Οι σατιρικές εκπομπές στην Αμερική έχουν μεγάλη ιστορία, όχι μόνο για την τηλεθέαση που εξασφαλίζουν, αλλά και για τη δυνατότητα της πολικής τους παρέμβασης. Ολοι οι πρώην πρόεδροι των ΗΠΑ – ο Μπους, ο Κλίντον και ο Ομπάμα – ένιωσαν τα φαρμακερά, σατιρικά βέλη τους. Αυτός όμως που πραγματικά δεινοπάθησε από τη σάτιρα, και δικαιολογημένα, ήταν και είναι ο Ντοναλντ Τραμπ. Μόνο η εκπομπή «Saturday Night Live» απέσπασε εννέα βραβεία Emmy σατιρίζοντάς τον με μια σειρά έκτακτων εμφανίσεων παλιών και νέων κωμικών.
Οι αντιπαραθέσεις των περισσότερων προέδρων των Ηνωμένων Πολιτειών με τις σατιρικές εκπομπές αυτού του είδους έχουν αφήσει ιστορία. Αυτός όμως που τους ξεπέρασε όλους είναι ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος άνοιξε πραγματικό πόλεμο. Ποιος δεν θυμάται την αντιπαράθεση του Τραμπ με τους εκάστοτε παρουσιαστές για το αν η συγκέντρωση κατά τη διάρκεια της ορκωμοσίας του ήταν μεγαλύτερη από αυτή του Ομπάμα; Ο πρόεδρος πέρασε τα πάνδεινα, δίνοντας, φυσικά, ο ίδιος τροφή σ’ αυτού του είδους την αντιπαράθεση.
Η αλήθεια είναι πως η σάτιρα άνθησε επί προεδρίας Τραμπ. Οι παρουσιαστές μεγαλούργησαν και οι παραγωγοί αποκόμισαν μεγάλα κέρδη. Η εκπομπή «The Daily Show» έκανε ένα βήμα παραπάνω: ο παρουσιαστής της, Τρέβορ Νόα, ανακοίνωσε ότι δημιουργεί ηλεκτρονική βιβλιοθήκη με τα τουίτ του αμερικανού προέδρου. Η ευφάνταστη αυτή ιδέα του Νόα σήμανε συναγερμό στον Λευκό Οίκο, καθώς τα άπαντα του Τραμπ θα μαζεύονταν σε μια ενιαία βιβλιοθήκη.
Είναι επίσης σαφές ότι και η μεγάλη πτώση της δημοτικότητας του αμερικανού Προέδρου οφείλεται στη σάτιρα. Δεν φταίει όμως μόνο αυτό: ο ιδιόρρυθμος Τραμπ έχει ανοίξει προσωπική βεντέτα με τα μεγαλύτερα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης των ΗΠΑ. Η ιδιότυπη κόντρα τους συνεχίζεται έως και σήμερα, με χαμένο τον ίδιο τον Τραμπ. Οπως τονίζουν και οι μεγάλοι τηλεοπτικοί παραγωγοί, ωστόσο, ο Τραμπ πουλάει. Δεν είναι τυχαίο ότι οι εκπομπές που σάρωσαν στα τελευταία βραβεία Emmy είχαν ως αντικείμενο σχολιασμού τα πεπραγμένα του. Πολλοί, μάλιστα, για να αποδώσουν τον τόνο της σάτιρας έχουν δώσει τον τίτλο «Οταν η κωμωδία συναντά την αποκαλυπτική δημοσιογραφία». Είναι, βέβαια, γεγονός ότι τα ιδιαίτερα διαδεδομένα fake news τείνουν να υποκαταστήσουν τη σάτιρα. Να θυμίσουμε ότι η σάτιρα στην αμερικανική τηλεόραση έχει μεγάλη ιστορία και άρχισε να μεσουρανεί από τη δεκαετία του ’70.
Και στην Ελλάδα η σάτιρα έχει ανθήσει κατά καιρούς και έχει καταφέρει να παρέμβει στα πολιτικά πράγματα. Κορυφαία εκπομπή, κατά την προσωπική μου άποψη, ήταν η εκπομπή της Μαλβίνας Κάραλη, η οποία κατάφερε να κάνει τον πρώην πρωθυπουργό, Κώστα Σημίτη να χάσει τον ύπνο του. Ακολούθησαν οι εκπομπές του Λάκη Λαζόπουλου, οι οποίες όμως κατηγορήθηκαν ότι άγγιξαν τα όρια της προπαγάνδας. Οι εκπομπές του Λάκη προκαλούσαν θύελλα πολιτικών αντιπαραθέσεων. Και ασφαλώς, πονοκέφαλο στα ελληνικά κόμματα προκάλεσαν και οι Ράδιο Αρβύλα, η πιο πρόσφατη αξιόλογη ελληνική σατιρική εκπομπή.
Ο Σταμάτης Μαλέλης είναι δημοσιογράφος και γραμματέας Επικοινωνίας στο Κίνημα Αλλαγής