκιστές και τον ΣΥΡΙΖΑ. Φαίνεται, όμως, ότι τόσα χρόνια μετά την πρωθυπουργική του θητεία ο Παπανδρέου δεν έχει μάθει και κάτι ακόμη. Εμφανίζεται σαν να αγνοεί μια από τις βασικές συμβάσεις της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας: Οι ηγέτες εκλέγονται για να λαμβάνουν αποφάσεις. Οχι για να μεταθέτουν την ευθύνη της λήψης τους στον μέσο πολίτη.